دیگر از جست‌وخیز و از شور و نشاط کودکان خبری نیست. مکان سوت و کوری است که سکوتش انسان را به واهمه می‌اندازد. یک سال پس از استقرار طالبان در افغانستان، سراغ اولین شهر بازی کودکان در بامیان را می‌گیریم. اما در می‌یابیم که حتا دنیای کودکان افغانستان نیز در نتیجه‌ی تغییر نظام، دگرگون و این مکان تفریحی رفاهی ویژه‌ی کودکان مسدود شده است.
کودکان تفریح نمی‌کنند
فروپاشی جمهوریت و استقرار دوباره‌ی طالبان، تغییرات بسیاری را در زندگی شهروندان افغانستان به وجود آورده است. تغییراتی که از تمام جهت‌ها منفی است.
در کنار این‌که با افزایش ناامنی‌ها و بی‌ثباتی سیاسی، بنگاه‌های اقتصادی از فعالیت باز ماند و نهادهای خارجی ارائه‌کننده‌ی خدمات افغانستان را ترک کردند. طالبان نیز با دشوارکردن شرایط، وضع و اعمال سیاست‌های افراطی زن‌ستیزانه زمینه رکود فعالیت‌های اقتصادی کوچک، به‌ویژه تجارت‌های کوچک زنان کارآفرین را فراهم کرده‌اند. رویکردی که بیکاری و فقر را به‌صورت بی‌پیشینه‌ای در افغانستان افزایش داده است. هم‌اکنون براساس آمار سازمان جهانی غذا، ۹۸ درصد مردم افغانستان زیر خط فقر قرار دارند و در زمستان پیش رو نیازمند به غذا اند.
در چنین وضعیت، بختاور مهدوی، زن کارآفرین و مالک پارک شهمامه و شهر بازی کودکان در بامیان می‌گوید که فعالیت‌های اقتصادی او نیز در حال رکود است. به‌گفته او، به‌دلیل گسترش فقر، دیگر مردم برای گردش و کودکان برای تفریح نمی‌آیند: «متأسفانه به‌دلیل فقر و بیکاری دیگر مردم به فکر گردش و تفریح کودکان‌شان نیستند. همه در فکر تأمین غذا و سیرکردن شکم‌شان اند.»
بختاور مهدوی مادر چهار کودک است. زنی که مانند میلیونها شهروند افغانستان تجربه زندگی در مهاجرت را دارد. زنی که از سختی زندگی زنان در افغانستان می‌دانست، اما به امید بهبود اوضاع، به زندگی خوب خودش در مهاجرت پشت پا زد. او با خانواده‌اش در سال ۱۳۹۱ خورشیدی به افغانستان برگشتند تا در سرزمین مادری‌‌شان و برای مردم کار کنند.
شهربازی مهناز
بختاور بعد از برگشت از ایران، زمانی که متوجه شد کودکانش در هیاهوی زمان فراموش شده‌اند و فرصت و جایی برای تفریح و سرگرمی ندارند تا لحظه‌ای دور از دغدغه‌های جنگ در دنیای کودکانه به بازی بپردازند، به فکر ایجاد شهر بازی شد. خانم مهدوی با حمایت مالی دوستان و خویشاوندانش به ارزش یک میلیون و ۲۰۰ هزار افغانی وسایل بازی کودکانه خریداری کرد.
خانم مهدوی زمانی که وسایل بازی کودکانه را خرید، زمستان نوید شروع فصل جدید، فصل شکسته‌شدن یخ‌ها، فصل رویش و سرسبزی را می‌داد. او اولین شهر بازی کودکان بامیان (شهربازی مهناز) را در سال ۱۳۹۹ خورشیدی راه انداخت. مکانی امن و زیبا با امکانات خوب برای کودکان. جایی که در کنار فراهم بودن زمینه‌ی سرگرمی، زمینه‌ی برگزاری محفل‌های کوچک و خاطره‌سازی زادروز برای کودکان فراهم بود و خانواده‌ها می‌توانستند با پرداخت هزینه‌ی اندک، فرصتی را برای شادی و بازی کودکان‌شان فراهم و از اشتغال زنان حمایت کنند.
مهدوی می‌گوید: «شهر بازی برای سرگرمی و حفظ سلامت کودکان ایجاد شده بود. درآمدش صرف کرایه‌ی تعمیر شهر بازی، نگه‌داری از وسایل و حقوق کارمندان می‌شد.»
این در حالی است که تکت ورود به این شهر بازی در بدل ۵۰ افغانی فروخته می‌شد و با استثناهایی نیز به همراه بود. خانم مهدوی در شهر بازی برای سه دانشجوی دختر زمینه‌ی کار و درآمد را فراهم کرده بود. دانشجویانی که در بخش برگزاری محفل‌های سالگره، تهیه خوراکی برای کودکان و مراقبت و نگه‌داری از کودکان فعالیت می‌کردند و پول دریافت می‌نمودند.
با این وجود، این شهر بازی با دورنمای بلند، اما عمر کوتاه به همراه شد. زیرا با روی‌کارشدن طالبان در کم‌تر از دو سال از فعالیت باز ماند. بختاور مهدوی می‌گوید که در کشور جنگ‌زده‌ی افغانستان، نه تنها فضایی برای کودکان ایجاد نمی‌شود، بلکه در پی هر تغییری کودکان نادیده گرفته شده و قربانی می‌شوند: «کار نیست و فقر افزایش یافته است و خانواده‌ها توان توجه به همه نیازهای کودک‌شان را ندارند و من نیز توان پرداخت حقوق کارمند و سایر هزینه‌ها را نداشتم. از همین رو جمع کردیم.»
صرف نظر از آموزش، صرف نظر از بازی و کودکی، هزینه‌هایی است که کودکان افغانستان سال‌ها می‌پردازند و بدون تجربه کودکی بزرگ می‌شوند. به اندازه‌ای که مجبور می‌شوند بار مسئولیت پدر و مادر و بار تصمیم رهبران سیاسی را به دوش بکشند. مانند کودکانی که اکنون از آموزش باز مانده‌اند و باز داشته می‌شوند.
مانند دختر بختاور که از حالا رنج یک تصمیم نادرست را به دوش می‌کشد و نمی‌داند که در سال ۱۴۰۲ خورشیدی، حق ادامه‌ی آموزش در صنف هفتم را خواهد داشت یا خیر؟
مجتمع شهمامه
بعد از این‌که «شهر بازی» با استقبال گسترده‌ی مردم بامیان مواجه شد و جا باز کرد، بختاور مهدوی به فکر ایجاد مکان دیگر برای رشد اقتصادی زنان شد. او با شراکت خانم شریفه آرمان که در بخش تساوی جنسیتی فعالیت داشت، در آغاز سال ۱۴۰۰ خورشیدی «مجتمع شهمامه» را با سرمایه‌ی شش میلیون افغانی ایجاد کردند.
شریفه آرمان می‌گوید: «شهمامه با رویای زیبا و انسانی بنا شده است. رویایی که سبب رونق زندگی عده‌ای خواهد شد.»
مجتمع سرسبز شهمامه که شامل پارک تفریحی، رستورانت مجهز و مکانی برای برگزاری نمایشگاه برای محصولات و صنایع دستی زنان است. زنانی که به فکر رشد توانایی اقتصادی زنان برای دست‌یافتن به برابری جنسیتی بودند.
بختاور مهدوی می‌گوید: «هدف از ایجاد چنین مکانی، ایجاد زمینه‌ی کار برای زنان بود.»
تا پیش از فروپاشی حکومت بدست طالبان، در این مجتمع هفت زن فعالیت می‌کردند؛ زنانی که با روی‌کارشدن طالبان خانه‌نشین شده‌اند و اکنون مردان جا‌گزین آن‌ها شده‌اند.
فعالیت رو به تاوان
تأثیرِ به قدرت رسیدن و فعالیت طالبان به این‌جا نیز خلاصه نمی‌شود، بلکه یک سال حکومت این گروه، هزینه‌های سنگین را روی دست مردم گذاشته است. این هزینه‌ها تنها برای خانم مهدوی، توقف شهر بازی، فعالیت رو به رکود پارک شهمامه و از کارماندن همکاران خانم و فعال‌نشدن بخش بزرگ پارک بوده است.
بختاور می‌گوید که در پی تحولاتی به میان آمده، شریک و همراه او مجبور شده است که افغانستان را ترک و او را در یک وضع دشوار تنها رها کند: «هرچند امنیت اکنون به اندازه‌ی گذشته شکننده نیست، اما فقر شدید سبب کم‌رنگ شدن فرهنگ گردشگری و فعالیت‌های اقتصادی مرتبط به آن شده است.»
به‌گفته این زن کارآفرین، اکنون در بامیان رستورانت‌ها و دکان‌های صنایع دستی زنان به‌دلیل نبود مشتری (عموما گردشگران) در وضع بد اقتصادی و رو به تاوان اند.
ولایت بامیان در مرکز افغانستان، از ولایت‌های باستانی افغانستان است و در فهرست میراث‌های فرهنگی یونسکو قرار دارد؛ ولایتی با جاذبه‌های گردشگری فوق‌العاده. حضور گردشگران، بازار کار و اشتغال را در این ولایت به‌ویژه در مرکز بامیان رونق می‌بخشد.
فرصت‌زدایی
شریفه آرمان که تمرکزش روی تساوی جنسیتی است و سال‌ها برای برابری جنسیتی فعالیت کرده است، اکنون نیز به‌دلیل این فعالیت‌های برابرخواهانه‌ی ضد طالبانی‌اش در بیرون از افغانستان به‌سر می‌برد. او با اشاره به روند رو به رکود تجارت‌های کوچک زنان می‌گوید: «طالبان به‌جای حل بحران اقتصادی و حمایت از فعالیت‌های کوچک اقتصادی عملا فرصت‌زدایی کرده‌اند و زمینه‌ی گسترش فقر را فراهم نموده‌اند.»
به‌گفته این بانوی کارآفرین آواره، طالبان با وضع محدودیت‌های بی‌مورد و مالیه‌های سنگین، فعالیت‌های کوچک اقتصادی زنان را نابود کرده‌اند.
این در حالی است که منابع از بامیان نیز می‌گویند که اکثریت رستورانت‌ها و فعالیت‌های اقتصادی زنان اکنون به‌دلیل محدودیت‌های طالبان مسدود شده‌اند.
افزون به این، طالبان از رستورانت‌های بامیان نظر به فضا و امکانات آن مالیه گرفته‌اند، اما به میزان درآمد این رستورانت‌ها هیچ توجهی نکرده‌اند. شریفه می‌گوید: «از عید ماه رمضان تا عید قربان، شهمامه کماکان فعال بود. اما طالبان بدون توجه به وضعیت کار و مصارف، تنها با توجه به شمار تخت و فضا مالیه گرفته‌اند.»
وضع مالیه‌ی سنگین و کارگرفتن از قوه قهریه و مجازات روش طالبان برای کسب درآمد است. این گروه در یک سال گذشته با اعمال فشار و بدون توجه به وضعیت فقر و ارائه خدمات از مردم مالیه جمع‌آوری کرده است. رویکردی که شکایت و نارضایتی شدید مردم را به همراه داشته است.
به هر حال در کنار این مالیه، منع کار زنان بدون محرم در رستورانت، منع ورود زنان و مردان یکجا، منع ورود نامزدان، منع ورود زنان بدون محرم، منع ورود زوج‌های بدون نکاح‌خط رسمی، منع نشست‌های رسمی زنان و مردان در رستورانت‌ها و منع ورود افراد بدون حجاب، از محدودیت‌های طالبان برای رستورانت‌ها است. افزون به این، بازجویی‌های بی‌مورد و تحت فشار قرار دادن مهمانان در محیط رستورانت‌ها و مکان‌های گردشگری در بامیان از دیگر مواردی اند که بازار کار رستورانت‌ها را کساد کرده است. وضعی که به‌گفته خانم آرمان، اشتغال‌زدایی از مردم و به‌ویژه زنان است.