اول ماه می که براساس توافق امریکا و طالبان باید روند خروج نیروهای خارجی از افغانستان در آن تکمیل میشد، برای غیرنظامیان در کشور تاریخ خونینی بوده است. در عصر و شام قبل از اول می (دهم ثور) در سه انفجار در ولایتهای لوگر، هرات و پروان دست کم ۲۵ تن کشته و ۱۳۰ تن دیگر زخمی شدند.
بزرگترین و مرگبارترین انفجار در مرکز ولایت لوگر رخ داد. یک موتر نوع لاری در کنار مهمانخانهی ولسوالی ارز این ولایت منفجر شد که از آن بهعنوان خوابگاه دانشآموزانی که آمده بودند امتحان کانکور بدهند، استفاده میشد. انفجار شامگاه دهم ثور در شهر پل علم ۲۴ کشته و ۱۱۰ زخمی برجای گذاشت. سخنگوی والی لوگر اعلام کرد که در میان زخمیها ۱۲ زن، ۱۶ کودک و ۱۱ داکتر و کارمند شفاخانهی ولایتی لوگر نیز شاملاند.
این انفجار موقعی رخ داد که تازه سفرههای افطار پهن شده بود. عکسهای که از این انفجار منتشر شده نشان میدهد که شماری از خانههای اطراف این انفجار با خاک یکسان شده و سقف و در و پنجرهی منازل هم شکسته است. در پی این انفجار سقف منازل بر مردم فرود آمده است. دستکم دو نفر توسط نیروهای امنیتی از زیر آوار بیرون کشیده شدهاند.
وزارت داخله اعلام کرد تمامی قربانیان این رویداد غیرنظامیاند.
هنوز هیچ گروهی مسئولیت این انفجار را به عهده نگرفته است. گروه طالبان نه مسئولیت آن را پذیرفته و نه رد کرده است. حکومت افغانستان اما آن را کار طالبان میخواند.
حمدالله محب، مشاور شورای امنیت ملی، امروز در یک کنفرانس مطبوعاتی گفت که با خروج نیروهای خارجی از افغانستان، گروه طالبان سعی میکند که حملاتش را بیشتر کند تا به گفتهی او از این طریق به قدرت برسند. او حملهی موتربمب طالبان در لوگر را نیز تلاشی در همین راستا خواند: «طالب دوام جنگ را میخواهد. اطلاعات نشان میدهد که برای طالب هر افغان هدف است؛ در حدی که حملهی شرمآور در لوگر را انجام داد.» او تأکید کرد که پیروزی طالبان با جنگ امکانپذیر نیست.
پیش از این گروه طالبان بارها اعلام کرده بود که پس از توافقنامهای که در ۲۹ فبروری سال ۲۰۲۰ با ایالات متحدهی امریکا امضا کرد، این گروه عملیاتهای بزرگ مثل انفجار موتربمب در شهرها و حمله بر قرارگاههای بزرگ نیروهای امنیتی و دفاعی افغان را متوقف کرده است. مشاور شورای امنیت ملی افغانستان اما این ادعای طالبان را رد میکند و میگوید که این گروه در طی یک سال گذشته بارها تلاش کرده که حملاتی را با استفاده از موتربمب انجام دهند که به گفتهی او از سوی نیروهای امنیتی کشف و منفجر شده است: «در چند ماه اخیر چندین موتربمب خنثا شده است. اما از یگان مورد مثل انفجار دیروز در لوگر نتوانستیم جلوگیری کنیم. این حمله به کدام قرارگاه نظامی انجام نشد بلکه بر مردم ملکی انجام شد.»
واکنشها به فاجعهی لوگر
حملهی خونین شام روز گذشته در ولایت لوگر واکنشها و محکومیتهای گسترده در پی داشته است.
رییسجمهوری غنی ضمن محکومیت این حمله گفته است که طالبان حتا در ماه رمضان که ماه «رحمت و بخشش» است، دست از کشتار مردم و آسیبرساندن به تأسیسات عامه برنمیدارند. او افزوده که طالبان با ادامهی جنگ «نامشروع و خشونتشان» در برابر مردم، بار دیگر نشان دادند که نهتنها به حل بحران کنونی بهگونهی صلحآمیز و اساسی اراده ندارند، بلکه با پیچیدهکردن وضعیت، فرصت به میانآمده برای صلح را ضایع میکنند.
عبدالله عبدالله، رییس شورای عالی مصالحه ملی، نیز در پیامی این حمله را نکوهش کرده است. او این حمله را به «دشمنان اسلام و وطن» نسبت داده و گفته است درحالیکه تلاشها برای صلح در سطح ملی و بینالمللی جریان دارد و امید به صلح را افزایش داده است، این نوع «حملات بزدلانه»، روند صلح را با چالش روبهرو میکند.
رییس شورای عالی مصالحه ملی از طالبان خواسته است که به خاطر ماه رمضان آتشبس کنند و برای صلح حسننیت نشان دهند و دست از خشونتها بردارند تا زمینه این نوع «جنایت» فراهم نشود.
زلمی خلیلزاد، فرستادهی ویژهی ایالات متحده امریکا برای صلح افغانستان بیآنکه به هیچ گروهی اشاره کند، این حمله را بیمعنا و وحشتناک خوانده و آن را با شدیدترین لحن محکوم کرده است.
سفارت ترکیه در افغانستان نیز با نشر اعلامیهای این حمله را بهشدت محکوم و تأکید کرده است که مرتکبین این حملهی شنیع تروریستی باید تحت پیگرد قرار بگیرند و در پیشگاه قانون پاسخگو باشند.
اتحادیه اروپا انفجار لوگر را یک فاجعه برای همه افغانستان خوانده است. این اتحادیه تأکید کرده است که خشونتهای بیمعنا باید متوقف شود.
این حمله در میان شهروندان هم با واکنش گستردهای روبهرو شده است. کاربران شبکههای اجتماعی در داخل و خارج کشور با قربانیان رویداد لوگر ابراز همدردی و غمشریکی کردهاند.
دو انفجار دیگر
دقایقی بعد از انفجار در لوگر، انفجار دیگری در داخل مسجد در فرقهی حفاظت از پایگاه نظامی بگرام هنگامی سربازان ارتش مشغول ادای نماز تراویح بودند، رخ داد. این انفجار ناشی از ماین تعبیهشده در داخل مسجد بود. در این رویداد یک تن کشته و ۲۴ تن دیگر زخمی شدند.
در هرات نیز دیروز چهار تن در انفجار ماین مقناطیسی جاسازی شده در یک رنجر پولیس اطفاییه زخمی شدند. زخمیها شامل سه غیرنظامی و یک نظامی بوده است. این انفجار ساعت پنج عصر دیروز در منطقهی «تانک مرکز» شهر هرات رخ داد.
هیچ گروهی مسئولیت انفجارهای ذکرشده را به عهده نگرفته است. حکومت افغانستان اما این انفجارها را کار طالبان میخواند و میگوید این گروه با انجام چنین حملاتی سعی میکند اوضاع را بحرانی نشان دهد و فاصله میان ملت و دولت را بیشتر کند.
براساس توافق ایالات متحده امریکا و گروه طالبان که در ۲۹ فبروری ۲۰۲۰ در دوحه امضا شد، باید تا اول ماه می، روند خروج نیروهای خارجی از افغانستان تکمیل میشد و در سوی دیگر این اطمینان حاصل میشد که طالبان رابطهاش را با گروههای تروریستی قطع کرده است. اول ماه می فرار رسید و هیچ یک از این دو مورد عملی نشد؛ نه نیروهای خارجی بهصورت کامل از افغانستان خارج شده و نه طالبان رابطهاش را با القاعده قطع کرده است. با وجود این رییسجمهوری امریکا در ۱۴ اپریل اعلام کرد که نیروهای خارجی تا ۱۱ سپتامبر بهصورت کامل از افغانستان خارج میشوند.
پیشتر جیک سالیوان، مشاور امنیت ملی ایالات متحدهی امریکا گفته بود که پس از خروج نیروهای امریکایی از افغانستان، هیچ کسی نمیتواند آیندهی این کشور را تضمین کند.
گروه طالبان در اول ماه می علام کرده است که تأخیر در خروج نیروهای خارجی از افغانستان در واقع سرپیچی از توافقنامهی دوحه است و این گروه در آینده براساس آنچه که از سوی رهبری طالبان فیصله میشود، اقدام خواهد کرد.
با این حال روند صلح افغانستان همچنان بیسرنوشت و معلق است و پیشرفت قابل توجهی نداشته است. نشستی که قرار بود در ۲۴ اپریل در شهر استانبول میان حکومت افغانستان، چهرههای سیاسی مطرح کشور و نمایندگان طالبان برگزار شود تا پس از ماه رمضان به تعویق افتاده است و هیچ تضمینی وجود ندارد که این نشست برگزار شود و به نتیجه برسد.
جنگ و درگیری همچنان از مردم افغانستان قربانی میگیرد و نهتنها که از شدت خشونتها کاسته نشده، بلکه افزایش یافته است. براساس گزارش یوناما تلفات غیرنظامیان در کشور در ربع اول سال ۲۰۲۱ نسبت به زمان مشابه در سال گذشته ۲۹ درصد افزایش را نشان میدهد.