افغانستان، مشکل جهانی برای روسیه و کشورهای مشترک‌المنافع
نویسنده: ولادیمیر موگان
منبع: آژانس اطلاعاتی بین‌المللی فرغانه
بخش سوم
دو، جمهوری ترکمنستان
رژیم توتالیتر موجود در این کشور «بی‌طرف» در واقع بیش از حد بی‌نظم و ناکارآمد است. نیروهای نظامی قربانقلی بردی محمدُ‌ف، رییس جمهور ترکمنستان توسط دستگاه سرکوب- ارتش و پولیس- هنوز قادر‌ند قدرت خود را حفظ کنند. اما دولتی که در آن مافیای مواد مخدر افغان و مافیای مواد مخدر بین‌المللی گرد آمده است، همان‌طور که ژاندوس مایتی بایف، تحلیل‌گر قزاق میگوید، شواهدی در دست است که نشان می‌دهد نمایندگان و سازمان‌های اجرای قانون ترکمنستان در تجارت مواد مخدر دست دارند. به گفته‌ی کارشناسان مبارزه با مواد مخدر، 10 درصد از حجم کل عایدات مواد مخدر از افغانستان، به این کشور سپرده و می‌رسد. دوسیم ساتپایف، یکی دیگر از تحلیل‌گران قزاق معتقد است که ترکمنستان در حال حاضر یکی از مهم‌ترین گذرگاه‌های قاچاق مواد مخدر است؛ با این حال، خاک‌پوشی این کشور از این مسأله، دسترسی به اطلاعات بیش‌تر در مورد قاچاق مواد مخدر را مشکل می‌کند. هرگونه تلاش برای تغییر این وضعیت، منجر به درگیری بیش‌تر و تغییر احتمالی رهبری این کشور می‌شود. در این کشور نیز هم‌چون ازبکستان، سناریوی رشد و نفوذ اسلام‌گرایان از احتمالات قوی است.
قدرت‌مند شدن طالبان چه اندازه محتمل است؟
وزارت دفاع روسیه و اعضای رهبری سازمان گفت‌وگوی جمعی (ОДКБ) به‌خوبی آگاه اند که جدایی ترکمنستان و ازبکستان از ادامه‌ی همکاری‌های فعال نظامی با فدراسیون روسیه و متحدان آن، خطر باالقوه برای کل منطقه‌ی آسیای مرکزی است. نتیجه‌گیری جنرال ایگور سرگئونا، رییس بخش اطلاعات و مدیریت ستاد کل (ГРУ ГШ) میگوید که بر اساس داده‌های «مدل‌سازی ریاضی از سه سناریوی احتمالی برای وضعیت افغانستان» نشان می‌دهد، احتمال قوی از به قدرت رسیدن طالبان وجود دارد. (0,27) در این ارتباط، ستاد کل روسیه حدس می‌زند که «تهدیدها در جمهوری‌های همسایه‌ی افغانستان- آسیای مرکزی- افزایش خواهد یافت.»
جنرال سرگون خاطر‌نشان می‌کند که «در صورت شکست کامل نیروهای خارجی یا در صورت محدود کردن قدرت و صلاحیت این نیروها، تصرف قدرت از سوی جنبش اسلامی طالبان ممکن است.» در این صورت، آن‌ها فرصت می‌یابند تا تقریباً در سراسر خاک کشور نفوذ خود را گسترش دهند و دامنه‌ی فعالیت‌های خراب‌کارانه و تروریستی خود را فراخ‌تر کنند.
این سناریو برای حفظ پتانسیل بالای گروه‌های مسلح غیرقانونی و یک شبکه‌ی گسترده‌ای از اردوگاه‌های آموزشی شبه‌نظامی از سازمان تروریسم بین‌المللی است. رییس ستاد کل میگوید که «این وضعیت باعث ایجاد یک تهدید واقعی از انتقال فعالیت‌های نظامی اسلام‌گرا به منظور دسترسی به قدرت در جمهوری‌های همسایه و در درجه‌ی نخست، آسیای مرکزی می‌شود.» این مقام نظامی هم‌چنان معتقد است که حفظ نظام کنونی در کابل در حال حاضر تنها با حضور محدود نظامی کشورهای غربی در افغانستان میسر شده است. […] در این مورد، ستاد کل تخمین می‌زند که بخشی از محدوده‌های ملی افغانستان در معرض سقوط خواهند بود. «سقوط محدوده‌های ملی افغانستان محتمل است، در صورتی که جنبش اسلامی طالبان و متحدان آن، تلاش کنند تا بر تمامی قلمرو افغانستان کنترول داشته باشند.» در این صورت، اقلیت‌های قومی، به‌ویژه هزاره‌ها، تاجیک‌ها، ازبک‌ها و ترکمن‌ها که به‌طور عمده در بخش‌های شمالی و غربی کشور افغانستان زندگی می‌کنند، می‌توانند به مقاومت مسلحانه در برابر طالبان اقدام کنند […].
این پیشبینیها در سومین کنفرانس امنیت بین‌المللی مسکو که از سوی وزارت دفاع [روسیه] در ماه می 2014 برگزار شده بود، ارائه شد. و البته، این پیشبینیها دور از واقعیت نیستند. […] سرگون میگوید که مدل پیش‌بینی‌های منتشر‌شده‌ی فوق «بیش از 300 عوامل تأثیر‌گزار شناخته شده است. از جمله، قابلیت‌های باالقوه‌ی نیروهای مختلف سیاسی داخلی، گروه‌های افراطی، منافع و فعالیت‌های دولت‌های خارجی در دفاع از خود و هم‌چنین خصوصیات فیزیکی، جغرافیایی، اقتصادی و اجتماعی افغانستان.»
رییس ستاد کل روسیه هم‌چنان اشاره می‌کند که «انتخاب رییس جمهور جدید می‌تواند تأثیری بر روند توسعه‌ی ثبات افغانستان داشته باشد. با درک این مهم، برنامه‌های اصلی کاندیداها برای احراز پست ریاست جمهوری، جدا از این‌که چه کسی که در دور دوم انتخابات برنده اعلام می‌شود، تغییرات در نظام سیاسی است. افزایش همکاری با ایالات متحده به عنوان اولویت امور سیاست خارجی افغانستان از وابستگی عینی (موجه) آن کشور به کمک‌های مالی و نظامی خارجی برمی‌خیزد.»