‌ایده، گامی به‌سوی خلاقیت

(گفت‌وکو با جوان مبتکر، صمد علی، سازنده و مبتکر یک دستگاه «جوجه‌کشی» از ولایت غرنی)

گفت‌وگو کننده: مهدی زرتشت

در باره‌ی خودتان بگویید

اسم من صمد علی است، فرزند مرحوم محمد انور خلیلی از ولایت غزنی، ولسوالی مالستان، قریه‌ی شنیدِه. در سال 1370 به‌دنیا آمده‌ام و فعلاً سال سومم را در دانشگاه تعلیم و تربیه (دانشگاه برهان‌الدین ربانی) در بخش تربیت بدنی‌ سپری می‏کنم.

چه مدت است که روی این دستگاه کار کردید و آیا در جریان اختراع این دستگاه، با شکست هم مواجه شدید؟

من تقریباً سه سال روی این دستگاه کار کردم. فکر می‏کنم تنها علاقه‌ی شخصی‏ام برای یک اختراع بود که مرا واداشت تا در راستای کارم، به جست‌وجو بپردازم. در ادامه‌ی همین راه، به فکر دستگاه جوجه‌کشی مرغ افتادم و البته هدف کلی‏ام این بود که فکر می‏کردم این تنها کاری است که می‏توانم برای تولیدات داخلی انجام بدهم. بعد از این‏که چنین دستگاهی را نیافتم، تصمیم گرفتم که خودم اقدام کنم و چنین دستگاهی را بسازم. برای همین، به جست‌وجوی انترنتی شروع کردم و در ضمن کتابی را در این ارتباط مطالعه کردم. این تمام امکاناتی بود که در اختیار داشتم و بعد از انجام مطالعات، به ساختن چنین دستگاهی‌ عملاً اقدام نمودم. البته باید بگویم که قبل از این، چنین چیزی را ندیده بودم و در هیچ جا‌ هم عملاً کار نکرده بودم.

در مورد جزئیات طرح دستگاه بگویید.

دستگاه دارای یک تُرمُستات مایکروفر است که برای تبدیل درجه‌ی حرات استفاده می‏شود. بر این اساس، درجه‌ی حرارت مورد نظر را مشخص و تنظیم می‏کنم. وقتی حرارت بیش‌تر شد، این دستگاه سیستم حرارتی را به‌صورت اتوماتیک‌ خاموش می‏کند و وقتی درجه پایین آمد، سیستم حرارتی را فعال می‏کند تا حرارت، در حالت تعادل باقی بماند. بخش دوم دستگاه، یک موتور گیربکس است که برای حرکت شانه‌ی تخم مرغ در دستگاه قرار داده شده است. وقتی جنین تخم مرغ در حالت ساکن باشد‌ و به دلیل سنگینی که تخم مرغ نسبت به دیگر مایعات دارد، این مایعات به پوسته‌ی تخم مرغ ‌‌می‏چسبد و باعث مرگ جنین می‏شود. برای رفع این مشکل، من از یک موتور گیربکس پکه‌ی سرما استفاده کردم تا تخم مرغ در حال حرکت باشد و جنین به پوسته‌ی تخم نچسبد.

پس چرخش تخم‏ها هم اتوماتیک است؟

بلی. چرخش تخم‏ها به‌صورت اتوماتیک تنظیم شده است. فقط یک بخش از دستگاه توسط دست انجام می‏شود و آن تولید رطوبت است. برای این کار، از پایپ سیروم و بوتل نوشابه (برای تولید رطوبت) استفاده شده است تا مقدار آبی که تخم‏ها در طول حرارت از دست می‏دهند، توسط این دستگاه جبران شود. از یک پکه‌ی دیگر هم برای تنظیم درجه‌ی حرارت کار گرفته شده است که شرح دادم.

آخرین بار چه وقت موفق شدید از این ‌دستگاه نتیجه‌ی مثبت بگیر‌ید و ‌بتوانید جوجه بکشید؟

من پنج بار شکست خوردم که البته یک‌بارش را نمی‏شود شکست نامید؛ به‌خاطری که زمانی‌ ساختن این دستگاه را روی دست گرفتم که در مالستان بودم و هنوز عملاً آزمایش نهایی‏ام را انجام نداده بودم که ‌مجبوراً به‌خاطر امتحانات آمدم کابل. اما کسانی که در خانه (خانواده) مسئول مراقبت از جریان کار دستگاه بودند، درست نفهمیده بودند و چوچه‏ها در روز نوزدهم مُردند. وقتی تخم‏ها را شکستیم، متوجه شدیم که جنین به‌صورت کامل تشکیل شده است؛ اما بنابر عوارضی که قبلاً عرض کردم، جوجه‏ها متأسفانه مرده بودند.

زمانی که موفق شدید و دستگاه جوجه‌ها را از لاک‏شان به‌صورت زنده و سالم تولید کرد، چه احساسی داشتید؟ خیلی خوشحال بودید؟

قعطاً. وقتی برای اولین بار موفق شدم، از فرط شادی در پوست خود نمی‏گنجیدم. گرچه برایم مهم نبود؛ اما آن‌طور که انتظار داشتم، مورد تشویق اطرافیان خود قرار نگرفتم. در همین‏جا بود که جای خالی پدر مرحومم را احساس کردم؛ زیرا اگر او زنده بود، مطمئناً از دیدن این دستگاه ساده‏ام، خیلی خوشحال می‏شد و بیش‌تر از هر کس، تشویقم می‏کرد.

فکر می‏کنید گفتنی خاصی هم به نسل جوان کشور دارید؟

از همین‏جا نسل جوان کشور و تمام هم‌نسلان خودم را مورد خطاب قرار می‏دهم و صادقانه می‏گویم، تمام ایده‏هایی که در ذهن‏شان شکل می‏گیرند، اهمیت دارند و باید سعی کنند که این ایده‏ها را تحقق بخشند. از تجربه‌ی خودم می‏گویم: برای اولین بار، وقتی به ساخت این دستگاه دست زدم، کسانی بودند که تقریباً مسخره‏ام می‏کردند و مدام می‏گفتند، فلانی آدم که بااستعدادتر از شما بود، موفق به این کارها نشد. اما من با خون‌سردی در پاسخ به آن‌ها می‏گفتم که هر‌کس در هر زمینه‏ای که خواست، تلاش کرد و موفق شد و من‏ هم موفق می‏شوم. خلاصه جوانان و هم‌نسلان من نباید از هیچ‌چیز و از هیچ‌کس ناامید شوند. فقط یک نکته را همیشه به‌خاطر داشته باشند که به ایده‏های خود اهمیت بدهند و سعی کنند آن‌ها را تحقق بخشند.

در خلال صحبت‏های‌تان، سوال کوچک دیگری نیز به ذهنم رسید که مایلم بپرسم؛ می‏خواهید با این دستگاه چه کار کنید؟

بعد از این، اگر دولت حمایت کند، مایلم دستگاه را انکشاف دهم و تولید‌ش را زیاد نمایم. حتا می‏خواهم کارخانه‏های تولید جوجه در شهرهای مهم کشور و از جمله کابل و جلال‌آباد و هرات، ایجاد کنم تا به‌جای جوجه‏هایی که از خارج وارد می‏شوند، خودمان جوجه تولید کنیم و نیازهای مردم‏مان را برآورده کنیم. علاوه براین، این کار می‏تواند شماری از شهروندان کشور را به کار در کارخانه بکشاند و باعث ایجاد اشتغال شود.

خیلی سپاس‌گزارم که وقت‌تان را در اختیار ما گذاشتید. حرف دیگری ندارید؟

نه. من هم تشکر می‏کنم از شما و از روزنامه‌ی اطلاعات روز.