هر چیزی که ما می‌خوریم توسط جهاز هاضمه، هضم شده و سرانجام تبدیل به گلوکوز می‌شود. در بدن ما هورمونی وجود دارد به‌نام انسولین که سبب می‌شود گلوکوز وارد حجرات شده و به مصرف انرژی برسد. دیابت وقتی واقع می‌شود که در بدن ما انسولین کافی برای وارد کردن گلوکوز به داخل حجرات وجود نداشته باشد. این سبب می‌شود که گلوکوز در خون تجمع کند و در اصطلاح می‌گوییم که قند خون افزایش یافته است.
داکتر سید قمرالدین حافظ
ترینر متخصص جراحی عمومی و ماستر صحت عامه
این نوشته از طرف وزارت صحت عامه به‌مناسبت روز جهانی «دیابت» نشر می‌شود.
به‌طور کلی دو نوع مریضی دیابت وجود دارد:
- نوع اول که در آن بدن یا انسولین تولید نمی‌کند و یا این‌که انسولین کم تولید می‌کند. فقط پنج تا ده درصد دیابت‌ها از نوع اول هستند و بیشتر در کودکان و جوانان دیده می‌شود. در این نوع، بیمار باید روزانه انسولین تزریق کند.
- نوع دوم که در آن بدن مقداری انسولین تولید می‌کند ولی حجرات به انسولین پاسخ نمی‌دهند. در حدود 90 تا 95 درصد دیابت از نوع دو میباشد. این نوع دیابت بیشتر در مردان بالای 40 سال که چاق هستند دیده می‌شود. میلیون‌ها نفر از مردم در سرتاسر دنیا مبتلا به دیابت نوع دوم هستند، ولی از وجود آن خبر ندارند.
دیابت نوع دوم به آهستگی ایجاد شده و علائم کمتری نیز ایجاد می‌کند. معمولا هنگام تشخیص دیابت نوع دو، به‌طور متوسط 5 سال از ابتلا به این بیماری می‌گذرد. در شروع، علائم شبیه دیابت نوع اول میباشد ولی چون به آهستگی ایجاد می‌شود معمولا توجه بیمار را به خود جلب نمی‌کند.
تفاوت دیابت نوع اول و نوع دوم
اعضای انسان بدون وجود انسولین قادر به جذب گلوکوز و تولید انرژی نیستند. در دیابت نوع اول که به اصطلاح دیابت نوجوانی هم گفته می‌شود، پانکراس قادر به تولید انسولین نیست یا مقدار کمی انسولین تولید می‌کند. دیابت نوع اول، یک ضعف معافیتی است که سیستم معافیتی بدن اشتباها به حجرات تولیدکننده انسولین در پانکراس حمله می‌کند.
نوع دوم دیابت یا به اصطلاح دیابت غیروابسته به انسولین یا دیابت بزرگ‌سالان در هر سنی می‌تواند ایجاد شود، ولی معمولا در بزرگ‌سالی ظهور می‌کند، در صورت پیشرفت دیابت نوع دوم پانکراس قادر به تولید مقدار کمتری از انسولین است.
قند خون بالا می‌تواند باعث بی‌حسی، سوزش، یا خارش در دست‌ها، پاها و انگشتان شود که این به علت عارضه‌ای از دیابت به‌نام نوروپاتی دیابتی است که اغلب پس از سال‌ها افزایش قند خون بالا اتفاق می‌افتد.
دانستن علایم دیابت ضروری است، زیرا در صورت عدم کنترل این بیماری عواقب آن خطرناک و مرگبار خواهد بود.
متخصصین هفت علامت اصلی برای دیابت برشمرده‌اند که در صورت مشاهده‌شدن این علائم، باید درخواست معاینه برای اندازه‌گیری میزان قند خون را داد.
۱. تکرر ادرار /پرادراری
ادرار بیش از اندازه به‌دلیل این است که کلیه‌ها مجبور به دفع شکر اضافه بدن هستند. کلیه‌ها این شکر اضافه را همراه با مواد مایع از بدن دفع می‌کنند.
۲. تشنگی مداوم
بالا رفتن میزان گلوکوز خون و در نتیجه پرادراری باعث از دست‌رفتن میزان زیادی از آب بدن می‌شود که فرد را بیش‌ازحد معمول تشنه نگه می‌دارد.
به گزارش وب‌سایت «پریونشن» وقتی این دو عامل اول (یعنی پرادراری و همین طور تشنگی دایم) ناگهان با هم ظاهر شود، حتما باید به پزشک مراجعه کرد.
۳. خستگی بیش‌ازحد
بدن انرژی لازم برای حرکت و فعالیت را از سوخت‌وساز گلوکوز به‌دست می‌آورد. علاوه بر تأثیر کم‌شدن آب بدن، تمام فعالیت‌های سوخت‌وساز بدن تحت تأثیر قرار گرفته و انجام آن کند می‌شود که منجر به بی‌حالی و خستگی مدام فرد مبتلا به بیماری قند می‌شود.
۴. مشکل بینایی
کم‌آب‌شدن بدن بر بینایی افراد مبتلا به بیماری قند اثر منفی دارد. این کم‌آبی کلی بدن باعث کم‌شدن مایع ترکننده لنز چشم می‌شود که منجر به مشکل بینایی و تمرکز می‌شود. در موارد شدید، این کم‌آبی باعث پاره‌شدن موی رگ‌های خونی شبکیه چشم و کوری می‌شود.
۵. طولانی‌شدن زمان بهبودی زخم‌ها، بریدگی‌ها و عفونت
گمان می‌رود که بروز عفونت‌های مداوم در بیماران مبتلا به مرض قند توانایی سیستم دفاعی بدن و همین‌طور قدرت دوباره‌‌سازی سلول‌های زخم‌شده را کم می‌کند. میزان قند خون بالا به سلول‌های بدن استرس تمام‌وقت وارد می‌کند.
۶. کاهش وزن بدون تغییر در نحوه غذا خوردن یا تحرک و گرسنگی شدید
جذب قند توسط سلول‌های بدن که به علت مریضی قند کارکردشان مختل شده است، باعث می‌شود که فرد مبتلا به این بیماری همیشه احساس گرسنگی کند. از سوی دیگر، دفع مدام آب و کالری از بدن باعث می‌شود که کالری جذب‌شده مدت زیادی در بدن باقی نماند. بنابراین افراد مبتلا به بیماری قند همیشه گرسنه‌اند، اما لزوما اضافه وزن ندارند، بلکه با کاهش وزن هم مواجه می‌شوند.
۷. بی‌حسی و مور-مورشدن بیش‌ازحد اندام بدن
از آنجایی که مریضی قند به‌طور مستقیم بر سیستم گردش خون بدن تأثیر دارد، باعث ایجاد آسیب‌های جدی به سیستم عصبی بدن می‌شود. این آسیب‌ها منجر به بی‌حسی دست‌ها و پاها می‌شود. به همین دلیل است که برخی افراد مبتلا به مریضی قند مجبور به قطع اعضای بدن می‌شوند.
رنج نرمال قند خون چقدر است؟
برای افرادی که به دیابت مبتلا نیستند، قند خون ناشتا باید کمتر از mg / dl 100باشد. سطح گلوکوز طبیعی قبل از غذا mg / dl 70-99 میباشد. میزان قند دو ساعته بعد از غذا باید کمتر از 140 میلی گرم در دسی‌لیتر باشد. با ورزش منظم، کنترل مصرف کالری، افزایش فیبر مصرفی، نوشیدن آب، حفظ سطح آب بدن و کنترل سطح استرس مي‌توان سطح قند خون را تنظيم کرده و در حد نارمل نگهداشت.