امروز قرار است اولین محموله واکسن کرونا از هند وارد کشور و در اختیار وزارت صحت عامه قرار داده شود. ۵۰۰ هزار دوز واکسن کمک هند به افغانستان است. هرچند هنوز این واکسن تأییدی رسمی سازمان بهداشت جهانی را ندارد، اما امیدواری‌ها زیاد است که این واکسن تأییدی رسمی را به‌دست آورد. در هر صورت این اولین گام افغانستان برای امکان واکسیناسیون همگانی است. براساس اعلام وزارت صحت افغانستان قرار است پس از تأییدی این واکسن روند تطبیق آن شروع شود. براساس گفته‌های مسئولان در این نهاد افراد معروض به خطر در مرحله‌ی اول تطبیق این واکسن قرار دارد.
هنوز رهنمود کلی و یکدست برای واکسیناسیون همگانی وجود ندارد و روشن نیست که اولویت تزریق واکسن با چه کسانی است. هر کشوری براساس شرایط اجتماعی و وضعیت بیماری کرونا تصمیم می‌گیرد اولویت را به چه کسانی بدهد. با توجه به محدودیت واکسن، تصمیم‌گیری صحیح در مورد اولویت دریافت‌کنندگان بسیار مهم است. به همین دلیل حتا کشورهای با نظام بهداشتی قوی که دسترسی بسیار خوبی به واکسن و پشتیبانی وسیعی دارند، برای برنامه‌ریزی واکسیناسیون همگانی از تمام ظرفیت‌شان برای مدیریت این روند کمک می‌گیرد.
برای کشورهای مثل افغانستان مدیریت همگانی واکسیناسیون کرونا دشواری مضاعفی دارد. افغانستان باید دوزهای بیشتر واکسن را از کشورها، نهادها و سازمان‌های خیریه کمایی کند. این کار آسان نیست، زیرا یکی از نگرانی‌ها دستیابی عادلانه‌ی کشورهای ضعیف و دچار مشکلات مالی به واکسن کرونا است. در واقع یکی از نگرانی‌های اصلی سازمان بهداشت جهانی همین موضوع است. طرح کواکس سازمان بهداشت جهانی برای پاسخ به همین نگرانی است. برمبنای این طرح، سازمان جهانی بهداشت با همکاری سازمان‌ها و خیریه‌های جهانی واکسن و پیشگیری از همه‌گیری، سازوکاری را به راه انداخته است که هدف آن کمک به خرید و توزیع عادلانه واکسن کرونا است. برای افغانستان بسیار حایز اهمیت است که برای چگونگی به‌دست‌آوردن دوزهای بیشتر واکسن کرونا برنامه‌ریزی کند.
در واقع مشکل‌ترین بخش تطبیق همگانی واکسیناسیون کرونا در افغانستان اولویت‌بندی کسانی است که براساس شرایط اجتماعی و وضعیت بیماری کرونا در صف اول دریافت واکسن قرار گیرند. دو تا مشکل عمده وجود دارد: اول، نیازسنجی نزدیک به واقعیت هنوز صورت نگرفته و وزارت صحت و نهادهای افغانستان به درستی نمی‌دانند چه بخش از جامعه و چه شغل‌هایی در اولویت هستند. بدون اغراق هیچ نهادی مسئول تحلیل دقیقی از گروه‌ها آسیب‌پذیر و شکننده در افغانستان در اختیار ندارند. ممکن است وزارت صحت براساس برخی ملاحظات یا در تقلید از برخی کشورها، گروه‌هایی را در اولویت قرار دهند. اما نگرانی این است که ممکن این اولویت‌بندی دقیق و درست نباشد. مشکل دوم، مسأله‌ی فساد، دخالت و زورگویی در کار نهادهای صحی است. این نگرانی بسیار جدی است که گروه‌های دارای اولویت فراموش شوند و مسأله‌ی فساد و دخالت، روند درست و منطقی واکسیناسیون را منحرف کند.
از آغاز مدیریت مبارزه با کرونا ضعیف بود. به‌دلیل این ضعف مدیریتی بسیاری از بیماران با علایم صددرصد بیماری و پس از روزها سرگردانی پشت دروازه شفاخانه‌ها یا تسلیم مرگ می‌شدند یا بدون پاسخ به امان خدا رها می‌شدند. اما کیت‌های تشخیصیه سفارشی به پشت دروازه مقام‌ها و افراد زورمند فرستاده می‌شدند. دست‌کم اولویت تشخیص با کسانی بودند که از مقام‌های بالاتری سفارش می‌شدند. این مشکل مخصوصا در موج اول کرونا که هم بیماری تمام کشور را در حال فراگیری بود و هم افغانستان با کمبود کیت و امکانات تشخیصیه مواجه بودند، بسیار برجسته بود. معیار تشخیص حال بیمار نبود. این نابه‌سامانی در تمام بخش‌های مدیریتی بحران کرونا در افغانستان حکم‌فرما بود. مثلا اگر به برنامه مقابله‌ی دولت با گرسنگی و گرانی ناشی از کرونا نگاه شود، ضعف مدیریت و دستپاچگی نهادهای مسئول بیشتر روشن می‌شود که چگونه فساد باعث شد شهروندان همه مشکل و سختی بحران کرونا به تنهایی بر دوش بکشند.
وزارت صحت عامه برای واکسیناسیون همگانی کرونا نباید دچار دستپاچگی و تسلیم خواست‌های زورمندان بیرون و درون‌حکومتی شوند. باید گروه‌ها براساس نیاز افغانستان و ضرورت علمی واجد دریافت واکسن شناخته و اولویت‌بندی شود. همچنان برای دریافت دوزهای بیشتر با نهادها و کشورهای کمک‌کننده لابی‌گری شود. خوش‍بختی افغانستان در این است که وضعیت فعلی کرونا در افغانستان بسیار بحرانی نیست. روزانه در آمار مبتلایان به کرونا و قربانیان این بیماری در کشور کاهش قابل ملاحظه‌ای رخ می‌دهد. با گرم‌شدن هوا وضعیت از این هم بهتر می‌شود. بنابراین، با برداشته‌شدن حجم شیوع و همه‌گیری بیماری، نهادهای مسئول این فرصت را دارند که با درس از یک سال تجربه ناموفق در عرصه مقابله با بحران کرونا دست‌کم در کارزار واکسیناسیون همگانی این بیماری درست‌تر عمل کنند.