همه‌چیز از یک تویت شروع شد. دسامبر سال گذشته هنگامی که مسوت اوزیل تصمیم گرفت رفتار چین با اویغورها و سکوت جامعه جهانی در قبال آن‌را به‌صورت علنی تقیبح کند، از خطرات کارش آگاه بود.
دوستان و مشاورانش به اوزیل، هافبک آرسنال، هشدار داده بودند که این کارش عواقبی خواهد داشت. این‌که او مجبور خواهد شد از بازار چین دست بشوید. این‌که شش میلیون دنبال‌کننده‌ی او در «ویبو»، بزرگ‌ترین شبکه اجتماعی در چین، ناپدید می‌شوند. این‌که باشگاه هواداران او در چین با حدود 50 هزار عضو از بین می‌رود. این‌که او دیگر هرگز در چین بازی نمی‌کند. این‌که نام او از لیست هر باشگاهی که صاحب چینی یا حامی مالی چینی دارد، خط می‌خورد.
اوزیل می‌دانست که این هشدارها برای ترساندن او نیست. او از واکنش خشم‌ناک چین به تویت چند هفته قبل داریل موری، مدیرکل باشگاه هیوستون راکتس لیگ ان‌بی‌ای امریکا آگاه بود. با این‌وجود اوزیل تصمیمش را گرفته بود. وضعیت اویغورها در سین‌کیانگ از ماه‌ها پیش اوزیل را که از طریق تماشای مستندها و خواندن گزارش‌های خبری آن‌را دنبال می‌کرد، عصبانی کرده بود. او به مشاورانش گفت که نه‌تنها برجسته‌کردن وضعیت اویغورها در چین وظیفه‌ی او است بلکه معتقد است که باید بر کشورهای با اکثریت مسلمان ــ از جمله ترکیه که رییس‌جمهور آن، رجب طیب اردوغان ساق‌دوش اوزیل در مراسم عروسی‌اش بود ــ فشار آورد تا در مسأله‌ی اویغورها با دولت چین پادرمیانی کنند.
و این‌گونه بود که او دکمه‌ی ارسال تویت را فشار داد.
آنچه پس از تویت رخ داد جای بحث دارد. با این‌که اوزیل به این نتیجه رسیده است که همه‌چیز از همان لحظه‌ی ارسال تویت برای او تغییر کرد. اما آرسنال به همان‌اندازه اصرار دارد که این‌طور نیست. راه آسانی برای ربط‌دادن این دو دیدگاه متفاوت وجود ندارد. شاید هردو واقعیت داشته باشند. شاید هم هیچ‌کدام طوری که می‌گویند نباشد. نه اوزیل و نه هم آرسنال حاضر به صحبت با رسانه‌ها درباره اختلاف‌نظرهای‌شان در این خصوص نمی‌شوند.
نتیجه اما فارغ از دیدگاه اوزیل و آرسنال، همان است که شاهدیم. چند روز پس از تویت اوزیل، CCTV و PP Sports، دو شریک پخش لیگ برتر انگلستان در چین از پخش مسابقه آرسنال خودداری کردند. هنگامی هم که PP Sports تمکین و مسابقه آرسنال را پخش کرد، گزارشگران فوتبال از به زبان آوردن نام اوزیل هنگام پخش مسابقه خودداری کردند.
آواتار اوزیل از بازی‌های کامپیوتری حذف شد. جست‌وجوی نام او در انترنت هم با پیام‌های خطا روبه‌رو می‌شد. مسوت اوزیل، بسیار آگاهانه و ظاهرا به دستور یک دولت استبدادی، درحال محوشدن از صفحه‌ی فوتبال بود. این تحولات تا این‌جا هم برای برخی به اندازه‌ی کافی ناخوشایند بود. اما همان‌طور که بعدا مشخص شد، حذف اوزیل از صفحه نمایش فوتبال تازه آغاز ماجرا بود.
کاهش دست‌مزد
واکنش آرسنال به تویت اوزیل ــ دست‌کم ــ متناقض بود. این باشگاه در فضای عمومی به سرعت اقدام به جداکردن خودش از اظهارات بازیکنش کرد. اما در درون باشگاه، تصمیم گرفت او را مجازات کند.
تویت و هم‌زمان پست انستاگرامی اوزیل با 20 میلیون دنبال‌کننده، مشکلات قابل‌توجهی را نه فقط برای آرسنال بلکه برای لیگ برتر نیز خلق کرده بود. چین بزرگ‌ترین شریک پخش خارجی لیگ برتر انگلستان و بزرگ‌ترین بازار خارجی این لیگ است. لیگ برتر انگلستان نه می‌خواست که پخش بازی‌هایش را در این کشور از دست دهد و نه هم پول حامیان مالی و حمایت طرفدارانش را.
ژه جی، رییس شرکت بازاریابی ورزشی Red Lantern، که هم برای لیگ برتر انگلستان و هم سایر لیگ‌ها در چین بازاریابی می‌کند، میگوید: «در چین بسیاری از مخاطبان از ماهیت رابطه بین یک اتحادیه، یک لیگ و یک بازیکن در کشورهای خارجی بی‌خبرند. آن‌ها در چین می‌بینند که اتحادیه فوتبال کنترل کامل لیگ را و لیگ کنترل بازیکن را در دست دارد. این وضعیت تیم‌ها، لیگ‌ها و افراد در موقعیتی ناجور قرار می‌دهد. نتیجه یک سردرگمی فرهنگی است.»
مدیران آرسنال با آگاهی از این جو در چین از اوزیل خواستند که از اظهارات سیاسی خودداری کند، یا دست‌کم مطمئن شود که اظهارات وی در صورت تداوم ربطی به باشگاه پیدا نکند. وقتی آرسنال کالاهای خود را برای جشن سال نو چینی ارسال کرد، مطمئن شد که نام اوزیل از تمام آن‌ها حذف شود.
لیگ برتر انگلستان که نمی‌خواست درگیر مشکلاتی شود که روابط تجاری میلیارد دالری ان‌بی‌ای امریکا را با چین به خطر انداخته بود، تمام تلاش خود را به خرج داد تا از این جنجال دور بماند. اما اکنون به‌نظر می‌رسد که هم لیگ و هم باشگاه مداخلات‌شان در امور و اقدامات بازیکنان سلیقه‌ای و گزینشی بوده است. برای مثال چند ماه پس از تویت اوزیل، بازیکنانی که نماینده 20 باشگاه لیگ برتر بودند، به لیگ اطلاع دادند که آن‌ها در طول بازی‌ها به‌صورت هدف‌مند حمایت خود را از جنبش «جان سیاه‌پوستان مهم است» نمایش می‌دهند. لیگ به سرعت خودش را با این بیداری سیاسی بازیکنانش وفق داد. و هفته گذشته پس از آن‌که پیر امریک اوبامیانگ، کاپیتان آرسنال، با تویتی از اعتراض‌ها علیه خشونت پولیس در آفریقا حمایت کرد، باشگاه نیز بیانیه‌ای صادر کرد. در این بیانیه آمده بود که «هواداران نایجریایی ما! ما شما را می‌بینیم. ما صدای شما را می‌شنویم. ما شما را درک می‌کنیم.»
تیم کرو، که مشاور امور مالی است، میگوید: «موضع‌گیری در خصوص این دست مسائل به طرز فزاینده‌ای مهم شده است. اگر موضعی نداشته باشید دیر یا زود در معرض توجه قرار می‌گیرید و مردم ارزش‌های‌تان را به پرسش می‌گیرند.»
بنابراین به‌نظر می‌رسد که از دید لیگ و باشگاه اظهارات سیاسی اوزیل اشتباه نبوده بلکه اظهارنظر او درباره یک مسأله متفاوت [دولت چین و اویغورها] اشتباه بوده است.
هنگامی که لیگ برتر شروع به موضع‌گیری در خصوص جنبش «جان سیاه‌پوستان مهم است» کرد، جهان تغییر کرده بود. ویروس کرونا فوتبال را مجبور به یک وقفه سه‌ماهه کرده بود و آرسنال مانند هر باشگاه دیگری با پیامدهای مالی این وقفه دست‌وپنجه نرم می‌کرد. دیری نگذشت که بحث جدیدی در آرسنال در گرفت، آن این‌که آیا بازیکنان پردرآمد این تیم باید کاهش دست‌مزدشان را بپذیرند یا خیر. و در این بحث نیز موضع‌گیری اوزیل بلافاصله شکاف بین او باشگاهش را افزایش داد.
اوزیل حتا بعد از تویتش درباره چین، در چند ماه اول سال 2020 نقش برجسته‌ای را در آرسنال داشت. مایکل آرتیتا، سرمربی جدید این باشگاه در مصاحبه کاری خود اصرار کرده بود که می‌خواهد با اوزیل، هم‌تیمی سابقش، کار کند تا ببیند که آیا می‌تواند پردرآمدترین بازیکن باشگاه را دوباره به اوجش بازگرداند یا خیر.
به‌نظر می‌رسد که این تیر به سنگ خورده است زیرا آرسنال به بازیکنان خود فشار آورد تا حاضر به پذیرفتن کاهش چندین درصدی دست‌مزدشان شوند تا بحران مالی آرسنال فروکش کند. گفت‌وگوها بر سر این موضوع شش هفته به طول انجامید و تا اواخر اپریل اکثریت بازیکنان تسلیم شده بودند.
اوزیل اما هنوز پرسش‌هایی داشت. او از رهبر ارشد آرسنال خواستار پاسخ دقیق در مورد این شده بود که پس‌اندازهای باشگاه برای چه چیزی استفاده می‌شود، این‌که آیا مالک باشگاه نیز کمک خواهد کرد یا خیر و آیا تیم می‌تواند به او اطمینان دهد که از این پول برای محافظت از کارمندانش استفاده خواهد شد یا خیر.
اوزیل احساس کرد که به این مسائل به درستی پرداخته نمی‌شود. پس از آخرین زوم‌تماس، که در آن آرتتا بازیکنان خود را به «انجام کار درست» ترغیب کرد، اوزیل بی‌حرکت ماند.
در ماه جون خبر کاهش 12.5 درصدی دست‌مزد بازیکنان آرسنال رسمی شد و مدارکی که به بازیکنان ارائه شد نشان می‌داد که تغییرات از ماه اپریل عملی شده است. اکثر بازیکنان فورا امضا کردند. ده دوازده نفر هم با تأخیر امضا کردند. اوزیل اما دست نجنباند. او این بار هم از خطر آگاه بود: او می‌دانست که ممکن است مورد بی‌مهری باشگاهش قرار گیرد، می‌دانست که خودداری او از امضا می‌تواند پایان همکاری حرفه‌ای او با آرسنال را کلید زند.
اوزیل از آن‌زمان تاکنون در آرسنال بازی نکرده است. در ماه آگست، دو ماه پس از پذیرفته‌شدن کاهش دست‌مزد از جانب بازیکنانش، باشگاه با استناد به ادامه تأثیر مالی همه‌گیری کرونا بر آرسنال، اعلام کرد که 55 کارمند از این شرکت جدا شده است. اوزیل به یکی از این 55 نفر علاقه‌ی خاصی داشت.
اخراج دایناسور
در مورد وسعت بی‌اعتمادی بین اوزیل و آرسنال شاید هیچ نشانه‌ای بهتر از این واقعیت وجود نداشته باشد که همراه با فعالیت سیاسی و امتناع وی از پذیرفتن کاهش دست‌مزد، دست‌کم بخشی از تنش بین طرفین به جنجال بر سر یک دایناسور ربط دارد.
اوایل ماه جاری مشخص شد که آرسنال از جری کوئی، یک هوادار مادام‌العمر باشگاه که 27 سال گذشته را صرف پوشیدن لباس بزرگ دایناسورمانند سبز و ایستادن در حاشیه میدان در جریان بازی‌ها کرده است، جدا شده است.
اخراج کوئی به بیانی نرم یک فاجعه در روابط عمومی آرسنال بود. اوزیل بلافاصله واکنش نشان داد و برای پرداخت حقوق کوئی به‌جای باشگاه تا زمان بازگشت هواداران به استدیوم‌های انگلیس داوطلب شد تا دایناسور آرسنال به میدان بازگردد. باشگاه عصبانی بود.
از بیرون احساس می‌شد که گویی اوزیل آرسنال را مسخره می‌کند. البته ممکن است همین‌طور بوده باشد.
آرسنال سعی کرده بود که در تابستان 2018 و 2019 اوزیل را بفروشد و اخیرا در حال مذاکره با او در مورد خریداری قرارداد باقی‌مانده‌اش بود.
اما اوزیل تمایلی به تکان‌خوردن از باشگاه نداشت. این‌که چرا، جای بحث دارد. برخی در آرسنال معتقدند که اوزیل که تازه ازدواج کرده و تازه پدر شده، احساس می‌کند که در لندن مستقر شده و نمی‌خواهد نقل مکان کند. بسیاری از هواداران تصور می‌کنند که اوزیل از این‌که تا پایان قراردادش در سال آینده با آرسنال می‌تواند با خیال راحت دست‌مزد چند میلیون دالری‌اش را دریافت کند خوشحال است و از این‌که فوتبال بازی نمی‌کند اما پولش را دریافت می‌کند، راضی.
ماه‌هاست که بازی‌سازِ برنده جام جهانی با تخفیف کلان برای فروش در دسترس است. با این‌حال، در اروپا مطمئنا هیچ‌کس مایل به خریداری او نیست.
آغاز پایان
اوزیل 32 ساله اصرار دارد که «عشق»ش به آرسنال است که او را در آن‌جا نگه داشته است. به گفته یکی از مدیران این باشگاه که از پیشنهادات به اوزیل آگاه است، او در طول تابستان امسال فرصت ترک باشگاه را داشته اما هیچ‌کدام از پیشنهادات برایش جذاب نبوده است. اندازه دست‌مزد او ــ و شاید حتا شهرت او به‌عنوان یک مشکل‌آفرین ــ گزینه‌های اوزیل را به شدت محدود کرده است، آن‌هم درحالی‌که آرسنال آن‌قدر مشتاق فروش این بازیکنش است که آماده است دو-سوم پول قرارداد باقی‌مانده‌ی او را بپردازد تا رفتن او محقق شود.
هفته‌ی گذشته اما واقعیت وضعیت اوزیل مشخص شد. او از حضور در تیم آرسنال در بازی‌های این فصل از لیگ اروپا کنار گذاشته شده است. او پنج‌شنبه هفته گذشته بازی آرسنال مقابل راپید وینا را به‌صورت زنده تویت می‌کرد. با بسته‌شدن پنجره نقل و انتقالات تا ماه جنوری، اکنون برای رفتن اوزیل از آرسنال خیلی دیر است. تا آن‌زمان او در تبعید فوتبالی به‌سر می‌برد: مشکلی که ساخته‌ی خودش و باشگاهش است و به‌نظر می‌رسد راه برون‌رفتی از آن وجود ندارد.
او معتقد است که همه‌چیز از همان تویت آغاز شد. آرسنال این‌را رد می‌کند. اما از هرکجا که شروع شده باشد، 10 ماه بعد به حذف اوزیل منجر شده است.