نشانههای یک زمستان آلودهی دیگر، از همین حالا پیدا است. برای سه مشکل بزرگ که زمستانهای کابل را از نظر آلودگی هوا تحملناپذیر میکند، هنوز هیچ راهکاری سنجیده نشده است. قیمت بلند گاز، بینظمی در ارائه انرژی برقی به شهروندان و استفاده مردم از سنگ زغال تصفیهنشده برای تسخین خانهها از عوامل اصلی آلودگی هوای کابل است. از همین حالا قیمت گاز در بازارهای کابل تا مرز 60 افغانی رسیده است. در بسیاری از نقاط کابل روزها شهروندان مشکل بیبرقی دارند. از همین حالا بازار خرید و فروش زغال سنگهای تصفیهنشده گرم است و در این روزها کوچهها و جادههای کابل شاهد رسیدن موترهای بلندتناژ زغال سنگ است. با این اوضاع بهنظر میرسد، در زمستان پیشرو همان «آش و کاسهی قدیمی» است و شهروندان پایتخت باز هم یک زمستان آلودهی دیگری تجربه خواهند کرد.
قرار بود که حکومت برای آلودگی هوای کابل برنامههای بنیادی را روی دست بگیرد. سال گذشته پس از شکایتها و انتقادهای شهروندان از آلودگی مرگبار هوای کابل، حکومت کمیسیون عالی مبارزه با آلودگی هوا را ایجاد کرد. در این کمیسیون 13 نهاد دولتی که شامل وزارتخانهها، شهرداری و ادارات مستقل میشود، دخیلاند و در راس آن رییسجمهور غنی قرار دارد که هدف آن کاهش چشمگیر آلودگی هوا کابل در چهار سال آینده خوانده شده است. بررسیهای یک ماه پیش اطلاعات روز نشان میدهد که هنوز در کمیسیون عالی مبارزه با آلودگی هوا کارها از سطح حرف فراتر نرفته است.
مهمترین کاری که باید تا حالا حکومت و کمیسیون عالی مبارزه با آلودگی هوا انجام میداد، ارائه سوخت جایگزین و بدیل برای شهروندان بود. زیرا راهکار اساسی برای کاهش آلودگی هوای پایتخت، برقرسانی مداوم و توزیع گاز ارزان به شهروندان است. اما این کار نشده است. از همین حالا مردم هم مشکل برق دارند و هم قیمت گاز بلند است. از طرف دیگر، تعیین استندرد برای زغال سنگ، یکی از موارد مهم برای جلوگیری از آلودگی هوا است که تا حالا به اجرا گذاشته نشده است.
بهتازگی امراالله صالح، معاون اول رییسجمهور هشدار داده است که ۶۰۳ بلندمنزل در کابل اگر فلتر نصب نکنند، رهبری اداره محیط زیست برکنار میشوند. از یک طرف این قاطعیت خوب است؛ زیرا دلایل آلودگی هوا مشخص است، اما با وجود آگاهی از دلایل آلودگی، حتا اندک تلاشی برای کاهش آلودگی صورت نگرفته است. بهطور واضح در گذشته نهادهای مسئول برای چارهجویی آلودگی مرگبار هوا بیشتر در فصل زمستان، اهمال و کمکاری کردهاند. اما از طرف دیگر، مشکل هوای آلودهی پایتخت در زمستان تنها با نصب فلتر در بلندمنزلها حل نمیشود. برنامههای چون نصب دستگاه تصفیهکنندهی دود بر مرکزگرمیهای شهرکها و ساختمانهای رهایشی تأثیر چندانی روی کاهش آلودگی هوای پایتخت ندارد، زیرا بخش کلانی از آلودگی هوای کابل از سوخت زغال سنگ در خانههای عادی و مسکونی ناشی میشود. بنابراین، چارهجویی برای مقابله با آلودگی در زمستان پیشرو به کار و تلاشهای بیشتر نیاز دارد.
از همین حالا نگرانی شهروندان از آلودگی هوای کابل شدت گرفته است. مردم حق دارند نگران باشند. زیرا کابل در زمستان سال گذشته آلودهترین پایتخت جهان بود. میزان آلودگی هوا در فصل زمستان بهگونهی بیپیشینهای افزایش یافته بود. امسال نگرانی از آمدن موج دوم کرونا بر نگرانیها افزوده است. البته همچنان نگرانی بزرگتر شهروندان از شعاریبودن برنامهها است. در گذشته نیز حکومت برای مبارزه با آلودگی هوا برای مردم وعدههای رنگین داده است، اما در عمل بهطور مطلق کاری نشده است. از اینرو، خطرهای آلودگی هوا در زمستان پیشرو جدی است و نباید برنامههای حکومت برای مبارزه با این کابوس در حد شعار بماند.
مهمترین راه حل، تأمین سوخت بدیل است. دستکم حکومت به مردم اطمینان دهد که قیمت گاز در زمستان سر به آسمان نمیکشد. تأمین گاز ارزان برای حد اکثر سه ماه نباید برای یک حکومت خارج از توان باشد. مردم در ناچاری بهسر میبرند. وقتی سوخت پاک در دسترس نباشد، برای گرمشدن ناگزیرند به استفاده از زغال سنگ و یا سوختهای آلودهکننده روی آورند.