عکس: ارسالی به اطلاعات روز

زندگی در خاموشی؛ دشواری‌های زندگی مهاجران افغانستانی در پاکستان

«از ترس قلبم می‌لرزد، چراغ‌ها را خاموش کرده‌ایم تا پولیس فکر کند در خانه نیستیم.»

هنگام گفتن این واژه‌ها، گلویش خشکی می‌کرد. صدایش را بغض نفس‌گیری در خود پیچانده بود. وحشت‌زدگی او و کودکانش را از پشت گوشی موبایل می‌توانستم احساس کنم. حمیده لسانی، خبرنگار افغانستانی است که بیش از یک سال می‌شود با دو کودکش در اسلام‌آباد، پایتخت پاکستان زندگی می‌کند. او در ۱۵ سنبله ۱۴۰۰ خورشیدی «برای زنده ماندن» از راه قاچاق وارد پاکستان می‌شود. او می‌گوید که به‌دلیل شرایط اضطراری‌ای که داشت نتوانست ویزای پاکستان را بدست بیاورد. حمیده پس از ورود به پاکستان، با استفاده از بازار سیاه، برای خود و فرزندانش ویزا دست‌وپا می‌کند؛ هر ویزا به نرخ ۶۰۰ دالر امریکایی.

از بخت بد، ویزای حمیده و کودکانش جعلی از آب در می‌آید و این‌گونه اقامت او در پاکستان غیرقانونی می‌شود. افغانستان برنمی‌گردد زیرا فکر می‌کند که اگر به کشور بازگردد، طالبان برای او تهدیدی ایجاد خواهند کرد. در پاکستان نمی‌تواند برای همیشه بماند چون اقامت قانونی پاکستان را ندارد و کشورهای پناه‌جوپذیر نیز در بررسی پرونده‌ی او ماه‌ها است که تعلل کرده‌اند.

در روزهای اخیر پولیس پاکستان دست به بازداشت مهاجران می‌زند و خانه‌های شهروندان افغانستان در برخی از مناطق را بازرسی می‌کند. یکی از این مناطق «بهارکو» است؛ ساحه‌ی در حاشیه‌ی شهر اسلام‌آباد که شمار زیادی از پناه‌جویان افغانستانی در آن زندگی می‌کنند. حمیده لسانی و کودکانش نیز شب‌های سرد زمستان را در گوشه‌ای از این منطقه، در کلبه‌ی فقیرانه و سرد سپری می‌کنند.

حمیده می‌گوید که پس از بازداشت برخی از شهروندان کشور از منطقه‌ی «بهارکو»، او و کودکانش روزها از خانه بیرون نمی‌شوند و شب‌ها خواب آرام ندارند.

او می‌گوید: «شب‌ها دروازه را قفل کرده و چراغ‌ها را خاموش می‌کنیم تا پولیس فکر کند که در خانه کسی نیست. امشب دروازه‌ی ما تک تک شد و همه‌ی ما از ترس می‌لرزیدیم. تا این‌که صدای پسر همسایه را از پشت دروازه شنیدیم و فهمیدیم که پولیس نیست. دروازه را برای او باز کردیم. با خود می‌گویم اگر پولیس پشت دروازه بیاید و اسناد اقامتی را بپرسد، برای‌شان چه بگویم؟»

حمیده لسانی-خبرنگاری که حالا مادر دو کودک است و بدون داشتن اسناد اقامتی در پاکستان به‌سر می‌برند. عکس: ارسالی به روزنامه اطلاعات روز

دو کودک حمیده لسانی که به درخواست مادرشان از آنان در گزارش با نام‌های مستعار(نرگس و مسعود) یاد می‌کنیم، می‌گویند که در چند شب گذشته، سخت‌ترین لحظات زندگی‌شان را سپری کرده‌اند.

نرگس می‌گوید: «این روزها ما همیشه می‌ترسیم. می‌ترسیم که پولیس ما را دستگیر نکند. مکتب نیز نمی‌توانیم برویم. همیشه در خانه هستیم. دعا می‌کنیم که به‌زودی این مشکل ما حل شود.»

نرگس و مسعود، فرزندان حمیده لسانی. این کودکان شب‌ها از ترس بازداشت شدن از سوی پولیس، خواب راحت ندارند. عکس: ارسالی به روزنامه اطلاعات روز

میوند افتخار (مستعار)، یکی دیگر از پناه‌جویان افغانستانی است که سال‌های زیادی از عمرش را در رسانه‌های افغانستان به‌عنوان گرداننده برنامه‌های اجتماعی-سیاسی کار کرده است. او در صحبت با روزنامه اطلاعات روز می‌گوید که برای دریافت ویزای پاکستان چندین‌بار به‌گونه‌ی «عادی» درخواست کرده است؛ اما درخواست ویزای او از طرف دولت پاکستان رد شده است.

او می‌گوید: «من با ویزای سه‌ماهه به پاکستان آمدم. مدت ویزای من تکمیل شد. من ناگزیر شدم که برای دریافت ویزای جدید درخواست کنم. تا هنوز شش‌بار درخواست ویزای جدید را کرده‌ام؛ اما نتیجه‌ای در پی نداشته است. هر بار درخواست ما رد می‌شود. نمی‌دانیم که دلیل رد درخواست ویزای ما چه است.»

این دو خبرنگار نمونه‌ای از صدها خبرنگار و کارمند رسانه‌ای و هزاران شهروند کشور هستند که در پاکستان در شرایط دشوار به‌سر می‌برند.

پس از روی کارآمدن حکومت طالبان، صدها هزار شهروند کشور به کشورهای همسایه به‌ویژه ایران و پاکستان پناهنده شده‌اند.

پاکستان در ماه‌های گذشته قیودات بر حضور شهروندان افغانستان در کشورش را بیشتر کرده است و همه روزه پولیس این کشور در صدد دستگیری پناه‌جویانی است که فاقد اسناد اقامتی اند.

در آخرین مورد طالبان از رهاسازی ۱۵۰ شهروند کشور از زندان‌های پاکستان خبر داده‌اند؛ اما آمار رهاشدگان به مراتب کم‌تر از آمار بازداشت‌شدگان است.

وضعیت روحی و روانی حمیده و خانواده‌اش نمونه‌ای از وضعیت هزاران خانواده‌ی است که بدون داشتن اسناد اقامت قانونی در پاکستان به‌سر می‌برند.

جواد همدانی، خبرنگار اهل پاکستان در رابطه به وضعیت جاری در پاکستان می‌گوید: «پاکستان متأسفانه در بخش مهاجرت هیچ‌گونه قانون تصویب شده ندارد. دولت پاکستان خودش را مکلف به حمایت از پناه‌جویان نمی‌داند. به همین دلیل است که پناه‌جویان گاه‌گاهی از سوی پولیس مورد آزار و اذیت قرار می‌گیرند.»

آقای همدانی در پاسخ به این پرسش که چرا در صدور ویزا قیودات خیلی زیاد است و بازارهای سیاه راه افتاده است، با اشاره به سیاست‌های خارجی دولت پاکستان در قبال حاکمیت فعلی افغانستان می‌گوید که بازداشت پناه‌جویان افغانستانی در پاکستان با این سیاست‌ها بی‌ربط نیست.

او می‌گوید: «ویزا یک مسأله‌ی دولتی است. برمی‌گردد به این‌که دولت پاکستان چه سیاستی را در قبال حکومت طالبان در پیش می‌گیرد. متأسفانه میزان فساد نیز در دستگاه دولت خیلی بلند است. با راه انداختن بازارهای سیاه برای فروش ویزا، عاید زیادی دستگیر فسادپیشگان می‌شود و به همین دلیل در صدور ویزای پاکستان نیز قیودات بی‌پیشینه‌ای وضع شده است.»

آن عده از شهروندان افغانستان که پس از حاکمیت طالبان از ترس انتقام‌گیری‌ها به پاکستان پناهنده شده‌اند، در شرایط خیلی دشوار روحی، مالی و معیشتی قرار دارند. پناه‌جویان افغان که بدون اسناد اقامت قانونی در پاکستان زندگی می‌کنند، از سازمان ملل متحد می‌خواهند که به وضعیت آنان رسیدگی نموده و در زمینه‌ی صدور کارت‌های مهاجرتی با آنان همکاری کنند.

در حالی‌که کمیساریای عالی سازمان ملل در امور پناهندگان (UNHCR) می‌گوید که شمار اندکی از پناه‌جویان را می‌تواند تحت پوشش کمک‌های خود قرار دهد که این شمار در حال حاضر تکمیل شده است.

گفتنی است که در حال حاضر نرخ ویزای پاکستان در بازارهای سیاه تا بیش از هزار دالر امریکایی رسیده است.