پرویز، باشندهی روستای «کبیلی» ولسوالی الینگار ولایت لغمان امسال در شش جریب زمین خود سبزیجات و گندم کاشته و اکنون فصل برداشت محصولاتش فرا رسیده است. او اما حالا بهجای اینکه روی زمینهایش کار کند و حاصل یک فصل زحمتش را بگیرد، بر اثر جنگ شدید میان طالبان و نیروهای دولتی از روستایش آواره و با ۱۰ عضو فامیلش به شهر مهترلام پناهنده شدهاند.
طالبان از حدود دو هفته به این سو، حملات شدیدی را بر ولسوالیهای الینگار، علیشنگ، دولتشاه و مرکز ولایت لغمان آغاز کرده است. این گروه توانسته با این اقدام کنترل ولسوالی دورافتادهی دولتشاه را در دست بگیرد، اما در ولسوالیهای دیگر و مرکز ولایت لغمان با مقاومت شدید نیروهای دولتی مواجه شده است. در حال حاضر اوضاع در لغمان به نفع نیروهای دولتی تغییر کرده است و طالبان رو به شکستاند.
با وخامت اوضاع امنیتی در لغمان، محمدیاسین ضیا، لوی درستیز همراه با معاون اول امنیت ملی جهت مدیریت جنگ دو روز قبل به شهر مهترلام رفت. او از آنجا همراه با والی لغمان، اطمینان داد که جای نگرانی نیست و نیروهای دولتی حملات طالبان را عقب خواهند زد: «دشمن با رسیدن قوتها تلفات سنگینی دیده است. در حال حاضر عملیات در مسیر مهترلام و ولسوالیهای الینگار و علیشنگ ادامه دارد. خبرهای خوشی در راه است.»
براساس اطلاعات وزارت دفاع ملی تنها در دو روز گذشته در حملات زمینی و هوایی نیروهای دولتی بر طالبان در ولایت لغمان ۴۸ طالب بهشمول فرماندهان کلیدی این گروه کشته و چهار تن دیگر زخمی شدهاند.
وزارت دفاع ملی در خبرنامهای گفته است که عملیات تصفیوی تا پاکسازی کامل ولسوالیهای علیشنگ، الینگار و مهترلام، مرکز این ولایت ادامه خواهد یافت.
طالبان اما اعلام کرده است که این گروه تمامی بخشهایی را که در دو هفتهی گذشته در اختیار گرفتهاند همچنان در کنترل دارند. ذبیحالله مجاهد، سخنگوی طالبان در پیامی به رسانهها گفته است که در درگیری اخیر در لغمان فقط سه جنگجوی این گروه کشته و ۱۱ تن دیگر زخمی شدهاند. در مقابل به گفتهی سخنگوی طالبان دهها سرباز پولیس کشته، زخمی و اسیر شدهاند.
شماری از نمایندگان مردم لغمان در مجلس نمایندگان و اعضای شورای ولایتی این ولایت تأیید میکنند که با رسیدن نیروهای کمکی و حضور کماندوها در این ولایت، ورق به نفع نیروهای دولتی برگشته است و اوضاع نسبتا بهتر شده است.
محمدرفیع مموزی، نماینده مردم لغمان در مجلس نمایندگان که خود به شهر مهترلام سفر کرده است به روزنامه اطلاعات روز میگوید که اوضاع در شهر روبهراه است و مردم طبق معمول به کارهایشان مشغولند. به گفتهی او تمامی مکاتب بهشمول مکتبهای دخترانه در این شهر فعال است.
آقای مموزی وضعیت در ولسوالیهای الینگار و علیشنگ را نیز خوب توصیف میکند و میگوید که نیروهای دولتی در این ولسوالیها حملات طالبان را عقب زده و در حال تصفیه و تلاشیاند.
مقامهای محلی لغمان از بیجاشدگان اطلاعات دقیقی ارائه نمیکنند. اما منابع محلی از این ولایت میگویند که در نتیجهی درگیریهای اخیر در این ولایت بین دو تا سههزار خانواده بیجا شدهاند. اکثر این بیجاشدگان از دو ولسوالی الینگار و علیشنگ هستند. بیجاشدگان در مکانهای مثل پارکها، ساحه دانشگاه و خانههای خویشاوندانشان در شهر مهترلام مسکن گزیدهاند.
پرویز میگوید شبیه او بیشتر باشندگان روستایش محصولات زراعتی و خانههایشان را رها کرده و به شهر مهترلام پناهنده شدهاند: «اکثر محصولات ماه پُخته شده است. گندم و سبزیجات همه آمدهی برداشت بودند. اما چند هفته پیش که جنگ در الینگار شروع شد، محصولات ما در حال خود مانده و ما ضرر زیادی را متقبل شدهایم. جنگ همه چیز را به خاک یکسان کرد. همهی ما فراری شدهایم.»
عبدالولی، باشندهی روستای «خان قلعه»ی ولسوالی الینگار که باغهای شفتالو و سایر میوههایش به ثمر رسیده است، فکر نمیکرد که حاصلاتش در نتیجهی جنگ با خاک یکسان شود. او نیز مثل پرویز از روستایش به شهر مهترلام پناهنده شده است. او به روزنامه اطلاعات روز میگوید: «من باغهای شفتالو و دیگر میوهها دارم. فعلا فصل برداشت شفتالو سایر میوهجات است. جنگ میان طالبان و حکومت شروع شد و من هم تمام باغ و زندگیام را رها کردم و پناهنده شدم.»
با این حال ریاست زراعت ولایت لغمان میگوید که بهرغم شدتگرفتن ناامنی در این ولایت، تولید سبزیجات حدود ۳۰ درصد افزایش یافته است. محمدجمیل خوشحال، رییس زراعت ولایت لغمان در صحبت با روزنامه اطلاعات روز میگوید که در سال روان کشاورزان بیش از سالهای گذشته به کشت سبزیجات رو آورده است. به گفتهی او از لغمان بهعنوان مرکز سبزیجات افغانستان هم یاد میشود.
رییس زراعت لغمان میگوید که ناامنیهای اخیر در لغمان و شدت حملات تأثیر منفی روی زراعت گذاشته است. به گفتهی او در حال حاضر فصل برداشت اکثر محصولات زراعتی است اما جنگ سبب شده است که این محصولات بهموقع برداشت نشود و ضایع شود.
به گفتهی آقای خوشحال چندی قبل با تلاش بزرگان ولسوالی الینگار میان نیروهای دولتی و طالبان در این ولایت آتشبس برقرار شد، اما حدود دو هفته قبل طالبان حملاتشان را از سر گرفتند و آتشبس را نقض کردند.
معمول است که هر سال با شروع فصل بهار، حملات طالبان شدت مییابد. گروه طالبان از دو سال به این سو که گفتوگوهای صلح جدیتر شده رسما شروع عملیات بهاریاش را اعلام نمیکند، اما مثل گذشته با شروع فصل بهار سلسله حملاتش را با همان شدت گذشته آغاز میکند.
پس از آنکه جو بایدن اعلام کرد که نیروهای امریکایی تا ماه سپتامبر بهطور کلی از افغانستان خارج میشود، شدت حملات طالبان بیشتر از پیش شده است. مقامهای دولت افغانستان میگویند که طالبان میپندارند که با خروج نیروهای خارجی میتوانند در جنگ با نیروهای افغان پیروز شود و به قدرت برسد، اما به گفتهی آنان این تصور طالبان غلط است.
براساس توافق امریکا با طالبان، خروج نیروهای خارجی از افغانستان باید تا اول ماه می تکمیل میشد، اما این کار به دلایل چون مشکلات لوژیستکی عملی نشد. گروه طالبان تأخیر در خروج نیروهای خارجی از افغانستان را نقض و سرپیچی از توافقنامه عنوان کرد و از حملات احتمالی به نیروهای امریکایی هشدار داد. با وجود این از اول ماه می تا کنون هیچ حملهای بر نیروهای خارجی گزارش نشده است، اما حملات این گروه بر نیروهای دولتی بهشدت افزایش یافته است. از اول ماه می به این سو طالبان حملات گستردهای را در ولایتهای هلمند، قندهار، بغلان، زابل، هرات، غزنی و لغمان انجام داده است. بیشتر حملات طالبان با شکست مواجه شد. مقامهای دولت افغانستان بارها اعلام کردهاند که طالبان با این حملات میخواستند که دستکم دو ولایت را سقوط دهند، اما در این کار ناکام شدند.
در جنگهای اخیر در افغانستان شمار زیادی از مردم بیجاشدهاند. براساس اطلاعات وزارت مهاجران و عودتکنندهها از آغاز سال ۱۴۰۰ تا کنون (بدون بیجاشدههای ولایت لغمان) بر اثر جنگ حدود هفتهزار خانواده از مناطقشان بیجا شدهاند.
پرویز و عبدالولی که نتیجهی یک فصل زحمتشان را در آستانهی نابودشدن میبینند، از طرفهای درگیری میخواهند که جنگ را متوقف کنند و اجازه دهند که مردم محصولات زراعتیشان را برداشت کنند.
جانآقا صالح، همکار این گزارش بوده است