نیمروز با صحراها و دشت‌های فراخ و هم‌مرز بودن با دو کشور ایران و پاکستان، حالا به میدان زورآزمایی نیروهای دولتی و طالبان مبدل شده است. لاقل طی یک هفته اخیر تنور جنگ در این جغرافیا نسبت به دو دهه اخیر داغ‌تر بوده است.
سیدولی سلطان، والی نیمروز میگوید که تمرکز «دشمن» در این ولایت به میزان چشم‌گیری افزایش یافته است: «متأسفانه در ولایت نیمروز تحرکات دشمن شروع شده و هر روز یک حادثه‌ی امنیتی در این ولایت رخ می‌دهد.»
پیشرفت در روند ساخت بند کمال‌خان روی رودخانه هلمند، در دل ساکنان نیمروز وحشت از بحرانی‌ترشدن اوضاع امنیتی یا غیرقابل کنترل‌شدن ناامنی‌ها ایجاد کرده است. والی نیمروز میگوید که احتمالا گسترش ناامنی‌ها خطری برای ساخت بند کمال‌خان ایجاد می‌کند.
ولایت نیمروز با ولایت‌های ناامن هلمند و فراه مرز مشترک دارد. در برخی مواقع جنگ‌جویان طالب از این دو ولایت، بر پاسگاه‌ها و قرارگاه‌های نیروهای دولتی در نیمروز هجوم می‌آورند و سپس دوباره به مناطق اصلی‌شان برمی‌گردند.
تلفات نیروهای دولتی طی چهار روز در نیمروز به شرح زیر است:
- جمعه 2 عقرب، شش محافظ بند کمال‌خان کشته و دو تن دیگر زخمی شدند؛
- پنج‌شنبه، یک عقرب، 23 سرباز در ولسوالی خاشرود کشته و سه تن دیگر اسیر شدند؛
- سه‌شنبه، 29 میزان، فیض‌محمد هوتک، فرمانده پولیس کنگ با 11 پولیس کشته شد.
جبران شکست در جنگ هلمند
فراخ‌شدن میدان جنگ در هلمند، تأثیر منفی بر ولایت هم‌جوار نیمروز نیز گذاشته است. نبی فروتن، معاون پولیس نیمروز میگوید که گروه طالبان در پی شکست جنگ هلمند، بر پاسگاه‌های نیروهای دولتی در نیمروز حمله می‌کنند و با تبلیغات در رسانه‌های اجتماعی، شکست سنگین خود را پنهان می‌کنند: «آسیب‌پذیری در نیمروز به‌خاطری داریم که به تعداد سه‌هزار نفر بیشتر از تروریستان در هلمند با نیروهای دولتی ما در جنگ بسیار سخت روبه‌رو شدند و شکست خوردند و به همین دلیل بر نیروهای دولتی حمله می‌کنند.»
او تأکید دارد که به هیچ عنوان طالبان قدرت مقابله رودررو با نیروهای دولتی مستقر در نیمروز را ندارند و بارها با شکست حملات‌شان در این ولایت مواجه شده است: «ما اطمینان می‌دهیم که هیچ وقت نیمروز ساحه فعالیت گروه‌های تروریستی نمی‌شود.»
رحمت‌الله ناصری، فرمانده کندک پنج سرحدی در نیمروز میگوید که طی یک‌ماه اخیر نیروهای دولتی به طالبان در بخش‌های از نیمروز جواب دندان‌شکن داده‌اند: «طالبان در جنگ‌های اخیر یا فرار کرده‌اند و یا دل و جرأت رویارویی با نیروهای دولتی را ندارند.»
همزمان با تیرگی اوضاع امنیتی و حملات جسورانه طالبان بر پاسگاه‌ها و قرارگاه‌ها، شورای نظامی نیمروز تصمیم گرفته است که در موقعیت پاسگاه‌ها تجدید نظر کند، تا جلو واردشدن تلفات به نیروهای دولتی گرفته می‌شود.
با افزایش تلفات نیروها در نیمروز تصمیم بر جمع‌آوری پاسگاه‌های با سطح بلند تهدیدات امنیتی صورت گرفته است: «نیمروز در فوکس حملات دشمن قرار دارد و باید نیروهای امنیتی به سلاح و تجهیزات مجهز شوند. پاسگاه‌های که زیاد موثریت ندارد به قرارگاه‌ها منتقل خواهد شد. ممکن است که چند پاسگاه دیگر نیز از لحاظ نظامی جهت‌اش را تغییر بدهیم، تا طعمه دشمن نشود.»
کمبود امکانات و ضعف مدیریتی
کمبود نیرو و تجهیزات دو چالش عمده برای رویارویی نیروهای دولتی با طالبان در نیمروز قلمداد می‌شود و به‌تازگی یک مرکز آموزش نیروهای ارتش ملی با ظرفیت یک هزار تن در این ولایت آغاز به فعالیت کرده است. رحمت‌الله ناصری، فرمانده کندک پنج سرحدی در نیمروز، از باشندگان نیمروز می‌خواهد که با پیوستن به صفوف نیروهای دولتی، جلو حملات طالبان را بگیرند.
نبی فروتن، معاون پولیس نیمروز میگوید که سروی برای اکمالات نیروهای پولیس در پاسگاه‌های کمربندی شهر و ولسوالی‌ها از یک‌ماه به این‌سو، آغاز شده است: «اکمالات سلاح و تجهیزات نیروهای دولتی شروع شده و ضعف استقامت این نیروها بر طرف شده و ما قوت کافی در کمربندهای شهر و ولسوالی‌ها داریم.»
به باور نمایندگان مردم نیمروز در پارلمان ناتوانی مدیریتی در جنگ با طالبان در نیمروز را نمی‌توان نادیده گرفت. گل‌احمد نورزاد، عضو پارلمان در صحبت با روزنامه اطلاعات روز معتقد است که توانایی رزمی طالبان به حدی نیست که نیروهای دولتی را در نیمروز به چالش مواجه کند، اما ضعف شدید رهبری، باعث افزایش عطش طالبان برای جنگ‌افروزی شده است: «متأسفانه با داشتن تجهیزات و نیروی کافی، توانایی رزمی خود را نیروهای دولتی از دست داده‌اند. در گزینش افراد در مقام‌های بلند شایسته‌سالاری مد نظر گرفته نمی‌شود.»
او هم چنین خواستار پی‌گرد قانونی عوامل بی‌کفایت در افزایش تلفات نیروهای دولتی شده است، تا این اقدام درس عبرتی به دیگر فرماندهان باشد: «در قسمت کمک‌رسانی به نیروهای دولتی غفلت شده و باید این موضوع پی‌گیری شود.»
آشفتگی وضعیت امنیتی در نیمروز پای یاسین ضیا، رییس کل ستاد ارتش، عبدالصبور قانع، معین ارشد وزارت داخله و نظر علی، معاون ریاست عمومی امنیت ملی را روز یک‌شنبه، 4 عقرب به این ولایت کشاند. مقام‌های محلی نیمروز به اطلاعات روز گفته‌اند که تجهیز نیروهای دولتی، خواسته اصلی از این مقام‌های ارشد بوده است. یاسین ضیا، اطمینان داده است که نیازمندی نیروهای دولتی در نیمروز برطرف خواهد شد.
تهدید بند کمال‌خان؟
کار ساخت بند کمال‌خان در 18 کیلومتری شمال ولسوالی چهاربرجک و در 95 کیلومتری جنوب شهر زرنج، مرکز ولایت نیمروز از ماه اسد سال 1396 آغاز شده است. این بند روی رودخانه هلمند اعمار می‌شود که از کوه‌های مناطق مرکزی افغانستان سرچشمه می‌گیرد و در دریاچه هامون –دریاچه‌ای مشترک میان افغانستان و ایران- سرازیر می‌شود. آغاز کار ساخت بند کمال‌خان در سال 1345 آغاز شد، اما آغاز جنگ‌های داخلی باعث توقف کار ساخت این بند شد.
ساخت بندهای آبی همواره به کشورهای همسایه حساسیتبرانگیز بوده است. سیدولی سلطان، والی نیمروز میگوید که هیچ شک و تردید مبنی بر برنامه‌ریزی «دشمن» به‌خاطر آسیب رساندن به بند کمال‌خان وجود ندارد: «آب ما رایگان به کشورهای دیگر سرازیر نشود. برخی از مردم سخاوتمندانه از آب استفاده کردند. ما مطابق به معاهده حقابه آب با جمهوری اسلامی ایران در وقت موسی شفیق نخست وزیر پیشین افغانستان و عباس هویدا، به همان اندازه حقابه می‌دهیم و اضافه‌تر از آن، آب ماست و مدیریت می‌کنیم.»
او در قبال سرازیر شدن آب به ایران، خواستار دریافت پول و یا تیل از این کشور شده است: «مثل این‌که برای دیگران فروش تیل مهم است، برای ما هم آب مهم است. اگر کسی آب ما می‌خرد، بسم‌الله و ما در مقابل‌اش اسعار و یا تیل می‌خواهیم. تیل در مقابل آب.»
در همین حال، نظام خپلواک، سخنگوی اداره ملی تنظیم امور آب در صحبت با روزنامه اطلاعات روز میگوید که کار ساخت بند کمال‌خان با هزینه بیش از 200 میلیون دالر امریکایی از بودجه حکومت افغانستان، 90 درصد پیش‌رفته و تا چهار ماه آینده به بهره‌برداری می‌رسد. او می‌افزاید که ظرفیت این بند 9 میگاوات برق و این بند قادر به آبیاری 184 هزار هکتار زمین است و در چهار فاز تکمیل می‌شود.
به گفته او، تلاش‌ها برای مدیریت آب‌های جاری با ایجاد بندهای بزرگ و کانال‌های آب جریان دارد و هم اکنون کار ساخت بند پاشدان در هرات و کمال‌خان در نیمروز جریان دارد: «اداره ملی تنظیم امور آب، برنامه‌های مختلف زیر دست دارد، تا آب‌ها مهار شود و برای مردم سهولت ایجاد شود.»
او می‌افزاید که هم اکنون کار روی ساخت هشت بند کلان در بخش‌های از کشور جریان دارد و در کنار آن پروژه‌های کوچک مدیریت آب روی آن کار می‌شود.
گل‌احمد نورزاد، نماینده مردم نیمروز در پارلمان معتقد است که اعمار بند کمال‌خان حساسیست‌برانگیز بوده است و جنگ فعلی در جهان روی آب و منابع آبی است: «در جنگ افغانستان اکثر کشورها دخیل هستند. نه تنها ایران و پاکستان، بلکه روسیه، هند، کشورهای عربی، امریکا و دیگر کشورها دخیل هستند.»
اقتصاد در سایه تهدید
مرز میلک، در قسمت واردات کالاهای ایرانی به افغانستان قابل اهمیت است. در کنار این مرز، بندر چابهار، نزدیک‌ترین نقطه وصل افغانستان به آب‌های آزاد، اهمیت نیمروز را چند برابر می‌کند. نمایندگان نیمروز در پارلمان، از ملتهب شدن بیشتر وضعیت امنیتی آشفته خاطر هستند و آنان از روزی می‌ترسند که طالبان به مانند هلمند و فراه، جغرافیای بیشتر را در نیمروز در اختیار داشته باشند و متعاقباً نبض تجارت قانونی و غیرقانونی را به دست بگیرند.
گل‌احمد نورزاد، عضو پارلمان از روزی می‌ترسد که افزایش زیرساخت در بندر چابهار ایران، واردات کالا از طریق بندر گوادر پاکستان ضربه بزند و نیمروز بیشتر از این در ناامنی‌ها غوطه‌ور شود: «با استفاده از بندر چابهار، پاکستان تلاش می‌کند که نیمروز را بیشتر ناامن کند و پاکستان از کاهش ترانزیت کالا از طریق بندر گوادر نگران است. چابهار برای ترانزیت خیلی مهم است برای افغانستان و گسترش فعالیت این بندر به پاکستان صدمه می‌زند.»
سیدولی سلطان، والی نیمروز میگوید که نیروهای دولتی تمام برنامه‌های «دشمن» مبنی بر جلوگیری از فعالیت‌های اقتصادی را مهار می‌کنند.
از سالیان متمادی اقتصاد جرمی در نیمروز ریشه دوانده و این ولایت را به بهشت قاچاق‌بران انسان نیز مبدل کرده است. بیشتر افرادی که قصد سفر قاچاقی به ایران دارند، از طریق نیمروز به این سفر اقدام می‌کنند. ساکنان محل در نیمروز، حضور قاچاق‌بران مواد مخدر را نیز یکی دلایل افزایش ناامنی‌ها می‌دانند و بر ضرورت مبارزه جدی با عوامل قاچاق انسان و مواد مخدر تأکید می‌کنند.