کشتارهای هدفمند وابسته به داعش به جنایات علیه بشریت تبدیل شده است.
دیده‌بان حقوق بشر امروز گفت دولت اسلامی شاخه خراسان، یک گروه مسلح وابسته به دولت اسلامی (داعش)، در حال انجام بمبگذاری و سایر حملات هدفمند علیه اقلیت مذهبی شیعه افغانستان است که جنایت علیه بشریت محسوب می‌شود. این گروه همچنین حملات دیگری نیز انجام داده که منجر به کشار جمعی شده است، از جمله بمبگذاری انتحاری در ۲۹ آگست ۲۰۲۱ در میدان هوایی کابل که منجر به کشتهشدن ۱۷۰ افغان، عمدتا غیرنظامیان شد.
داعش مسئولیت بسیاری از حملات نامشروع اخیر به جامعه شیعیان هزاره را بر عهده گرفته است، از جمله حملات انتحاری در ۸ اکتبر در مسجد سیدآباد قندوز که باعث کشتهشدن دست‌کم ۷۲ نفر شد و بمبگذاری در ۱۵ اکتبر در مسجد بی‌بی فاطمه در قندهار که دست‌کم جان ۶۳ نفر را گرفت. پس از حمله قندهار، داعش بیانیه‌ای صادر کرد و گفت که شیعیان را در خانه‌ها و مراکزشان هدف قرار خواهد داد «از بریدن گردن تا تکه تکه کردن اعضای بدن‌شان… و اخبار حملات [داعش] در… مساجد شیعیان و مجالس آن‌ها از بغداد تا خراسان بر کسی پوشیده نیست.»
پاتریشیا گوسمن، معاون مدیر آسیایی در دیده‌بان حقوق بشر گفت: «گروه مسلح دولت اسلامی شاخه خراسان بارها حملات خون‌باری را انجام داده است که به‌نظر می‌رسد برای گسترش وحشت و تحمیل منتهای رنج بهویژه بر جامعه هزاره افغانستان طراحی شده است. حملات متعدد علیه هزاره‌ها به منزله جنایت علیه بشریت است و مسئولان باید محاکمه شوند.»
دولت اسلامی شاخه خراسان حداقل از سال ۲۰۱۵، زمانی که این گروه مسلح اسلام‌گرا حملات خود را بر مساجد، شفاخانه‌ها، مکاتب و دیگر تأسیسات غیرنظامی بهویژه در محله‌های عمدتا شیعه‌نشین آغاز کرد، تهدیدی جدی برای هزاره‌ها و دیگر غیرنظامیان افغان به‌شمار می‌رود. این حملات منجر به کشتهشدن حداقل ۱۵۰۰ غیرنظامی و زخمی شدن هزاران نفر دیگر که اکثرا اقلیت‌های مذهبی هستند، شده است.
حملات دولت اسلامی شاخه خراسان در کابل، جلال آباد، هرات و شهرهای دیگر صورت گرفته است. برخی از آن‌ها اقلیت‌های مذهبی هندو و سیک را نیز علاوه بر هزاره‌ها هدف قرار داده‌اند. دولت اسلامی شاخه خراسان همچنین روزنامه‌نگاران، فعالان جامعه مدنی و کارکنان صحی را کشته و مکاتب بهویژه مکاتب دخترانه ننگرهار را در سال ۲۰۱۸ هدف قرار داده است. حملات آن‌ها ابتدا در سال‌های ۲۰۱۶-۲۰۱۸ افزایش یافت و سپس پس از متحمل‌شدن شکست‌های نظامی در سال ۲۰۱۹ کاهش یافت. از سال ۲۰۲۰ حملات دوباره افزایش یافته است.
مقامات طالبان که در ماه آگست کابل و بیشتر کشور را تصرف کردند، گفته‌اند که از مساجد شیعه و دیگر تأسیسات حفاظت بیشتری خواهند کرد. با این حال، طالبان سابقه ارتکاب تخلفات شدید علیه هزاره‌ها را نیز دارند، از جمله کشتارهای گسترده در جریان نبردها در مزار شریف و بامیان در سال‌های ۱۹۹۸-۱۹۹۹. اخیرا، مقامات طالبان خبرنگاران هزاره را به‌صورت خودسرانه بازداشت کرده و مورد ضرب و شتم قرار می‌دهند و با اخراج اجباری جوامع هزاره، علیه آن‌ها تبعیض قائل می‌شوند.
مفهوم جنایات علیه بشریت حداقل به سال ۱۹۱۵ بازمی‌گردد و بخشی از منشور سال ۱۹۴۵ دادگاه نظامی بین‌المللی بود که محاکمه‌های نورنبرگ رهبران نازی را ایجاد کرد. براساس اساسنامه رم دادگاه کیفری بین‌المللی (ICC)، جنایات علیه بشریت ارتکاب جرایم شدید متعددی مانند قتل و تبعید است که آگاهانه به‌عنوان بخشی از یک حمله گسترده یا سیستماتیک علیه هر جمعیت غیرنظامی توسط یک دولت یا یک گروه غیردولتی انجام می‌شود.
حملات دولت اسلامی شاخه خراسان علیه جامعه هزاره گسترده و سیستماتیک بوده است. جنایات آشکار علیه بشریت که دولت اسلامی شاخه خراسان مرتکب شده‌اند شامل قتل و سایر اعمال غیرانسانی است که باعث رنج زیادی می‌شود. بیانیه‌های عمومی این گروه روشن می‌سازد که این حملات خون‌بار نتیجه‌ی سیاستی عمدی است.
در ۱۵ ماه می ۲۰۱۹، کمیته تحریم‌های شورای امنیت سازمان ملل متحد علیه داعش، القاعده و افراد مرتبط، دولت اسلامی شاخه خراسان را به لیست تحریم‌های خود اضافه کرد و مسدود شدن دارایی‌ها، تحریم تسلیحاتی و ممنوعیت سفر این گروه مسلح توسط کشورهای عضو اعمال شد.
دادستان دیوان کیفری بین‌المللی در پی دریافت مجوز از قضات دادگاه برای از سرگیری تحقیقات در افغانستان، به‌عنوان عضوی از اساسنامه دیوان کیفری بین‌المللی است، او اشاره کرده است که دفترش جنایاتی را که طالبان و دولت اسلامی در افغانستان به عهده گرفته‌اند، در اولویت قرار خواهد داد، و جرایم به عهده گرفته‌شده توسط سایر گروه‌ها در اولویت‌های بعدی خواهد بود. دیده‌بان حقوق بشر گفت که رویکرد دادستان مصونیت از مجازات نیروهای دولت سابق افغانستان و پرسنل امریکایی را که در جنایات جدی دخیل هستند، تداوم می‌بخشد.
گاسمن گفت: «حملات وحشتناک دولت اسلامی شاخه خراسان به غیرنظامیان از زمان تصرف افغانستان توسط طالبان کاهش نیافته و به‌نظر می‌رسد در حال افزایش است. مقامات طالبان باید فورا تدابیری اتخاذ کنند تا از اقلیت‌های مذهبی در برابر حمله محافظت کنند.»
فهرستی جزئی از حملات مهم دولت اسلامی شاخه خراسان، از جمله هفت حمله به مساجد شیعیان، در زیر ارائه شده است.
جنایاتی که دولت اسلامی شاخه خراسان برعهده گرفته جنایاتی علیه بشریت است.
اساسنامه رم دادگاه کیفری بین‌المللی، جنایات علیه بشریت را به‌عنوان یکی از چندین جنایت که «به‌عنوان بخشی از یک حمله گسترده یا سیستماتیک علیه هر غیرنظامی با آگاهی از حمله انجام می‌شود» تعریف می‌کند. «گستردگی» به مقیاس اعمال یا تعداد قربانیان اشاره دارد. «سیستماتیک» بودن حمله حاکی از وجود یک الگو یا طرح روشمند است. جنایت علیه بشریت می‌تواند در زمان صلح و همچنین در زمان درگیری مسلحانه توسط عاملان دولتی یا غیردولتی انجام شود.
اساسنامه رم، «حمله» را این‌گونه تعریف می‌کند: «روش اقدامی که شامل ارتکاب چندین اقدام … براساس یا در پیش‌برد یک سیاست دولتی یا سازمانی» است (مورب اضافه شده) تعریف می‌کند. رویه قضایی بین‌المللی روشن می‌کند که «حمله» نیازی به حمله نظامی ندارد، همان‌طور که در حقوق بشردوستانه بین‌المللی تعریف شده است. علاوه بر این، «اصطلاح «جمعیت» مستلزم آن نیست که جنایات علیه بشریت علیه کل جمعیت یک قلمرو یا منطقه جغرافیایی انجام شود.»
حملات دولت اسلامی شاخه خراسان گسترده است. این گروه بیش از ۱۵۰۰ غیرنظامی را کشته و بیش از ۳۵۰۰ را زخمی کرده است، عمدتا با بمباران تأسیسات غیرنظامی مانند مساجد شیعیان و مؤسسات آموزشی شیعیان، همچنین شفاخانه‌ها، مراکز ورزشی، و سایر مکان‌های تجمع در محله‌های شیعه‌نشین و در رویدادهای شیعیان یا هزاره‌ها در کابل، جلال آباد، هرات و شهرهای دیگر. ماهیت ثابت حملات در یک دوره شش ساله، الگویی را نشان می‌دهد، اگر نه برنامه‌ای روشمند، و نتیجه‌گیری سیستماتیک بودن این حملات را تأیید می‌کند.
اظهارات رهبران دولت اسلامی شاخه خراسان از سال ۲۰۱۵ و تا اکتبر ۲۰۲۱ نشان می‌دهد که هدف قرار دادن غیرنظامیان شیعه عمدی بوده است. به‌عنوان مثال، در جولای ۲۰۱۶، پس از حمله به معترضان هزاره در کابل، دولت اسلامی شاخه خراسان اعلام کرد که شیعیان «کافر بلامنازع بودند و… هرکس در این مورد یا حق کشتن آن‌ها شک کند، به نوبه خود مرتد است.»
برخی از حملات عمده‌ای که توسط دولت اسلامی شاخه خراسان ادعا شده یا احتمالا انجام شده است عبارتند از:
۲۰۲۱
۱۵ اکتبر، یک بمبگذاری انتحاری در جریان نماز جمعه در یک مسجد شیعیان در قندهار حداقل ۶۳ کشته و ۸۳ زخمی بر جای گذاشت. دولت اسلامی شاخه خراسان مسئولیت آن را بر عهده گرفت.
در ۸ اکتبر، یک بمبگذاری انتحاری در جریان نماز جمعه در یک مسجد شیعیان در کندز حداقل ۷۲ نفر را کشت و بیش از ۱۴۰ نفر را زخمی کرد. دولت اسلامی شاخه خراسان مسئولیت آن را بر عهده گرفت.
در ۲۶ آگست، یک بمب‌گذار انتحاری به فرودگاه کابل حمله کرد و ۱۷۰ افغان را که بیشتر آن‌ها غیرنظامی بودند، کشت و صدها نفر را زخمی کرد. دولت اسلامی شاخه خراسان مسئولیت آن را بر عهده گرفت.
در ۹ ماه جون، افراد مسلح ۱۰ بمب‌افکن بشردوست را در بغلان پس از آن‌که ابتدا پرسیدند کدامشان هزاره هستند، کشتند. دولت اسلامی شاخه خراسان مسئولیت را بر عهده گرفت.
در ۱۴ ماه می، زمانی که نمازگزاران برای جشن عید فطر تجمع کرده بودند، بمبی در داخل یک مسجد کابل منفجر شد و حداقل ۱۲ نفر کشته و ۱۵ نفر دیگر زخمی شدند. دولت اسلامی شاخه خراسان مسئولیت آن را بر عهده گرفت.
۸ ماه می، سه انفجار در مکتب سیدالشهدا در دشت برچی کابل درحالی‌که کلاس‌های لیسه دخترانه پایان یافت، دست‌کم ۸۵ نفر از جمله ۴۲ دختر و ۲۸ زن کشته و بیش از ۲۰۰ زخمی شدند. اکثریت قریب به اتفاق قربانیان از جامعه هزاره بودند. این حمله بدون ادعا بود اما در محله‌ای عمدتا هزاره‌نشین که دولت اسلامی شاخه خراسان بارها آن را هدف قرار داده بود، روی داد.
در ۴ مارچ، مردان مسلح هفت کارگر هزاره را در یک کارخانه پلاستیک در ولسوالی سرخ‌رود جلال آباد به ضرب گلوله کشتند. هیچ گروهی مسئولیت آن را بر عهده نگرفت، اما این حمله به دنبال سایر حملات اخیر دولت اسلامی شاخه خراسان در این منطقه صورت گرفت.
۲۰۲۰
در دوم نوامبر، در حمله به دانشگاه کابل، دست‌کم ۳۵ کشته و بیش از ۵۰ تن دیگر از جمله بسیاری از دانشجویان زخمی شدند. دولت اسلامی شاخه خراسان مسئولیت را بر عهده گرفت.
در ۲۴ اکتبر، در یک حمله انتحاری در خارج از مرکز آموزشی در کابل دست‌کم ۳۰ نفر کشته و ۷۰ نفر دیگر زخمی شدند. دولت اسلامی شاخه خراسان مسئولیت را بر عهده گرفت.
۱۲ ماه می، افراد مسلح به زایشگاه شفاخانه‌ای در دشت برچی کابل حمله کردند و ۲۴ نفر از جمله دو کودک و ۱۵ زن باردار را کشتند. این حمله را کسی به عهده نگرفت اما در محله‌ای عمدتا هزاره‌نشین که دولت اسلامی شاخه خراسان بارها آن را هدف قرار داده بود، روی داد.
در ۱۲ ماه می، یک بمبگذاری انتحاری در مراسم خاک‌سپاری در ننگرهار حداقل ۲۵ نفر را کشت و ۶۸ نفر را زخمی کرد. دولت اسلامی شاخه خراسان مسئولیت آن را بر عهده گرفت.
۲۰۱۹
۸ اکتبر، بمبگذاری در دانشگاه غزنی ۲۰ دانشجو را مجروح کرد. دولت اسلامی شاخه خراسان مسئولیت را بر عهده گرفت.
در ۱۷ آگست، یک بمبگذاری انتحاری در یک سالن عروسی در کابل دست‌کم ۹۲ کشته و بیش از ۱۴۰ زخمی برجای گذاشت. دولت اسلامی شاخه خراسان مسئولیت این بمبگذاری را بر عهده گرفت و اظهار داشت که این حمله شیعیان را هدف قرار داده است.
۲۰۱۸
در ۵ سپتامبر، دو انفجار در کلوپ کُشتی میوند در محله دشت برچی در غرب کابل، ۲۰ نفر از جمله دو خبرنگار که اولین بمبگذاری را پوشش می‌دادند، کشته شدند. دولت اسلامی شاخه خراسان مسئولیت را بر عهده گرفت.
در ۱۶ آگست، یک بمبگذاری انتحاری در آموزشگاه موعود کابل، ۴۰ دانش‌آموز را کشت و دست‌کم ۶۷ نفر را زخمی کرد که بیشتر آن‌ها هزاره بودند. دولت اسلامی شاخه خراسان مسئولیت را بر عهده گرفت.
اول جولای، یک بمبگذاری انتحاری در جلال آباد، ۱۹ عضو هیئت سیک و هندو را که برای دیدار با رییس‌جمهور وقت اشرف غنی در حرکت بودند، کشت. دولت اسلامی شاخه خراسان مسئولیت را بر عهده گرفت.
بین ماه‌های جون و دسامبر ۲۰۱۸: در ۳ ماه جون، دولت اسلامی شاخه خراسان اعلام کرد که تأسیسات آموزشی، بهویژه مکاتب دخترانه در ولایت ننگرهار را هدف قرار خواهد داد و در ۱۱ جون حملاتی را به مکاتب و اداره معارف در شهر جلال آباد انجام داد. ریاست معارف شهرستان جلال آباد در ۱۱ جولای و مؤسسه آموزش پرستاری و مامایی جامعه در ۲۸ جولای. حملات در این دوره ۲۵ کشته و ۳۹ زخمی برجای گذاشت.
۲۴ جنوری، شبه‌نظامیان بمب و حمله مسلحانه‌ای به دفتر نجات کودکان در جلال آباد انجام دادند که منجر به کشتهشدن ۶ نفر و زخمی شدن ۲۷ نفر شد. دولت اسلامی شاخه خراسان مسئولیت را بر عهده گرفت.
۲۰۱۷
در ۲۰ اکتبر، یک بمبگذاری انتحاری در یک مسجد شیعیان در کابل حداقل ۶۵ نفر را کشت و ۸۷ نفر را زخمی کرد. دولت اسلامی شاخه خراسان مسئولیت آن را بر عهده گرفت.
در ۲۵ آگست، یک بمبگذاری انتحاری در مسجد شیعیان امام زمان در کابل دست کم ۶۵ کشته و ۸۷ زخمی بر جای گذاشت. دولت اسلامی شاخه خراسان مسئولیت آن را بر عهده گرفت.
در ۱ آگست، یک حمله انتحاری در مسجد جوادیه هرات دست کم ۳۱ کشته و ۶۵ زخمی برجای گذاشت. دولت اسلامی شاخه خراسان مسئولیت آن را بر عهده گرفت.
در ۱۵ جون، افراد مسلح به مسجد شیعیان الزهرا در محله دشت برچی در غرب کابل حمله کردند که حداقل شش نفر را کشتند و بیش از ۱۰ نفر را زخمی کردند. دولت اسلامی شاخه خراسان مسئولیت آن را بر عهده گرفت.
۲۰۱۶
۲۱ نوامبر، یک مهاجم انتحاری مواد منفجره را در داخل مسجد شیعه باقرالعلوم در کابل منفجر کرد و دست‌کم ۳۲ نفر را کشت و ده‌ها نفر را زخمی کرد. دولت اسلامی شاخه خراسان مسئولیت را بر عهده گرفت.
در ۲۳ جولای، دو بمبگذاری انتحاری در میدان دهمزنگ در مرکز کابل معترضانی را هدف گرفت که عمدتا هزاره بودند و علیه تصمیم دولت برای تغییر مسیر پروژه برق، دور زدن یک منطقه اکثریت هزاره‌نشین کشور تظاهرات می‌کردند. حداقل ۸۵ نفر کشته و ۴۱۳ نفر زخمی شدند. دولت اسلامی شاخه خراسان مسئولیت را بر عهده گرفت.
۲۰۱۵ در ۱۸ آپریل، یک بمب‌گذار انتحاری به بانکی در جلال آباد حمله کرد و حداقل ۳۳ نفر را کشت و ۱۰۰ نفر دیگر را زخمی کرد. این اولین حمله بزرگی بود که دولت اسلامی شاخه خراسان مسئولیت آن را برعهده گرفت.