طالبان در برابر پاکستان؛ نرم‌رفتار و تُندگفتار

طالبان در مقابل حملات هوایی و زمینی پاکستان و نقض حریم افغانستان واکنش عملی چندانی نشان نداده‌اند، اما سخنان درشتی به آدرس پاکستان حواله کرده‌اند. ذبیح‌الله مجاهد، سخن‌گوی طالبان اعلام کرد که در حمله‌ی جت‌های پاکستانی ۴۶ نفر، از جمله زنان و کودکان کشته شدند. وزارت دفاع طالبان نیز تأیید کرد که این حملات «مهاجران وزیرستانی» را هدف قرار داده است. پاکستان بخشی از مهاجران وزیرستانی ساکن افغانستان را جنگ‌جویان تی‌تی‌پی می‌داند و در دوران حاکمیت طالبان، چندین مرتبه محل اسکان این مهاجران را هدف حملات هوایی قرار داده است.

چهار روز پس از این حملات، وزارت دفاع طالبان برای کاهش انتقادات مردمی اعلام کرد که حملات انتقام‌جویانه‌ای را علیه مراکز و مخفیگاه‌های «عناصر شریر و حامیان آن‌ها» انجام داده است و این حملات از جنوب‌شرقی افغانستان صورت گرفته است. اما در این اطلاعیه هیچ نامی از پاکستان ذکر نشد و جزئیاتی درباره‌ی نوع حمله یا مکان آن ارائه نگردید. همچنین طالبان از انتشار تصاویر یا ویدیوهایی که این حملات را تأیید کند، خودداری کردند.

نبرد در فضای مجازی

طالبان که در میدان نبرد عملا توان مقابله با پاکستان مجهز به سلاح‌های پیشرفته را ندارند، در چند روز گذشته تلاش کردند در فضای مجازی قدرت‌نمایی کنند. لشکر مجازی طالبان ده‌ها ویدیو، عکس و طرح گرافیکی منتشر کرده و از «پاسخ دندان‌شکن» به پاکستان سخن گفته‌اند. اما بررسی‌های اطلاعات روز نشان می‌دهد که بسیاری از این محتواها شامل تصاویر و ویدیوهایی از حملات تحریک طالبان پاکستان (تی‌تی‌پی)، ارتش آزادی‌بخش بلوچستان و حتا تصاویر غیرمرتبط با مناطق مرزی پاکستان بوده است.

کاربران پاکستانی، از جمله حساب «دفاع پاکستان»، این ادعاها را بررسی کرده و طالبان را به انتشار محتوای نادرست و ناتوانی در تولید تبلیغات واقعی متهم کرده‌اند. این کاربران با تمسخر تصاویری از حملات واقعی پاکستان و تسلیم شدن جنگ‌جویان طالبان را منتشر کرده‌اند.

برخی از حساب‌های کاربری پاکستانی، مانند «دفاع پاکستان»، ویدیوها و عکس‌های منتشرشده توسط طالبان را مورد بررسی و نقد قرار داده‌اند. آن‌ها گفته‌اند که طالبان فاقد توانایی تولید محتوای معتبر برای تبلیغات و پروپاگاندا هستند.

لشکر مجازی طالبان در ایکس تصاویری از سربازانی که تسلیم شده‌اند، جنگنده‌های پیشرفته‌ای که بمباران می‌کنند و همچنین صحنه‌هایی از تبادل شدید آتش در شب، حملات چریکی و موشکی به پاسگاه‌ها و قرارگاه‌ها منتشر کرده‌اند، اما این تصاویر و ویدیوها،   بیشتر جنبه «نمایشی و غیرواقعی» دارند.

وب‌سایت المرصاد، وابسته به استخبارات طالبان، مدعی شد که حملات انتقام‌جویانه به پناهگاه‌ها و مراکز «فتنه‌گران» از سمت ولسوالی علی‌شیر ولایت خوست انجام شده است. این وب‌سایت ویدیوی مبهم و با کیفیت پایین از حمله‌ی هوایی منتشر کرد و آن را به وزارت دفاع طالبان نسبت داد. بررسی اطلاعات روز نشان داد که این ویدیو به‌شدت بزرگ‌نمایی شده تا جزئیات آن مشخص نباشد. این مسأله باعث می‌شود که بسیاری از تحلیل‌گران و کاربران شبکه‌های اجتماعی به صحت این اطلاعات شک کنند.

المرصاد این ویدیو را منتسب به حملات وزارت دفاع طالبان از سمت ولسوالی علی‌شیر خوست دانسته است.

نمایش‌های تبلیغاتی و سخنرانی‌ها

در پکتیا، برخی باشندگان در اعتراض به حملات هوایی پاکستان تجمع کردند. نیروهای طالبان با تانک‌ها و موترهای نظامی در این تجمع حضور یافتند و دستگاه تبلیغاتی این گروه از این رویداد برای تولید ویدیو و مصاحبه بهره‌برداری کرد. در این گزارش‌های تبلیغاتی، ادعا شد که باشندگان پکتیا از نظامیان طالبان که در جنگ با پاکستان شرکت کرده‌اند، حمایت کرده‌اند.

ملا دوست‌محمد زید، آمر عملیات لوای سوم سرحدی طالبان که چندین گل را به گردن آویخته و در حال سر دادن شعارهای پیروزی علیه پاکستان است، در میان باشندگان پکتیا سخنرانی کرده است. او در میان معترضان گفت: «من به تمام ملت مجاهدپرور افغانستان اطمینان می‌دهم که از سرحدات کشور دفاع می‌کنیم. مردم پکتیا قوی هستند و اجازه نمی‌دهند هیچ کشوری به افغانستان مداخله کند.»

طالبان در سخنرانی‌های خود مدعی هستند که افغانستان «گورستان سه ابرقدرت بریتانیا، اتحاد جماهیر شوروی پیشین و امریکا» است. این دیدگاه در همایش پکتیا نیز توسط عبدالحق فدا، سخن‌گوی قول‌ اردوی ۲۰۳ منصوری تکرار شد. او در این سخنرانی بیان کرد: «به هیچ‌کس اجازه نمی‌دهیم که به افغانستان حمله کند. همین وسایل نظامی‌ای که در اختیار داریم، میراثی است که از گذشته به ما رسیده است. هر امپراتوری که به افغانستان آمده، الحمدالله شکست خورده و فرار کرده است.»

طالبان در سخنرانی‌های خود تلاش می‌کنند تصویر خیره‌کننده از قدرت نظامی این گروه ارائه دهند. اما نبود شواهد و مدارک مستند از حملات انتقام‌جویانه علیه پاکستان، باعث شده تا بسیاری از کاربران شبکه‌های اجتماعی به این ادعاها شک کنند. این پرسش مطرح است که اگر طالبان واقعاًچ پاسخ قوی به پاکستان داده‌اند، چرا از انتشار تصاویر و ویدیوهای مربوطه خودداری می‌کنند؟

همان‌گونه که نمایش‌های تبلیغاتی در سال‌های پایانی جمهوریت نیز رایج بود، اما سرانجام به شکست انجامید، به نظر می‌رسد طالبان نیز از همان الگوی تبلیغاتی استفاده می‌کنند. تبلیغات حکومت جمهوری در سال‌های آخر عمر آن نظام بیشتر دستمایه‌ی تمسخر شهروندان افغانستان شده بود.

همایشی که در پکتیا در حمایت از طالبان برگزار شد/ تلویزیون ملی

تی‌تی‌پی زجر می‌دهد

مقام‌های ارتش پاکستان به رسانه‌های بین‌المللی اعلام کرده‌اند که حمله به ولسوالی برمل ولایت پکتیکا هدف قرار دادن قرارگاه تحریک طالبان پاکستان (تی‌تی‌پی) بوده است. اسلام‌آباد ادعا می‌کند که تی‌تی‌پی در قلمرو افغانستان پایگاه و پناهگاه دارند و از طالبان خواسته که حمایت از این گروه را متوقف کرده و در کنار پاکستان علیه آن‌ها اقدام کنند. اما طالبان در پاسخ گفته‌اند که ناامنی در پاکستان هیچ ارتباطی به آنان ندارد و تی‌تی‌پی یا هیچ گروه دیگری در افغانستان حضور ندارند.

تحریک طالبان پاکستان (تی‌تی‌پی) که سال‌ها در کنار گروه طالبان در جنگ با نظام جمهوری و متحدان غربی آن، از جمله امریکا جنگیده است، به‌عنوان متحد طالبان شناخته می‌شود. میان برخی از فرماندهان و جنگ‌جویان طالبان و تی‌تی‌پی روابط خویشاوندی و دوستانه‌ای وجود دارد و اگر طالبان بخواهند علیه تی‌تی‌پی اقدام کنند، این مسأله حساسیت زیادی به همراه خواهد داشت.

با سقوط افغانستان، تی‌تی‌پی به مقادیر زیادی از تسلیحات امریکایی که از ارتش نظام جمهوری به‌جا مانده بود، دست یافت و با استفاده از این تسلیحات، فشار نظامی بر پاکستان را افزایش داد. به نظر می‌رسد که ارتش و سازمان استخبارات پاکستان بدون حمایت طالبان قادر نخواهند بود تهدید تی‌تی‌پی را در کوتاه‌مدت مهار کنند. تحلیل‌گران نظامی بر این باور اند که حتا اگر اسلام‌آباد فشار زیادی بر تی‌تی‌پی وارد کند، این گروه در پاکستان شکست نخواهد خورد و با استفاده از روابط خود با حکومت طالبان و پناهگاه‌های موجود در افغانستان، دوباره خود را بازسازی خواهد کرد. 

پاکستان، با داشتن یکی از قدرتمندترین ارتش‌ها و سازمان‌های استخباراتی در سطح جهان، اکنون در دام حملات ستیزه‌جویان، از جمله تی‌تی‌پی گرفتار شده است. تی‌تی‌پی هرچند توان انجام عملیات‌های بزرگ علیه حکومت پاکستان را ندارد، اما سال‌ها است که به‌عنوان یک گروه زجردهنده آرامش ارتش پاکستان را به‌هم زده است. نظامیان پاکستانی منبع اصلی ناامنی‌ها را افغانستان می‌دانند. احمدشریف چودری، سخن‌گوی ارتش پاکستان روز جمعه اظهار داشت که جان یک پاکستانی از تمام افغانستان مهم‌تر است. سال گذشته نیز جنرال عاصم منیر، رییس ستاد ارتش پاکستان گفته بود که زندگی یک پاکستانی از کل افغانستان ارزشمندتر است.

پاکستان از نخستین حامیان قدرت‌گیری طالبان در افغانستان بود. پس از سقوط رژیم طالبان در پی حملات ائتلاف جهانی به رهبری امریکا در دودهه قبل، اسلام‌آباد به فرماندهان و نیروهای طالبان پناه داد. پاکستان حمایت همه‌جانبه‌ای از طالبان به عمل آورد تا این گروه بتواند جنگ و شورش خود را علیه نظام جمهوری از سر گیرد. با سقوط کابل، پاکستان امیدوار بود که طالبان منافع این کشور را در اولویت قرار دهند و به تهدیدهای امنیتی پاسخ دهند.

در اوایل حکومت طالبان، گفت‌وگوهای صلح میان ارتش پاکستان و تی‌تی‌پی در مناطق تحت نفوذ شبکه حقانی به رهبری سراج‌الدین حقانی در شرق کشور برگزار شد، اما این مذاکرات نتوانست به آتش‌بس دائمی منجر شود و تی‌تی‌پی همچنان به‌عنوان عاملی تنش‌زا میان طالبان و پاکستان باقی ماند.