قرار است به دستور رهبر طالبان ۷۵ مسجد در شاهراه‌های افغانستان ساخته شود، از جمله شش مسجد در شاهراه کابل-قندهار و هشت مسجد دیگر در مسیر قندهار-هرات. ساخت این مساجد بر عهده وزارت فواید عامهی طالبان گذاشته شده است؛ وزارتی که مسئولیت اصلی‌اش ساخت جاده و پل است، نه مسجد. به نظر می‌رسد که حکومت طالبان با کارکرد جدیدی که برای وزارت فواید عامه تعریف کرده، روند و میزان تخصیص بودجه برای برنامه‌های ملی را نیز به سمتی هدایت می‌کند که قبلا سابقه نداشته است.
وزارت فواید عامهی طالبان هزینه‌ی ساخت هشت مسجد در امتداد شاهراه قندهار-هرات را بیش از ۲۵۹ میلیون و ۸۹۵ هزار افغانی اعلام کرده است. اگر میانگین هزینه‌ی ساخت این مساجد را محاسبه کنیم، هزینه‌ی ساخت هر مسجد بیش از ۳۲ میلیون و ۴۸۶ هزار افغانی می‌شود. درصورتی‌که ۷۵ مسجد ساخته شود، آن وقت دو میلیارد و ۴۳۶ میلیون و ۵۱۵ هزار افغانی هزينه‌ی ساخت مساجد در شاهراه‌ها می‌شود.
این بخشی از بودجه هنگفتی است که در این سه سال صرف ساخت مساجد و مدارس شده یا می‌شود. وزارت ارشاد، حج و اوقاف طالبان نیز در ساخت مساجد نقش دارد. همین‌طور با پول‌های نهادهای خصوصی و خارجی و هزینه‌های مردمی هم مساجد ساخته شده است.
حالا دو میلیارد و ۴۳۶ میلیون افغانی برای مردم افغانستان چقدر است؟ با این مقدار پول چه کار دیگری می‌شود کرد؟
بازسازی جاده و کاهش مرگ‌های فجیع
وزارت فواید عامهی طالبان در حالی بودجه خود را صرف ساخت مسجد در امتداد شاهراه‌ها می‌کند که تأسیسات عامهی کشور، از جمله جاده‌ها در وضعیت نامناسبی قرار دارد و برای شهروندان مرگ‌بار است.
این وزارت در عین حال برای آنچه که بازسازی جاده‌ها می‌خواند، در شاهراه‌ها هزینه‌ی عبور وضع کرده است و این هزینه هم‌اکنون از شهروندان جمع‌آوری می‌شود. به‌گفته‌ی حکومت طالبان، قرار است خط دوم شاهراه کابل-جلال‌آباد با هزینه‌ی حق‌العبور ساخته شود. حالا به‌جای مسجدسازی در کنار جاده‌ها، نباید اول خود جاده‌ها ساخته شود؟
وزارت فواید عامهی طالبان میگوید که شاهراه کابل-قندهار را بازسازی می‌کند. هزینه‌ی بازسازی و پیشرفت آن اعلام نشده است؛ اما بررسی نگارنده‌ی مطلب نشان می‌دهد که هزینه‌ی بازسازی تنها یک قطعه‌ی ۸۰ کلیومتری شاهراه کابل-قندهار، ۴۰۰ میلیون افغانی اعلام شده است. اگر طول شاهراه کابل-قندهار را ۴۸۰ کیلومتر در نظر بگیریم، شش قطعه‌ی ۸۰ کیلومتری می‌شود. در این‌صورت بازسازی هرشش قطعه، یعنی کل شاهراه کابل-قندهار، دو میلیارد و ۴۰۰ میلیون افغانی هزینه برمی‌دارد. طبق این محاسبه، با پولی که صرف ساخت مساجد در شاهراه می‌شود، می‌توان کل شاهراه کابل-قندهار را بازسازی کرد و ۳۶ میلیون و ۵۱۵ هزار افغانی دیگر نیز اضافه می‌شود.
تولید کالاهای مورد نیاز و دستگیری از مستمندان
اگر قرار باشد با پولی که صرف ساخت مساجد می‌شود، در عرصه‌ی صنعت سرمایه‌گذاری کرد، چه می‌توان کرد؟
دفتر معاونت اقتصادی نخست‌وزیر طالبان میگوید که به‌تازگی یک کارخانه‌ی تولید کمپل با سرمایه‌گذاری ۹۳۰ میلیون افغانی ایجاد شده است. گفته شده که در این کارخانه برای ۹۰۰ نفر زمینه‌ی کار فراهم شده است. خوب حالا با دو میلیارد و ۴۳۶ میلیون افغانی می‌توان دو تا از همین‌گونه کارخانه را ایجاد کرد و بیش از هزار و ۸۰۰ نفر را به کار گماشت.
اگر قرار باشد دو میلیارد و ۴۳۶ میلیون افغانی در میان خانواده‌‌های نیازمند توزیع شود و برای هر خانواده ۳۰ هزار افغانی در نظر گرفته شود، در این‌صورت ۸۱ هزار و ۲۰۰ خانواده از کمک نقدی مستفید خواهند شد. ۳۰ هزار افغانی برای خانواده‌ی کم‌جمعیت، مایحتاج حداقلی سه‌ماهه است.
به گفته دفتر هماهنگ‌کننده‌ی کمک‌های بشردوستانه‌ی سازمان ملل متحد (اوچا)، در سال ۲۰۲۴ بیش از ۲۳ میلیون نفر در افغانستان نیاز به کمک دارند.
اوچا در گزارش جدید خود گفته است که از بودجه درخواستی ۳.۰۶ میلیارد دالری برای افغانستان در سال ۲۰۲۴ تا اواسط ماه اکتبر تنها ۹۶۱.۷ میلیون دالر تأمین شده است و نهادهای امدادرسان به‌شدت با کمبود بودجه مواجه اند.
به‌گفته‌ی اوچا، افغانستان از زمان روی‌کارآمدن طالبان در ۱۵ آگست ۲۰۲۱ حدود ۶.۷ میلیارد دالر کمک مالی بشردوستانه دریافت کرده است. به‌گفته‌ی این دفتر، تنها در سال ۲۰۲۲ نزدیک به ۳.۳ میلیارد دالر کمک وارد شده است.
طبق گزارش بازرس ویژه‌ی امریکا در امور بازسازی افغانستان (سیگار)، تنها ایالات متحده پس از روی‌کارآمدن طالبان، ۳.۳۳ میلیارد دالر کمک مالی بشردوستانه و انکشافی به افغانستان ارائه کرده است.
امریکا و سایر کمک‌کنندگان می‌گویند که بدون تقویت طالبان به افغانستان کمک می‌کنند؛ اما به نظر می‌رسد کمک‌های خارجی این فرصت را در اختیار طالبان گذاشته است که این گروه از عواید داخلی، بدون توجه به وضعیت اقتصادی مردم، بی‌حساب‌وکتاب برای تقویت حکومت خود استفاده کند، در کنار این‌که از کمک‌های خارجی مستقیم و غیرمستقیم مستفید می‌شود.