زهرا اخلاقی
۸ مارچ به‌عنوان روز جهانی زن، تاریخی است برای بزرگداشت همه دستاوردهای شگفت‌انگیز زنان که در سراسر جهان به‌دست آوردهاند. حق یک زن برای برخورداری از بالاترین سطح بهداشت در طول زندگی باید برابر با مردان باشد. زنان از بسیاری از شرایط بهداشتی مشابه مردان تأثیر میپذیرند، اما زنان به دلیل ژنتیک و ساختار اجتماعی، جنسیت آنها شرایط متفاوتی را تجربه میکنند. نمونههایی از واقعیتهای اجتماعی که تأثیر نامطلوبی بر سلامت زنان دارند عبارتند از فقر و وابستگی اقتصادی، خشونت و تبعیض جنسیتی، و استقلال محدود در تصمیمگیریهای زندگی، به ویژه زندگی جنسی و تولید مثل و فرزندآوری.
با توجه به شرایط حاضر، بیماری همهگیر کووید۱۹ ممکن است تهدیدی برای بسیاری از این دستاوردهای زنان که در زمینه دستیابی به خدمات بهداشتی به‌دست آورده اند، باشد. اثرات سوء اجتماعی، اقتصادی، ذهنی و جسمی ممکن است زنان را بیش از مردان متضرر کند و بنابراین نابرابری جنسیتی را افزایش دهد. مطالعات نشان میدهد که زنان در هنگام شیوع بیماریهای عفونی مانند زایکا و ابولا در مناطق مختلف جهان آسیب‌پذیرتر از مردان هستند. علاوه بر چالشهای بهداشتی، با تعطیل‌شدن مدارس و مراکز نگهداری از کودکان و منتقل‌شدن دفاتر کار به خانه، کار زنان افزایش یافته است. زنان مجبور شدند مسئولیت عظیمی از کارهای غیرقابل مشاهده و بدون حقوق را بر عهده بگیرند و بار مسئولیت آنها بسیار افزایش یافت.
طبق نظر سازمان بهداشت جهانی به دلایل مختلفی چون کاهش فرصتهای آموزشی و استخدامی، هنجارهای فرهنگی و اجتماعی زنان در دسترسی به مراقبتهای بهداشتی با مشکل بیشتری مواجه‌اند که از جمله آنها تهدیدهای روانی، جسمی یا جنسی است. متأسفانه این بیماری همهگیر وضعیت را بدتر کرده، زنان را آسیب‌پذیرتر کرده و شکاف جنسیتی را گستردهتر کرده است.
توقف مراقبتهای بهداشتی ضروری به‌عنوان بخشی از تحول بنیادی خدمات بهداشتی درمانی به‌منظور امکان تخصیص مجدد پرسنل و منابع مورد نیاز برای مبارزه با بیماری همهگیر کووید۱۹ فراهم شده است. تأثیر چنین توقفی قطعا در سالهای آینده احساس خواهد شد. پاندمی کرونا، توجه به مشکلات مختلف ارائه‌ی خدمات بهداشتی کافی در سراسر جهان را به خود جلب کرده است. مشکلات اجتماعی و اقتصادی و همچنین نابرابری جنسیتی آشکارتر شدند. ناگفته نماند که مسائل مربوط به زایمان، سلامت جنسی، تولید مثل و سلامت زنان و دختران نیاز به توجه ویژه دولت‌ها و آژانس‌های بهداشتی دارد، زیرا انتظار میرود که به جمعیت و اقلیتهای کم درآمد سخت‌ترین ضربه در سناریوی منابع محدود وارد شود. در این شرایط، غربال‌گری و درمان سرطان همچنین نگرانیهایی را ایجاد میکند زیرا از دست‌دادن غربال‌گری سرطان یا نداشتن دسترسی به درمان کافی در طولانی مدت اثرات سوئی دارد. درمانهای آنکولوژی و جراحیها به تأخیر افتاده، زیرا منابع در مراقبت از بیماران کووید۱۹ متمرکز بوده است. یک‌بار دیگر، جمعیت و اقلیتهای کم درآمد، که شامل بسیاری از زنان و فرزندان آنها است، در این شرایط بیشترین آسیب را میبینند.
ارائه مراقبتهای بهداشتی باروری از جمله پیش‌گیری از بارداری، پیش‌گیری از بیماریهای مقاربتی و مراقبتهای دوران بارداری یکی دیگر از موارد نگرانی است. با رشد همه‌گیری، مردم در خانه ماندند و بسیاری از مشاورههای غیرضروری لغو شد و منابع انسانی و مالی برای مبارزه با کووید۱۹ متمرکز شد. بنابراین، بسیاری از زنان در سن باروری، بدون دسترسی به پیش‌گیری از بارداری ایمن و مراقبتهای قبل از تولد باقی ماندند. این امر ممکن است منجر به افزایش میزان بارداریهای برنامهریزی نشده، مرگ‌ومیر مادران و نوزادان شود، زیرا دسترسی به پیش‌گیری از بارداری و برنامهریزی خانواده کاهش مییابد. تهیه وسایل پیش‌گیری از بارداری می‌تواند نجات‌دهنده باشد، زیرا طبق WHO در سال ۲۰۱۷، روزانه حدود ۸۰۸ زن به دلیل عوارض بارداری و زایمان جان خود را از دست میدهند. اکثر این مرگها قابل اجتناب بودند و به دلیل امکانات کم اتفاق افتادند. علاوه براین، دسترسی به امکانات پیش‌گیری از بارداری، زنان را قادر میسازد تا در مورد آینده فرزندآوری خود آگاهانه تصمیم بگیرند، بارداریهای ناخواسته را کاهش میدهد و از نظر بهزیستی و سلامتی ممکن است بر زنان و خانوادههای آنها تأثیر عمیقی بگذارد. بنابراین، ضروری است که مراقبتهای بارداری الزامی شود و اطمینان حاصل شود که هر زنی با تأکید بر این که آسیب‌پذیرترین جمعیت است، به تهیه امکانات پیش‌گیری از بارداری و مراقبتهای دوران بارداری دسترسی دارد. گزینههای موجود برای تداوم مراقبتهای بهداشتی شامل استفاده از سلامتی از راه دور (که هنوز به‌طور جهانی در دسترس نیست)، فراهم‌کردن مواد آموزشی برای زنان و تسهیل دسترسی به مشاورهها و پیش‌گیری از بارداری است.
یک سال است که سازمان بهداشت جهانی شیوع کووید۱۹ را به‌عنوان یک بیماری همهگیر طبقه‌بندی کرده است. از آن زمان، ما در شرایط اضطراری جهانی از لحاظ بهداشتی زندگی میکنیم. ما در حال حاضر، با یکی از ترسناکترین چالشهای تاریخ اخیر خود روبه‌روییم. این چالش می‌تواند حق دسترسی به خدمات بهداشتی در زنان را تحت تأثیر قرار دهد. زمان آن فرا رسیده که ما برای مقابله با اختلال در مراقبتهای بهداشتی زنان گام برداریم، زیرا این امر برای حفاظت از حقوق اساسی زنان و خانوادههای آنها در سراسر جهان و همچنین هموارسازی راه بهبودی به سمت جامعهای برابرتر و پایدار، بسیار حیاتی است.