شاخص جهانی تروریسم تازه‌ترین گزارش انستیتیوت اقتصاد و صلح است که روز شنبه، هشتم قوس به نشر رسید. این گزارش با استفاده از «داده‌های پایگاه جهانی تروریسم» تهیه شده است. داده‌های مربوط به پایگاه جهانی تروریسم توسط ائتلاف ملی مطالعه تروریسم و پاسخ به تروریسم در دانشگاه مریلند جمع‌آوری می‌شود. پایگاه جهانی تروریسم شامل بیش از ۱۷۰ هزار حادثه تروریستی بین سال‌های ۱۹۷۰ و ۲۰۱۹ است.
تروریسم در سال ۲۰۱۹
در سال ۲۰۱۹ مرگومیر ناشی از تروریسم برای پنجمین سال متوالی، پس از رسیدن به اوج خود در سال ۲۰۱۴، کاهش یافته است. تعداد کل مرگومیر با ۱۵.۵ درصد کاهش، به ۱۳هزار و ۸۲۶ نفر می‌رسد. کاهش میزان مرگومیر که با کاهش تأثیر تروریسم منعکس می‌شود، با ۱۰۳ کشور که در نمره شاخص جهانی تروریسم خود بهبود یافته‌اند، تعیین شده است، درحالیکه در ۳۵ کشور وخیم‌تر شده است. نمره کامل شاخص جهانی تروریسم نه‌تنها مرگومیر، بلکه حوادث، جراحات و خسارات مالی ناشی از تروریسم را نیز طی یک دوره ۵ ساله در نظر می‌گیرد.
بیشترین کاهش در تأثیر تروریسم در افغانستان رخ داده است که در سال ۲۰۱۹ به تعداد یک‌هزار و ۶۵۴ مرگ کمتر ثبت کرده است که این رقم ۲۲.۴ درصد کاهش نسبت به سال قبل را نشان می‌دهد. با این حال، افغانستان با پیشی‌گرفتن از عراق در سال ۲۰۱۸، کشوری‌ست که بیشتر از همه کشورها از تروریسم متأثر شده است.
نیجریه دومین کشوری‌ست که تأثیر تروریسم در آن کاهش یافته است. در سال ۲۰۱۹ درگیری مسلحانه همچنان عامل اصلی تروریسم بوده است، با بیش از ۹۶ درصد مرگومیر ناشی از تروریسم، ده کشور با بیشترین تأثیر تروریسم، همه درگیر دست‌کم جنگ هستند.
به‌‌رغم بهبود کلی در سراسر جهان، تأثیرات تروریسم در بسیاری از کشورها همچنان یک مشکل مهم و جدی است. در سال ۲۰۱۹ حدود ۶۳ کشور دست‌کم یک مرگ بر اثر حمله تروریستی داشت و ۱۷ کشور دیگر بیش از ۱۰۰ مرگ بر اثر تروریسم را ثبت کردند. با این حال، فقط افغانستان و نیجریه بیش از یک‌هزار مورد مرگ ناشی از تروریسم را ثبت کرده‌اند و هر دو کشور در تعداد افراد کشته‌شده در سال ۲۰۱۹ کاهش قابل توجهی داشته‌اند.
گروه‌های تروریستی
چهار گروه تروریستی که مسئول بیشترین تعداد کشته‌ها در سال ۲۰۱۹ بوده‌اند، به ترتیب طالبان، بوکوحرام، داعش و الشباب هستند. این چهار گروه مسئول هفت‌هزار و ۵۷۸ مرگ ناشی از تروریسم بوده‌اند که ۵۵ درصد از کل مرگومیر در سال ۲۰۱۹ را نشان می‌دهد. سه گروه اول همچنان کشنده‌ترین گروه‌ها در سال گذشته بودند که الشباب امسال جای‌گزین دولت اسلامی شاخه‌ی خراسان شد. در سال ۲۰۱۲، درست پیش از افزایش شدید فعالیت‌های تروریستی در سراسر جهان، این چهار گروه مسئول بیش از ۳۱ درصد از کل مرگ‌های ناشی از تروریسم بودند.
طالبان
طالبان تا سال ۲۰۰۱ ، زمانی که حمله پیمان آتلانتیک شمالی (ناتو) این رژیم را به‌دلیل پناه‌دادن به القاعده سرنگون کرد، بر افغانستان حاکم بود. پس از سرنگونی رژیم، طالبان دوباره از مرزهای پاکستان تجدید گروه شده‌اند. از سال ۲۰۰۱ طالبان مرتب مناطق تحت کنترل خود را در سرتاسر افغانستان بازپس گرفته‌اند. در جنوری ۲۰۱۹ تخمین زده شد که طالبان نزدیک به ۱۰ درصد از کل جمعیت را تحت کنترل دارند.
مذاکرات صلح بین طالبان و ایالات متحده در طول سال ۲۰۱۹ پیش رفت و به توافق‌نامه‌ای فبروری ۲۰۲۰ منجر شد که در آن برنامه‌های خروج مرحله‌وار نیروهای امریکایی و ائتلاف و تبادل زندانیان بین طالبان و دولت افغانستان امضا شده بود. ایالات متحده اعلام کرده است که همه نیروهای خود را تا ماه می ۲۰۲۱ از افغانستان خارج کند. با این حال، مذاکرات صلح بین طالبان و دولت افغانستان با عقب‌گرد در مورد نقش قوانین اسلامی و حقوق زنان رو به‌رو شده است.
تغییرات از سال ۲۰۱۸
طالبان در سال ۲۰۱۹ مسئول چهارهزار و ۹۹۰ کشته بوده که ۱۸ درصد کاهش از سال ۲۰۱۸ را نشان می‌دهد. تعداد کل حملات تروریستی توسط طالبان در سال ۲۰۱۹ با پنج درصد افزایش به یک هزار و ۲۵ مورد رسیده است. با این حال، حملات در سال ۲۰۱۹ با اوسط ۴.۹ کشته در هر حمله، در مقایسه با ۶.۳ در سال ۲۰۱۸ کمتر کشنده بوده است. از یک هزار و ۲۵ حمله منسوب به طالبان در سال ۲۰۱۹، ۱۴ درصد منجر به هیچ‌گونه کشته‌ای نشده درحالیکه ۱۳ درصد دیگر طور اوسط منجر به بیش از ۱۰ مرگ شده است.
طالبان در افغانستان در سال ۲۰۱۹ مسئول ۸۷ درصد مرگ و ۷۲ درصد حملات تروریستی در کشور بوده است. گروه‌های وابسته به تحریک طالبان پاکستان، مسئول ۷۳ کشته و ۳۰ حمله در سال ۲۰۱۹ در پاکستان بود که حضور مرتبط با طالبان در خارج از افغانستان را نشان می‌دهد.
تاکتیک‌های مورد علاقه طالبان
در سال ۲۰۱۹ اهداف اصلی طالبان پلیس و پرسنل نظامی بودند که بیش از نیمی از اهداف حملات و کشته‌ها را تشکیل می‌دادند. تمرکز این گروه بر نیروهای دولتی یکی از ویژگی‌های مبارزات شورشی آن‌ها به‌عنوان وسیله‌ای برای تضعیف ثبات در کشور بوده است. در سال ۲۰۱۹ حدود یک‌هزار و ۸۳۵ نفر در حمله به اهداف پلیس و ارتش کشته شدند. با پیشرفت گفت‌وگوهای صلح در طول سال ۲۰۱۹ طالبان با درگیری با شبه نظامیان طرف‌دار دولت، ۸۸ حمله را آغاز کردند که منجر به ۴۸۶ کشته شد.
مرگ غیرنظامیان از یک هزار و ۱۴۰ نفر در سال ۲۰۱۸ به ۷۸۳ تن در سال ۲۰۱۹ رسیده که ۳۱ درصد کاهش را نشان می‌دهد. به‌‌رغم کاهش مرگومیر غیرنظامیان، حملات علیه غیرنظامیان در سال ۲۰۱۹ تا ۲۴ درصد افزایش یافته است. اکثر این حملات بمب‌گذاری بود که ۴۹ درصد نسبت به سال قبل افزایش داشت. کاهش مرگ به دلیل کاهش استفاده از بمب‌های کنار جاده‌ای و سایر مواد منفجره دست‌ساز بود.
حملات مسلحانه و بمب‌گذاری همچنان یکی از ویژگی‌های شورشیان طالبان است. بمب‌گذاری مرگبارترین شکل حمله بود و به‌دنبال آن حملات مسلحانه صورت می‌گرفت که سبب بیش از یک‌هزار مورد مرگ شد. درحالیکه موارد بمب‌گذاری در سال ۲۰۱۹ به ۶۶ درصد افزایش یافته، حملات مسلحانه ۳۱ درصد کاهش یافته است. در سال ۲۰۱۹ ترورها نیز ۴۰ درصد افزایش یافت که بیشترین حوادث مربوط به کارکنان پلیس و ارتش و به‌دنبال آن کارمندان دولت بود.
در جنوری ۲۰۱۹ هنگامی‌که یک بمب‌گذار انتحاری و مهاجمان مسلح یک پایگاه اداره امنیت ملی را در میدان شهر وردک هدف قرار دادند، طالبان مرگبارترین حمله تروریستی خود را انجام دادند. در این حمله دست کم ۱۲۹ نفر کشته و ۵۴ نفر زخمی شدند.
کشورهای تحت تأثیر تروریسم
با وجود کاهش میزان مرگومیر ناشی از تروریسم در سطح جهان، ده کشور شاهد بهبود متاثر شدن از تروریسم نبوده‌اند. افغانستان، عراق و نیجریه به ترتیب برای دومین سال متوالی موقعیت خود را به عنوان اولین، دومین و سومین کشور حفظ کردند. سومالیا با پشت‌سر گذاشتن پاکستان، پنجمین کشور تحت تأثیر قرار گرفت و جمهوری دموکراتیک کنگو با پیشی گرفتن از فیلیپین، نهمین کشور است.
افغانستان
با وجود کاهش مرگومیر ناشی از حملات تروریستی بین ۲۰۱۸ و ۲۰۱۹، افغانستان برای دومین سال متوالی در صدر فهرست کشورهای است که بیشترین تاثیر از تروریسم را می‌پذیرند.
افغانستان ۴۱ درصد مرگ‌و‌میرهای ناشی از تروریسم در سطح جهان را به خود اختصاص داده است، که طالبان مسئول ۸۷ درصد این تلفات‌اند.
در سال ۲۰۱۹ حوادث تروریستی در افغانستان گسترده بود و در ۳۴ ولایت افغانستان ثبت شد که جز پنجشیر، تمام ولایت‌ها مرگومیر داشت. بیشترین مرگومیر ناشی از تروریسم در ولایت قندوز با بیشترین تلفات منسوب به طالبان ثبت شده است. در سال ۲۰۱۹ حدود ۵ صد تن در ولایت قندوز کشته شده است که ۷۷ درصد افزایش نسبت به سال قبل داشته است.
درحالیکه طالبان همچنان فعال‌ترین گروه تروریستی در افغانستان است، با تشدید عملیات ضد تروریسم به رهبری ایالات متحده، مرگ‌های منسوب به این گروه در سال ۲۰۱۹ تا ۱۸ درصد کاهش یافت. حملات گسترده در سراسر افغانستان و کل حملات این گروه شش درصد افزایش یافته است.
شاخه ولایت خراسان داعش فعال در افغانستان و پاکستان دومین گروه مرگبار تروریستی در افغانستان بود. این گروه مسئول شش درصد از مرگومیر ناشی از ترور در سال ۲۰۱۹ بود که نسبت به سال قبل پنج درصد کاهش داشت. در سال ۲۰۱۹ شاخه خراسان ۵۵ حمله انجام داد که منجر به ۳۲۰ کشته شد.
شاخه ولایت خراسان از سال ۲۰۱۸ در نتیجه عملیات نظامی دولت افغانستان، طالبان و نیروهای امریکایی به میزان قابل توجهی ضعیف شده است. با وجود تلفات جنگ‌جویان و از دست دادن قلمرو تحت کنترل، اعتقاد بر این است که این گروه هنوز در شهرهای کابل و جلال آباد مخفی‌گاه دارد.
حضور شاخه ولایت خراسان داعش همچنان طالبان را به چالش می‌کشد. در سال ۲۰۱۹ این گروه در مقایسه با طالبان که حملات تروریستی را در سراسر ۳۴ ولایت افغانستان انجام دادند، در هفت ولایت فعال بود. ۱۶ درگیری بین طالبان و شاخه خراسان داعش در سال ۲۰۱۹ اتفاق افتاد که بیشتر در ولایت‌های کنر و ننگرهار ثبت شده است. این ولایات از زمان تأسیس گروه در سال ۲۰۱۵ به‌عنوان پایگاه‌های عملیاتی برای داعش شاخه خراسان عمل کرده‌اند.
تأثیر اقتصادی تروریسم
تأثیر اقتصادی جهانی تروریسم در سال ۲۰۱۹ حدود ۲۶.۴ میلیارد دالر امریکایی تخمین شده است. این رقم ۲۵ درصد کمتر از سال پیش و پنجمین سال پیاپی است که کاهش یافته است. این بهبود طی چهار سال گذشته عمدتا به دلیل کاهش سطح تروریسم در عراق، نیجریه، پاکستان و سوریه است.
از اوج رسیدن آن به ۱۱۶ میلیارد دالر در سال ۲۰۱۴، تأثیر اقتصادی آن ۷۷ درصد کاهش یافته است که نشان دهنده کاهش مرگومیر، جراحات و حملات تروریستی در سطح جهان است.
این برآوردها بسیار محافظه‌کارانه در نظر گرفته می‌شود، زیرا موارد زیادی وجود دارد که به‌دلیل مشکل در به دست آوردن داده‌های قابل مقایسه در سطح جهان مانند کاهش گردش‌گری، فعالیت تجاری، تولید و سرمایه‌گذاری، علاوه بر هزینه‌های ضد تروریسم و هزینه‌های دولت در زمینه تهیه اوراق بهادار، شامل جمع‌آوری داده نمی‌شود.
از سال ۲۰۱۴ تأثیر اقتصادی تروریسم در نیجریه ۵۶ درصد، در سوریه ۷۹ درصد و در پاکستان و عراق ۹۵ درصد کاهش یافته است که در مجموع ۸۴.۳ میلیارد دالر در چهار کشور بوده است. این چهار کشور تا حد زیادی به کاهش تأثیر اقتصادی تروریسم کمک کرده‌اند.
افغانستان کشوری‌ست که در سال ۲۰۱۹ برابر ۱۶.۷ درصد تولید ناخالص داخلی‌اش، بیشترین تأثیر اقتصادی از تروریسم را پذیرفته است.