بازی باخت-باخت افغانستان با پاکستان
در پی حملهی اخیر طالبان پاکستان به مکتبی در پشاور و قتل بیش از 100 کودک بیگناه، پاکستان ادعا کرد که این حمله از سوی طالبان پاکستانی که در ولایت کنر افغانستان بهسر میبرند، طراحی و اجرا شده است.
ظاهرا، تعدادی از ما افغانیها از این حمله خوشحالیم و معتقدیم که پاکستان با ماری که در آستین پرورده است، گزیده شده است و امیدواریم که اینگونه حملات به تغییر نگاه این کشور به طالبان و گروههای تروریستی بیانجامد. اینگونه نگاه کردن، نشان میدهد که ما مثل پاکستانیها از دیدن نقش خودمان در تداوم حضور و قدرت طالبان، چشم میپوشیم.
گزارشهای جدی وجود دارند و در مواردی دولت افغانستان هم آنها را تأیید کرده است که بخشی از طالبان پاکستانی در خاک افغانستان فعالیت میکنند و دولت افغانستان در زمان حامد کرزی، با آنها به توافق رسیده بود. بر اساس این توافق، تا وقتی که آنها به نیروهای افغانستان حمله نکنند، دولت افغانستان هم مزاحم فعالیتشان در خاک افغانستان نخواهد شد. این توافق با هواداران ملا فضلالله- مشهور به ملا رادیو- انجام شده است و متحدان بینالمللی افغانستان هم بارها از آن انتقاد کردهاند.
اگر افغانستان توانایی استفادهی ابزاری از این گروهها را میداشت، میشد به این مسئله به شکل دیگری نگاه کرد؛ اما واقعیت آن است که دولت افغانستان توانایی این کار را ندارد و همین حالا عملا بخشهایی از کشور در کنترول طالبان است، مخصوصا مناطقی که در آن طالبان پاکستانی فعال اند، از جمله مناطقی در کنر. حضور طالبان پاکستان در خاک افغانستان، زمینهی گسترش بیشتر ایدیولوژی طالبانی را در میان مردم افغانستان فراهم میکند، زمینهی همکاری ارگانیک و نزدیکتر دو شاخهی پاکستانی و افغانی طالبان را فراهم میکند و افغانستان را در گرداب بنیادگرایی طالبانی غرق خواهد کرد.
برعکس طالبان افغانی، طالبان پاکستانی نمیتوانند تهدید استراتژیک و ویرانگر برای پاکستان باشند. آنها مشکلات جدی برای پاکستان خلق میکنند؛ اما هیچگاه نمیتوانند به تهدید وجودی برای کشور پاکستان تبدیل شوند. همین حالا، ارتش پاکستان در سراسر مناطق قبایلی، توانایی انجام عملیات و کوبیدن جدی طالبان را دارد. طالبان پاکستانی توانایی کنترول هیچ بخشی از خاک پاکستان را ندارند؛ اما طالبان افغانی در سراسر کشور حضور دارند و بخشهایی از قلمرو کشور را بهصورت دایمی و بخشهای وسیعتری را بهصورت گاه و بیگاه در کنترول دارند. طالبان افغانی، همین حالا یک تهدید استراتژیک برای افغانستان هستند و توانستهاند یک بنبست نظامی را بر افغانستان تحمیل کنند.
با این حساب، بازی افغانستان با کارت طالبان در مقابل پاکستان، یک بازی باخت-باخت است و هیچگونه بردی در آن برای افغانستان قابل تصور نیست. طالبان پاکستانی و افغانی، بخشهایی از یک شر خطرناک هستند و جدا دانستن و مفید و مضر پنداشتنشان، مخصوصا توسط دولت افغانستان، دنبالهروی از سیاست تروریستپروری پاکستان است؛ اما توسط دولتی که قدرت کنترول کامل قلمروش را هم ندارد.