سفارت ایالات متحده امریکا در کابل روز جمعه با اشاره به سوءاستفادههای مقامهای دولتی افغانستان از بودجه اختصاصی مبارزه با ویروس کرونا، از این مقامها خواست که از فساد دست بردارند زیرا قانونشکنی آنها افغانها را نه تنها از لحاظ مالی ضربه زده است بلکه دسترسی به خدمات صحی لازم و حیاتی را نیز به تاخیر انداخته است. این سفارت اتهامهای فساد در مصرف بودجهی اختصاصیافته برای مبارزه با کرونا را قانونشکنی خوانده از مقامهای افغانستان خواسته است که فساد را متوقف کنند.
سفارت امریکا درحالی خواهان توقف فساد در بودجه اختصاصی مبارزه با ویروس کرونا شده است که به تازگی اداره عالی بازرس ریاست جمهوری افغانستان گفته است که ۲۲۳ مسئول حکومتی را در ولایات و ۹ مسئول حکومتی را در کابل در پیوند به فساد در بودجه مبارزه با ویروس کرونا به دادستانی کل معرفی کرده است. این اداره گفته است که این افراد شامل مقامهای بلندپایهی حکومتی، والیهای ولایات و کارمندان ردههای پایین ادارات محلی در ولایات اند. بسیاری از افراد معرفی شده به دادستانی کل متهم به سوءاستفاده از صلاحیتهای وظیفوی، سوءاستفاده از منابع و حیفومیل بودجه اختصاصی مبارزه با ویروس کرونا اند. در میان این افراد وزیر پیشین وزارت صحت عامه و چهار معاون پیشین و برحال این وزارت نیز شامل اند.
پس از شیوع ویروس کرونا در افغانستان، کمکهای نقدی و غیرنقدی زیادی از سوی کشورها و سازمانهای جهانی به این کشور صورت گرفت. حکومت افغانستان نیز طرزالعمل ویژهای برای مصرف بودجه اختصاصی مبارزه با ویروس کرونا تهیه کرد اما با آنهم فساد در چگونگی مصرف این بودجه گسترده است. براساس آمار اداره عالی بازرس که پروندههای مرتبط به مصرف بودجه کرونا را بررسی کرده است، بودجهی اختصاصیافته برای مبارزه با کرونا در ولایات در معرض فساد قرار داشته و از دید این اداره، به ارزش ۳۳۰ میلیون و ۳۵۴ هزار و ۹۱۲ افغانی بالاتر از نرخ بازار، تجهیزات و دارو خریداری شده است. علاوه بر این، مقامهای حکومتی از این بودجه خریداریهای غیرمرتبط نیز انجام دادهاند.
ویروس کرونا آسیبهای اقتصادی و صحی زیادی را به افغانستان وارد کرد. براساس گفتههای رییس جمهور غنی، ۹۰ درصد مردم زیر خط فقر زندگی میکنند. علاوه بر فقر، جنگ و ناامنی نیز بر مشکلات مردم افزوده است. وقتی ویروس کرونا شیوع کرد، بسیاریها گمان میکردند که افغانستان پس از این پاندمی عالمگیر برآمده نمیتواند. در چنین حالتی هنوز مقامهای حکومتی در افغانستان از صلاحیتهای خود سوءاستفاده کرده و بودجهای را که برای نجات جان افغانها اختصاص داده شده بود، حیفومیل کردهاند.
هرچند نام دولت افغانستان سالهاست که با فساد گره خورده است و رهبری حکومت افغانستان نیز در مهار فساد نمرهی ناکامی کسب میکند، اما در خصوص فساد در بودجه کرونا توجه به نکات ذیل اهمیت بسیار دارد.
نخست، حکومت افغانستان و نهادهای عدلی و قضایی کشور بایستی با هیچ مقام فاسد مدارا نکنند. مقامهایی که مورد اتهام قرار دارند و پروندهی فساد آنها به دادستانی کل سپرده شده است، باید هرچه زودتر محاکمه شوند. مقامهایی که در سختترین شرایط ممکن بودجه اختصاص یافته برای فراهمسازی خدمات صحی را که حق اساسی تمام شهروندان است، حیفومیل کردهاند سزاوار بند و زندان اند.
دوم، حکومت و نهادهای عدلی و قضایی بایستی بدون هیچ نوع ملاحظهای مقامهایی که متهم به اختلاس در بودجه اختصاصی مبارزه با ویروس کرونا، نقض قانون و متهم به سوءمدیریت اند، را محاکمه کند. رهبری حکومت افغانستان همواره با فساد مبارزهی گزینشی داشته است. افراد حلقهای خودی همواره تقدیرنامه و مدال دریافت کردهاند و غیرخودیها محاکمه شدهاند. نمونهی برجسته در میان افراد معرفی شده به دادستانی کل وحید مجروح، سرپرست وزارت صحت عامه افغانستان است. حکومت افغانستان فیروزالدین فیروز، وزیر پیشین صحت عامه و سه معاون پیشین این وزارت را به دلیل مشکلات در امر ارایه خدمات صحی و ادعاهای فساد در بودجه کرونا برکنار کرد. وحید مجروح نیز همپروندهی این افراد است. براساس گفتههای دادستانی کل، پروندهی وزیر پیشین صحت عامه و معاونان پیشین و برحال این وزارت زیر بررسی دادستانها است. اما رییس جمهور افغانستان به تازگی وحید مجروح را بهحیث سرپرست وزارت صحت عامه معرفی کرده است.