منبع: واشنگتن تایمز
نویسنده: کِلان هاول
برگردان: حمید مهدوی
مطالعات نشان می‌دهند که شرایطِ نامناسب برای کشت سویا در افغانستان نادیده گرفته شده و پول مالیه دهندگان ضایع شده است. می‌توان آن را بزرگ‌ترین دزدی سویای امریکایی خواند، آخرین روایتِ سوء استفاده از پول مالیه دهندگان امریکایی در افغانستان.
مطابق به گزارشِ سربازرس ویژه برای بازسازی افغانستان (سیگار)، با وجودی که شواهد روشنی مبنی بر نامناسب بودن خاکِ خشک افغانستان برای کشت سویا وجود داشتند، وزارت زراعت ایالات متحده 34.4 میلیون دالر را صرف تلاش‌ها در راستای تولید این محصول در افغانستان کرده است.
این پول توسط یک گروه تجاری (انجمن سویای امریکایی) به عنوان بخشی از تلاش‌های بشردوستانه برای بهبود امنیت غذایی و کاهش وابستگی به واردات مواد غذایی از کشورهای دیگر، به مصرف رسیده است؛ اما ناظران فدرال دریافتند که این ایده با وجود داشتنِ حسن نیت، به‌خوبی برنامه‌ریزی نشده بود.
این آژانس فدرال ظاهرا مطالعات انجام شده توسط اداره‌ی انکشاف بین‌المللیِ بریتانیا را نادیده گرفته است، مطالعاتی که در نتیجه‌ی آن مشخص شده است، شرایط طبیعیِ افغانستان برای کشتِ سویا در این کشور نامناسب است. جان سوپکو، سربازرس ویژه برای بازسازی افغانستان در نامه‌ای به توماس ویلساک، وزیر زراعت ایالات متحده که روز پنج‌شنبه منتشر شد، نوشت: «من درک می‌کنم که شرایط موجود در افغانستان چالش‌های دلهره‌آوری را برای برنامه‌های بازسازی و توسعه‌ای در این کشور ایجاد می‌کنند و هر پروژه‌ای از این چالش‌ها سهمی می‌برد».
آقای سوپکو در ادامه افزوده است: «با این حال، آن‌چه که در مورد این پروژه نگران کننده است، این است که به نظر می‌رسد بسیاریِ از مشکلات این پروژه قابل پیش‌بینی بودند و در نتیجه احتمالا از آن‌ها جلوگیری شده می‌توانست».
ظاهرا این مطالعات درست ثابت شده‌اند. محققان دریافته‌اند که کشاورزان افغانستان مقادیر ناچیزِ سویا تولید کرده‌اند و از آن‌جایی که تولید سویا به قدری نیست تا مرکزهای پردازش (پروسس) سویا به شکل اقتصادی به فعالیت‌هایش ادامه دهد، ادمه‌ی فعالیتِ این مرکزها به شکل جدی مورد شک و تردید قرار دارد. علاوه برآن، نظر به تحلیل سربازرس ویژه برای بازسازی افغانستان (سیگار)، در افغانستان تقاضای قابل ملاحظه‌ای برای محصولات سویا وجود ندارد.
وزارت زراعت ایالات متحده در پاسخ به نامه‌ی آقای سوپکو اذعان کرده است که موفقیت این برنامه مشخص نیست. یک مقام وزارت زراعت ایالات متحده گفت: «تا امروز، تولید سویا و فعالیتِ درازمدتِ کارخانه‌ی پردازش سویا نتایج مثبت نداشته است».
وزارت زراعت ایالات متحده و انجمن سویای امریکایی به‌خاطر نادیده گرفتن شواهد علمی و مصرف کردنِ پول‌های انسان‌دوستانه در پروژه‌ای که احتمال ناکامیِ آن زیاد بود، چکُش طلاییِ این هفته را از آنِ خود کردند. چکُش طلایی عنوانی است که واشنگتن تایمز با دادن این عنوان به نهادها و سازمان‌ها، نمونه‌هایی از سوء مصرف، هدر دادن و سوء استفاده از پول‌های مالیه دهندگان امریکایی را برجسته می‌سازد.
جاشوا سیویل، تحلیل‌گر ارشد پالیسی در یکی از نهادهای امریکایی گفت: «این نمونه‌ی خوبی است که نشان می‌دهد وقتی وزارت‌خانه‌هایی مانند وزارت زراعت داریم که تلاش می‌کند سیاستی را اجرا کند که مطابق به آن باید به‌جای ایجاد خیابان اصلی، خیابان ک (k) ساخت، چه اتفاق می‌افتد».
آقای سیویل گفت: «شگفت‌انگیز است که آن‌ها قبل از برداشتن گام در راستای انجام این پروژه، یک مطالعه‌ی امکان‌سنجی انجام نداده‌اند و این نشان‌دهنده‌ی مشکل در برنامه‌ریزی است». «ما این مشکل را در وزارت زراعت ایالات متحده زیاد می‌بینیم». «اگر قرار است این نوع پروژه‌ها را روی دست بگیرید، باید تحقیق کنید و ببینید که آیا این پروژه حتا یک چانس موفقیت دارد یا خیر». وزارت زارعت ایالات متحده با فرستادن ایمیلی به واشنگتن تایمز گفته است که این پروژه را ادامه می‌دهد و منتظر تحلیلِ نهایی برای سودآوریِ واقعیِ این پروژه می‌ماند. «وزارت زراعت ایالات متحده معتقد است که این یک قضاوت زودهنگام در مورد برنامه‌ی انجمن سویای امریکایی است. در مورد امکانات ادامه‌ی تولید سویا در شمال افغانستان تحقیقات گوناگونی صورت گرفته است. کار این پروژه در ماه د‌سامبر سال 2014 به پایان خواهد رسید و وزارت زراعت ایالات متحده با دریافت آخرین نتایج، این پروژه را مورد ارزیابی نهایی قرار خواهد داد». نظر به گزارش سربازرس ویژه برای بازسازیِ افغانستان، کارخانه‌ی اصلی پردازش سویا که تحت این برنامه فعالیت دارد، می‌تواند محصولات سویا، از قبیل خوراک دام، روغن و آرد سویا را تولید کند. بر اساس این گزارش، این کارخانه برای این‌که از لحاظ اقتصادی سودآور باقی بماند، باید بیش‌تر آرد سویا تولید می‌کرد.
برای این‌که مرکز اصلیِ پردازش سویا با ظرفیتِ کامل فعالیت کند، کشاورزان باید 5000 تُن تا 5500 تُن سویا خرمن کنند. نظر به گزارش میان‌دوره‌ایِ انجمن سویای امریکایی که در ماه فبروری منتشر شد، کشاورزان در فصل برداشتِ سال 2013 توانستند 177 تُن سویا تولید کنند. برای جبران کمبود سویا در افغانستان، 4400 تُن سویای امریکایی با هزینه‌ی 2 میلیون دالر به افغانستان انتقال داده شد.
نظر به این گزارش، کشاورزان قبل از این‌که به مزارع‌شان فرستاده شوند، آموزش کافی ندیده بودند. با وجودی که اکثریت این کشاورزان بی‌سوادند، در پایان جلسه‌های آموزشی، جزوه‌ی راه‌نماییِ کشت و برداشت سویا را دریافت کردند. این در حالی است که بسیاری از این کشاورزان دانه‌های سویا را خورده یا از آن به عنوان کُود برای دیگر محصولات‌شان استفاده کردند. آن عده از کشاورزانی که سویا کشت کردند، بازدهی پایین محصول سویا آن‌ها را نسبت به کشتِ دوباره‌ی آن دل‌سرد ساخته است.
نظر به این گزارش میان دوره‌ای، شواهد کافی وجود ندارد که نشان دهد دانه‌های تولید شده‌ی سویا در داخل کشور، نظر به سویای وارداتی ارزان‌تر است. «داده‌های تولید سویا که از منابع قابل اعتماد به‌دست آمده نیز گویای سودآورتر بودنِ سویا در مقایسه با سایر محصولات نیست».
پس از این‌همه تلاش‌ها، اکنون معلوم است که در افغانستان تقاضای اندکی برای سویا وجود دارد. مدیران برنامه‌ی تولید سویا در افغانستان به سربازرس ویژه برای بازسازی افغانستان گفته‌اند: «مردم افغانستان طعم و مزه‌ی نان ساخته شده از آرد سویا را دوست ندارند». اما این پروژه در زمینه‌ی تلاش‌های بشردوستانه‌اش گام‌های بلندی برداشت.
مقام‌های وزارت زراعت ایالات متحده گفته‌اند که در زمستانِ نخستین سالِ راه‌اندازیِ این پروژه، انجمن سویای امریکایی 88 تُن سویای بدون چربی را به 5000 زن حامله و شیردِه و خانواده‌های آن‌ها توزیع کرد. هر خانواده برای چهار‌ماه، ماهانه 8.8 پوند آرد سویا دریافت می‌کردند که در نتیجه به‌طور میانگین، هر شخص در هر روز سه‌چهارم یک اونس آرد سویا دریافت می‌کردند.
این در حالی است که در مقایسه با مصرف پول‌های مالیه دهندگان امریکایی که هم‌چنان برای بازسازیِ افغانستان جنگ‌زده به این کشور سرازیر می‌شود، مزایای انسان‌دوستانه‌ی این برنامه به‌طور قابل توجهی کم است. این در حالی است که نظر به گزارش سیگار، تا ماه مارچ سال 2013، ایالات متحده حدود 92 میلیارد دالر را در زمینه‌ی بازسازی، زراعت و سایر پروژه‌های انکشافی در افغانستان به مصرف رسانده است.