وزیر دفاع جدید ایالات متحده چند روز پیش در اولین سفرش به افغانستان گفت که امریکا خواهان پایان مسئولانه برای جنگ در افغانستان است. بهتازگی رییسجمهور امریکا نیز گفته است که خروج نیروهای امریکا و بینالمللی از افغانستان مطابق توافقنامه امریکا و طالبان در اول ماه می سال جاری میلادی ممکن نیست؛ البته به دلایل فنی. از نظر سیاسی و امنیتی نیز این خروج در شرایط حاضر ممکن نیست. هنوز کاری که طالبان را وادار به سازش کند، صورت نگرفته است. طالبان مترصد فرصتاند تا با خروج نیروهای خارجی از افغانستان از راه نظامی بر جمهوری اسلامی افغانستان غلبه کند.
مطابق توافقنامه دوحه امریکا و طالبان در صورت برآوردهشدن چهار شرط، از جمله کاهش خشونت، تمام نیروهای امریکایی و بینالمللی از افغانستان خارج میشوند. اما در عمل عکس این اتفاق افتاده است. جنگ بین نیروهای دولتی و طالبان پس از امضای توافقنامه صلح بین دولت ترمپ و طالبان مرگبارتر شده و طالبان در حالی ادعای پابندی به توافقنامه را دارند که تاکتیکهای جنگی طالبان نیز خشنتر و بر ترورهای هدفمند اعضای جامعه مدنی، کنشگران زن، مقامات قضایی، سیاستمداران محلی و کارمندان رسانهای که همه از نسل پسا ۲۰۰۱ افغانستان و متعهد به تنوع سیاسی، آزادی بیان و توسعه مدرن هستند، متمرکز شده است.
خشم طالبان از تغییر در برنامهی خروج نیروهای خارجی از افغانستان، هراس از پایان مسئولانهی جنگ در افغانستان است. جنگ در حالی مسئولانه به پایان میرسد که سازش جای آن را گرفته باشد. در افغانستان اما اختلافها بین طرفهای درگیر جنگ به قدری عمیق است که در گام اول، دستیابی به توافق و در قدم بعدی برای اجرای آن چشماندازی خوشبینانهای وجود ندارد. تلاشهای صورتگرفته برای صلح تا کنون حکم دور باطل را داشته است. از این گذشته طالبان بارها نیت خود را از پیروزی در جنگ آشکار کرده است. با رفتن نیروهای خارجی از افغانستان پیروزی طالبان بر حکومتِ شکننده، فاسد و بهشدت چندپارچهی افغانستان کار سختی نیست. بر پایهی تازهترین ارزیابی نهادهای اطلاعاتی امریکا، با خروج نیروهای خارجی بدون رسیدن به سازش سیاسی مطمئن بین طرفهای درگیر، خطر غلبهی طالبان از طریق جنگ بسیار جدی است. بنابراین وقتی صحبت از پایان مسئولانهی جنگ میشود، رویای پیروزی طالبان آشفته و این گروه خشمگین میشود.
پیامد خروج زودهنگام نیروهای خارجی از افغانستان تنها به مسلطشدن طالبان بر افغانستان محدود نمیماند. بسیاری از ناظران که وضعیت افغانستان را زیر نظر دارند میگویند در صورت خروج نیروهای امریکایی از افغانستان، القاعده میتواند دوباره تجدید سازمان کند. ارزیابیهای فرماندهی مرکزی ایالات متحده که بر عملیاتهای نظامی در خاورمیانه و جنوب آسیا نظارت دارد، گویای یک واقعیت ترسناک برای امریکاییها است. این نهاد میگوید القاعده میتواند در صورت خروج کامل نیروهای امریکایی از افغانستان ظرف دو تا سه سال آمادهی حمله به خاک ایالات متحده شود. طالبان هنوز با القاعده در ارتباط است. بر پایهی گزارش وزارت خزانهداری امریکا ادامه ارتباط القاعده و طالبان پس از توافق دو طرف که یکی از شرایط محوری خروج نیروهای خارجی از افغانستان بود، هنوز پابرجا است.
بنابراین، پایان مسئولانهی جنگ با شرایط نامطلوب حاضر بسیار فاصله دارد. سیاست شتابآلود و آمیخته با سردرگمی به نفع طالبان تمام میشود. ممکن است آقای بایدن مثل سلفاش در دام خروج از افغانستان به هر قیمتی بیفتد. ترمپ میخواست از افغانستان به هر قیمتی خارج شود. اما در نهایت نتوانست از افغانستان خارج شود. تنها این نوع سیاست جبهات جنگ طالبان را مشحون از پیروزی کرد. شهروندان افغانستان امیدوارند که بایدن در مورد خروج از افغانستان مبتنی بر دیدگاه گذشته تصمیم نگیرد. او زمانی که معاون رییسجمهور اوباما بود در مصاحبه با انبیسی گفته بود: «ما روند خروج را در جولای ۲۰۱۱ آغاز میکنیم و تا سال ۲۰۱۴، حتا اگر از آسمان سنگ ببارد، از آنجا خارج میشویم.» حالا که او تصمیمگیرندهی اصلی است و حرف آخر را میزند، باید به دشواری جنگ افغانستان بیش از پیش پی برده باشد. تا زمانی که به طالبان تفهیم نشود جنگ افغانستان راهحل نظامی ندارد، این جنگ، مسئولانه به پایان نمیرسد.