حمله بر فرزند ملا عمر؛ رقابت و اختلافات میان طالبان تشدید شده؟

ادعاهای مبنی بر حمله‌ی انتحاری به هدف آماج قراردادن مولوی یعقوب، وزیر دفاع طالبان و فرزند ملا عمر، بنیان‌گذار این گروه وجود دارد.

در یک ویدیو دیده می‌شود که شماری از افراد با حلقه‌زدن به دور مولوی یعقوب در یک چمن ورزشی در ننگرهار در تلاش بیرون کردن وی از میان مردم هستند. در این ویدیو صدای شلیک نیز ضبط شده است.

حلیم فدایی، والی پیشین لوگر در توییتر خود با انتشار یک ویدیوی دیگر نوشته است که مولوی یعقوب از این حمله نجات یافته، اما شماری از نزدیکان وی در این حمله کشته شده‌اند. او نوشته است که انتحار، انحصار، دیکتاتوری، جبر و اکراه راه حل نیست.

ویدیویی که آقای فدایی نشر کرده، اجساد چندین تن به چشم می‌خورد و شماری از افراد در سراسیمگی در تلاش بیرون کردن اجساد هستند.

خبرگزاری باختر که زیر کنترل طالبان است، در پیوند به سفر مولوی یعقوب به ننگرهار گزارش داده است که وی با نیروهای نظامی‌ قول ‌اردوی ۲۰۱ خالد بن ولید بازدید کرده و از عملکردشان ستایش کرده است. باختر نوشته است که ملا یقعوب از بخشی از ساحات «فرضی دیورند» در ننگرهار نیز بازدید کرده است.

عنایت‌الله خوارزمی، سخن‌گوی وزارت دفاع طالبان در توییتر نوشت که سوءقصد به جان وزیر دفاع‌شان در سفر به ننگرهار واقعیت ندارد: «در این سفر بالای مولوی صاحب هیچ نوع انفجار و یا حمله‌ای صورت نگرفته، بلکه سفر مؤثر و مفیدی بود».

اما جزئیاتی در مورد مؤثریت سفر ملا یعقوب به ننگرهار ارایه نکرده است.

اظهارات سخن‌گویان طالبان در حالی با شک و تردید مواجه است که به گونه‌ی مثال در آغاز درگیری‌های جبهه‌ مقاومت با طالبان در پنجشیر، آنان این درگیری‌ها را رد می‌کردند.

اما طی یک ماه اخیر، چندین مقام ارشد طالبان به‌شمول ملا عبدالغنی برادر، معاون رئیس‌الوزرای طالبان، ملا یعقوب، وزیر دفاع، قاری فصیح‌الدین، رئیس ستاد ارتش و شماری دیگر به پنجشیر سفر کردند.

در چندین مورد سخن‌گویان طالبان تلفات حملات انفجاری و انتحاری اخیر را کم گزارش داده بودند.

حلیم فدایی، والی پیشین لوگر مدعی است که مولوی یعقوب از این حمله نجات یافته، اما شماری از نزدیکان وی در این حمله کشته شده‌اند.

به‌ تاریخ اول ماه جوزا نیز یک حمله بر ششمین سالگرد کشته شدن اخترمحمد منصور، دومین رهبر طالبان رخ داد. در این گردهمایی شماری از مقام‌های برجسته‌ی طالبان به‌شمول ملا عبدالغنی برادر، معاون‌ رئیس‌الوزرای طالبان و هم‌چنین مولوی یعقوب حضور داشتند.

گفته می‌شود که هدف این انفجار نیز کشتن مولوی یعقوب بوده است.

مسئولیت این انفجار را گروه داعش بر عهده گرفته است. هم‌زمان گروهی تحت نام «جبهه آزادگان» نیز مسئولیت این حمله را بر عهده گرفت.

در عکس‌های که از این محفل به نشر رسیده بود، دیده می‌شد که کسی از افراد با نفوذ شبکه حقانی به رهبری سراج‌الدین حقانی در این محفل حضور نداشتند.

با اعلام مرگ ملا عمر، بنیان‌گذار طالبان، سراج‌الدین حقانی خواستار برگزیده‌شدن به‌ عنوان رهبر طالبان شده بود. تصور می‌شود که به همین خاطر حقانی‌ها در این محفل شرکت نکردند؛ چرا که ملا اخترمحمد منصور را به‌ عنوان رهبر طالبان قبول ندارند.

در اول جوزای سال ۱۳۹۶، وزارت دفاع امریکا یا پنتاگون اعلام کرد که در یک حمله‌ی هوایی، اخترمحمد منصور، جانشین ملا عمر را کشته‌اند. او در حال آمدن از ایران به سمت پاکستان بوده که آماج این حمله‌ی هوایی قرار گرفته است.

در آن زمان گفته می‌شد که اخترمحمد منصور به‌دلیل ارتباط داشتن با ایران هدف حمله‌ی هوایی قرار گرفته است.

این در حالی است که در مراسم بزرگداشت از هشتم ثور، سی‌‌سالگی «پیروزی مجاهدین» در مقابل حکومت کمونیستی وقت، افراد با نفوذ از شاخه‌ی درانی حضور نداشتند.

این مراسم از سوی سراج‌الدین حقانی، سرپرست وزارت داخله‌ی طالبان و مسئول شبکه حقانی برگزار شده بود.

رقابت میان شاخه‌های پشتون «درانی» و «غلجایی» سابقه‌ی طولانی دارد و حالا این رقابت بین سراج‌الدین حقانی با ملا غنی برادر و مولوی یعقوب انجام می‌شود.

با فرار اشرف غنی، رئیس‌جمهور وقت، نیروهای حقانی وارد کابل شدند و بخش‌های کلیدی را تصرف کردند. پس از آن حقانی‌ها به منصب‌های مهم دست یافتند.

انشعاب در راه است؟

انشعاب در گروه طالبان سابقه‌ دارد. ملا رسول، یکی از معاونین ملا عمر با اخترمحمد منصور بیعت نکرد و در ولایت فراه شاخه‌ی انشعابی طالبان را تأسیس کرد و به مخالفت پرداخت.

ملا رسول چندین‌بار در ولایت فراه و ولسوالی شیندند هرات دیده شد، اما حالا اطلاعی از وی وجود ندارد. در غیاب ملا رسول، ملا منان نیازی، معاونش، امور این شاخه‌ی انشعابی را برعهده داشت. او نیز در یک حمله‌ی خودی در مسیر ولسوالی‌های ادرسکن و گذره هرات کشته شد.

شبکه حقانی با در اختیار داشتن گُردان‌های انتحاری و هم‌چنین نیروهای آموزش‌دیده، از لحاظ نظامی دست بالاتری دارد، اما این شبکه به‌شدت تندرو و هم‌چنین وابستگی شدید با پاکستان دارد.

اما درانی‌ها میانه‌روتر هستند و دست بالاتری نسبت به حقانی‌ها در برقراری روابط با کشورها دارند. درانی‌ها امضای موافقت‌نامه‌ی دوحه را دست‌آورد بزرگ برای تسلط طالبان در افغانستان می‌دانند و به همین خاطر می‌‌خواهند که سهم‌شان در حکومت بیشتر شود.

مولوی یعقوب با وجود سن کم‌اش، اما در میان طالبان شاخه‌ی درانی محبوبیت دارد و از میان‌برداشتن آن مطمئینا باعث تضعیف طالبان درانی در مقابل حقانی‌ها خواهد شد.

در روزهای نخست حاکمیت طالبان گزارش‌های مبنی بر درگیری فیزیکی میان طالبان درانی و غلجایی در ارگ ریاست‌جمهوری به نشر رسید. حتا یکی از حقانی‌ها بالای ملا غنی برادر حمله کرده بود. پس از این رویداد، برای مدتی ملا برادر به ولایت قندهار در جنوب کشور رفت.

پس از واکنش‌های زیاد در شبکه‌های اجتماعی مبنی بر غیابت ملا برادر در کابل، وی یک پیام متنی را مقابل دوربین روخوانی کرد و تأکید کرد که نیروهای طالبان با یک‌دیگر هیچ اختلاف ندارند.

‌برخی از تحلیل‌گران مسایل افغانستان معتقدند که با افزایش اختلافات میان درانی‌ها و حقانی‌ها، انشعاب در میان طالبان تسریع می‌شود و آن وقت حکومت بر طالبان دشوارتر می‌گردد.

حملات انتحاری

در ماه حوت سال گذشته، سراج‌الدین حقانی، وزیر داخله‌ی حکومت سرپرست طالبان در یک گردهمایی در قندهار گفته بود که تنها ۱۰۵۰ تن از اعضای شبکه حقانی در یک‌ونیم دهه‌ی گذشته حملات انتحاری انجام داده‌‌اند. او از حامیان خود خواست که مهاجمان انتحاری را فراموش نکنند.

طالبان واژه‌ی «استشهادی» را به جای حملات انتحاری استفاده می‌کنند.

پیش از آن نیز حقانی با شماری از خانواده‌های اعضای طالبان که در حملات انتحاری کشته شده‌ بودند، در هوتل «کانتیننتال» دیدار کرد. او در سخنرانی خود، این مهاجمان را «قهرمان وطن» خوانده بود.

طالبان در کنار حملات چریکی در ولسوالی‌ها و حومه‌های شهرها، از انفجار و انتحار در داخل شهرها به هدف آماج قرار دادن کارمندان دولتی استفاده می‌کنند. بخشی از تلفات این حملات به غیرنظامیان وارد می‌شد.

اما حالا پس از چند ماه آرامش نسبی در دوران حکومت طالبان، حملات انفجاری و انتحاری افزایش را نشان می‌دهد.

شماری از قربانیان حملات انفجاری و انتحاری می‌گویند که این حملات هم‌چنان از مردم قربانی می‌گیرد.

مرضیه (نام مستعار)، همسر خود را در یکی از انفجارها در محل «حاجی‌عباس» هرات از دست داد و حالا با دشواری زندگی خود را سپری می‌کند. او می‌گوید که عاملان انفجار و انتحار را هیچ‌گاهی نمی‌بخشد که زندگی‌اش را «ویران» کردند: «شوهر من در انفجار شهید شد. از وقتی او شهید شده زندگی ما خیلی سخت شده. بعضی شب‌ها نانی برای خوردن نداریم و خداوند جزای کسانی که شوهرم و دیگر بی‌گناهان را کشته بدهد».

در افغانستان می‌توانی هزاران خانواده را پیدا کنی که درد مشترک با مرضیه دارند و قربانی حملات انفجاری و انتحاری شده‌اند.

شماری از خانواده‌های که بستگان‌شان را در حملات انفجاری و انتحاری از دست داده‌اند، با اشاره به حملات بر مقام‌های ارشد طالبان می‌گویند که طالبان چیزی را که کشت کرده‌اند همان را درو می‌کنند و حملات انفجاری و انتحاری دامن‌ آنان را نیز گرفته است.