پس از تحولات اخیر و با روی‌کارآمدن حکومت سرپرست طالبان در کشور، عمق فقر و گرسنگی مردم افغانستان بیشتر از هر زمانی آشکارتر شده است. نرخ بلند بیکاری و فقر با گذشت هر روز، ناداری و بی‌چارگیِ مردم را شدیدتر کرده؛ تا آن‌جا که این روزها تعداد زیادی از خانواده‌ها در بلخ ناگزیر شده‌اند تا در سفره‌های‌شان جای نان گرم را به نان قاق بدهند.
شماری از فروشندههای نان قاق در شهر مزار شریف، مرکز ولایت بلخ می‌گویند که در روزهای پسین تعداد زیادی از شهروندان برای تهیه سه وعده‌ی غذایی‌شان به خرید نان قاق رو آورده‌اند.
شیرگل، یکی از فروشندههای نان قاق در شهر مزار شریف می‌گوید که بسیاری از کسانی که قبلا برای سیر کردن حیوانات‌شان از این نان استفاده می‌کردند، اکنون از روی ناچاری برای زنده نگه‌داشتن فرزندان‌شان از این نان استفاده می‌کنند.
شیرگل می‌افزاید: «بیکاری است. مردم توان خرید آرد یا نان گرم را ندارند. به‌خاطر همین از نان قاق استفاده می‌کنند.»
شیرین (نام مستعار)، یکی از زنانی است که برای خرید نان قاق به بازار آمده است. او می‌گوید که خود سرپرست یک خانواده‌ی نُه نفره است و شوهرش چند سال قبل وفات کرده است.
شیرین با گلوی پر از بغض و ناامیدی می‌گوید که در وضعیت کنونی که فقر و ناداری دامن‌گیر مردم افغانستان شده، او را مجبور کرده تا با خرید نان قاق کودکان قد‌ونیم‌قد خود را از گرسنگی نجات دهد.
شیرین می‌افزاید: «شوهر ندارم. خودم در خانه‌های مردم کار می‌کنم. فعلا کاروبار نیست و مجبور هستم روزانه ۱۰۰ افغانی را نان قاق بخرم و شکم کودکان خود را سیر کنم.»
نظرعلی، یکی دیگر از باشنده‌های این شهر است که با چهره‌ی خسته و نگران برای خرید نان قاق به بازار آمده است.
می‌گوید از بام تا شام در جاده‌ی «مردی‌کاربازار» شهر مزار شریف انتظار یافتن کار را می‌کشد اما نزدیک به یک هفته می‌شود که هیچ کاری دست‌گیرش نشده است.
نظرعلی می‌گوید: «تنها نان‌آور خانواده‌ی خودم هستم و ۱۰ تا طفل دارم. با درآمدی که دارم نمی‌توانم نان گرم بخرم. مجبور هستم از همین نان‌های قاق استفاده کنم.»
افزایش بهای نان قاق همزمان با گرم‌شدن بازار آن
برخی از فروشندههای نان قاق در بلخ می‌گویند پس از این‌که در نتیجه‌ی گسترش فقر و گرسنگی، شهروندان به خرید نان قاق رو‌آورده‌اند، بهای آن نیز افزایش یافته است. به گفته‌ی این فروشنده‌ها، پیش از این یک سیر نان قاق ۷۰ افغانی به فروش می‌رسیده اما اکنون بهای آن به ۲۰۰ تا ۲۵۰ افغانی افزایش یافته است.
سیف‌الله، فروشنده‌ی نان قاق می‌گوید: «یک سیر نان قاق ۷۰ افغانی بود. اما فعلا تا ۲۵۰ افغانی هم رسیده است.»
کارشناسان اقتصادی در بلخ برای برون‌رفت از این معضل بر فعال‌سازی شرکت‌های تولیدی و سرمایه‌گذاری از سوی بازرگانان در بلخ تأکید می‌کنند.
ظاهرخان مومند، یکی از کارشناسان اقتصادی در بلخ می‌گوید: «از همه مهم‌تر ما می‌توانیم در بخش جذب سرمایه‌گذاری‌های داخلی و خارجی نقش اساسی ایفا کنیم. می‌توانیم کمپنی‌های بزرگ را در داخل کشور جذب کنیم تا فقر ریشه‌کن شود و مردم صاحب کار شوند.»
برنامه حکومت سرپرست طالبان برای فقرزدایی چیست؟
با این همه مقام‌های محلی طالبان در بلخ دلیل گسترش فقر و ناداری را کاهش کمک‌های جامعه جهانی، عدم همکاری و پشتیبانی از حکومت سرپرست طالبان و تعامل رسمی جهان با آن می‌دانند.
نورالهادی ابو ادریس، معاون والی حکومت سرپرست طالبان در بلخ با تأیید مشکلات اقتصادی در این ولایت می‌گوید: «فقر و بیکاری در کشورهست اما دلیل آن کاهش کمک‌های جهانی است. دنبا باید امارت اسلامی را به رسمیت بشناسد و کمک کند تا فقر و ناداری کم شود».
معاون والی بلخ همچنان بر روی‌دست‌گیری برنامه‌های بزرگ انکشافی جهت ایجاد فرصت‌های شغلی نیز خبر می‌دهد.
آقای ادریس می‌گوید: «امارت اسلامی برنامه‌های زیادی دارد تا بیکاری کاهش پیدا کند. پروژه‌های بزرگ در حال تطبیق است که برای صدها نفر زمینه‌ی کار فراهم شده است.»
نگرانی‌ها از افزایش فقر و گرسنگی در حالی مطرح می‌شود که برنامه جهانی غذا در جریان شش ماه دوم سال میلادی از کاهش ۷۵ درصدی کمک‌های خود خبر داده است. این کمک‌ها در زمانی که توزیع هم می‌شدند، به‌خاطر عدم شفافیت‌شان با انتقادهای شدید شهروندان روبه‌رو بودند. کمک‌های غذایی برنامه جهانی غذا یا (WFP) در حالی در کشور کاهش یافته که در تازه‌ترین گزارش همین نهاد جهانی کمک‌رسانی، بیش از ۱۹ میلیون افغان با مشکلات اقصادی، فقر و گرسنگی روبه‌رو هستند.