بازارهای طلافروشی در افغانستان زیر سایه‌ی حاکمیت طالبان با اُفت شدید فروش مواجه شده‌اند. طی ۱۱ ماه گذشته بسیاری از شهروندان کشور به‌ویژه زنان، طلاهای‌شان را به‌دلیل مشکلات شدید اقتصادی به فروش رسانده‌اند.
طلا فلزی ارزشمند و گران‌بها است که به تعبیر بسیاری از زنان، می‌توان از آن به‌عنوان پس‌انداز مناسب در روزهای دشوار کار گرفت. حالا بسیاری از زنان می‌گویند که با روی‌کارآمدن طالبان آن ایام دشوار فرا رسیده و آنان باید طلاهای‌شان را برای رفع نیازمندی‌های اولیه‌ی‌شان به فروش برسانند.
در جاده‌ی «لیلامی‌ها» در مرکز شهر هرات بیش از صد فروشگاه طلا به چشم می‌خورد؛ اما ازدحام جمعیت مشتریان کم شده و بیشتر هراتیان برای فروش طلا مراجعه می‌کنند. آنانی که مراجعه می‌کنند، می‌گویند که در زیر حاکمیت طالبان و نبود فرصت کاری کارد به استخوان شان رسیده و جز فروش طلاهای خود چاره‌یی ندارند.
تا پیش از حاکمیت طالبان، روزانه ده‌ها زن ساعتها وقت‌شان را پشت ویترین طلافروشی‌ها برای خرید و یا تبدیل طلاهای‌شان صرف می‌کردند؛ اما حالا بیشتر زنان وقت‌شان را برای فروش طلا به دکانداران میگذرانند.
فقر فزاینده، آینده‌ی ناروشن و ترک کشور دلایل فروش طلا در هرات شمرده می‌شود.
لیلا، ۳۵ ساله و مادر دو فرزند برای فروش سیت طلای خود به بازار زرگری‌های هرات آمده است. او از چندین زرگری قیمت گرفته تا سیت طلای خود را( که از آن به‌عنوان آخرین سرمایه‌اش نام می‌برد) به فروش برساند.
لیلا به مبلغ ۹۰ هزار افغانی سیت طلای خود را به فروش می‌رساند و غمگینی از چهره‌اش موج می‌زند. او می‌گوید که در حکومت طالبان شوهرش بیکار است و در بدترین شرایط ممکن زندگی می‌کند: «از وقتی طالبان به هرات آمده‌اند زندگی سخت شده. شوهرم بیکار است و ما در خانه‌ی کرایی زندگی می‌کنیم. ما بیشتر شب و روزها گرسنه می‌خوابیم و نانی برای خوردن نداریم. من سیت طلای خود را به مبلغ ۹۰ هزار افغانی به فروش رساندم و مصرف خانه نمودم.»
بی‌کاری و فروش طلا
در دوران طالبان به‌دلیل توقف فعالیت کارخانه‌ها در کلان‌شهرهای افغانستان به‌شمول هرات، شمار کارگران شاغل به کم‌ترین حد رسیده است و با از دست‌رفتن هزاران فرصت شغلی چرخه‌ی اقتصاد خانواده‌ها نیز متوقف شده است. اکنون کارگران دست زیر الاشه منتظر روزی‌اند که به کارشان باز گردند.
عادله، ۲۴ ساله و مادر سه فرزند است. او مانند ده‌ها تن دیگر برای فروش طلا به بازار زرگری‌ها آمده است. او به روزنامه اطلاعات روز می‌گوید که با تمام‌شدن ذخیره‌‌ی مالی‌اش در چند ماه گذشته مجبور است شش عدد چوری خود را بفروشد تا با پول بدست‌آمده از آن، شکم کودکانش را سیر کند: «حالا کار نیست و شوهر من بیکار در خانه نشسته است. پیش از آمدن طالبان شوهر من در یک شرکت کار می‌کرد و معاش خوبی داشت. وقتی طالبان قدرت را گرفتند، شوهر من را از کار جواب دادند. من باید طلاهای خود را می‌فروختم تا برنج، آرد و روغن خریداری می‌کردم.»
برخی هم مانند مریم ۴۰ ساله طلاهای خود را می‌فروشند تا پول آن را صرف سفر قاچاقی به ایران کنند.
مریم، چهار چوری، دو انگشتر و یک گردن‌بند خود را به مبلغ ۲۶۰ هزار افغانی به فروش رساند و می‌گوید که به‌زودی از طریق ولایت نیمروز به‌صورت قاچاقی به ایران خواهد رفت: «طلاهای خود را فروختم و با پولش با شوهر، دو پسر و دو دختر خود تصمیم گرفتیم به ایران برویم. سفر قاچاقی خیلی سخت است و احتمال کشته‌شدن وجود دارد؛ ولی وقتی کاری نباشد، باید برای زندگی اولادهای خود به ایران بروم.»
قصه زندگی مریم، روایت هزاران زن اهل افغانستان است که با فروش طلاهای‌شان دل به دریا زدند و در سفر قاچاقی به ایران رسیدند و یا هم نرسیدند.
با روی‌کارآمدن طالبان تقاضا برای خروج از افغانستان شدت یافته است و هزاران تن از طریق مرزهای غیرقانونی وارد ایران می‌شوند.
بدل به جای اصل
با افزایش قیمت طلا و همچنین فروش آن از سوی برخی از زنان به‌دلیل فقر اقتصادی، بازار فروش زیورآلات بدل به جای اصلی نیز در هرات رونق یافته است.
زنانی که طلاهای‌شان را فروخته‌اند، در عوض زیورآلات بدل را خریداری می‌کنند تا در محافل خوشی بپوشند.
پریسا ۲۷ ساله، برای خریداری انگشتر بدلی به یکی از مارکت‌ها در جاده «لیلامی» شهر هرات آمده است. او به روزنامه اطلاعات روز می‌گوید که در بدل ۵۰۰ افغانی انگشتر سنگین شبیه به طلا خریداری کرده و بسیاری‌ها فکر می‌کنند که این انگشتر طلا است: «من مشکل اقتصادی در خانه داشتم. طلاهای اصلی خود را فروختم و حالی به بازار آمدم و این انگشتر را برای خود خریدم. هیچ‌کس نمی‌فهمد که این طلا نیست. خیلی از زنان همین کار را می‌کنند، به‌خاطری که وضعیت اقتصادی مردم خراب است.»
وکیل‌احمد، یک تن از فروشندگان زیورآلات بدل در بازار لیلامی است. او در صحبت با روزنامه اطلاعات روز می‌گوید: «از وقتی که طالبان به حکومت رسیده‌اند، مردم توان خریداری طلا را ندارند و به همین خاطر نزد ما می‌آیند و بدلی‌جات مورد نیاز خود را می‌خرند. اگر یک سیت طلا دو لک/۲۰۰ هزار افغانی ارزش داشته باشد، همان بدلی آن را ما به دو هزار می‌دهیم.»
افت در فروش
گلوبند، دست‌بند، گوشواره، انگشتری، چوری و تاج طلا نمونه‌های از طلا اند که در بازار زرگری هرات یافت می‌شوند. زرگران می‌گویند که در بازار طلافروشی طلاهای ۱۸ عیار و ۲۱ عیار ساخت افغانستان، عربستان، ایران، ایتالیا، ترکیه و سنگاپور به فروش می‌رسد.
آنان می‌گویند که هم‌اکنون یک گرام طلای ۱۸ عیار آب‌شده ۳۷۸۰ افغانی و قیمت طلای ۲۱ عیار آب‌شده، ۴۴۴۰ افغانی است، اما لحظه به لحظه قیمت‌ها تغییر می‌کند.
محمدخالد، یکی از طلافروشان در بازار زرگری‌های هرات به روزنامه اطلاعات روز می‌گوید که بیشتر شهروندان کشور طلاهای خود را به فروش می‌رسانند و تقاضای مشتریان برای خریداری طلا به تناسب سال گذشته خیلی کاهش یافته است.
او پیش‌بینی می‌کند که اگر وضعیت اقتصادی به همین شکل ادامه داشته باشد، خانواده‌های بیشتری طلاهای‌شان را خواهند فروخت: «وضعیت اقتصادی مردم خراب است و به همین خاطر طلاهای خود را به فروش می‌آورند. فروشات ما خیلی کم شده و این به‌خاطری است که مردم وضعیت اقتصادی‌شان خوب نیست. وقتی پول نباشد، کسی طلا هم نمی‌خرد.»