علی شیر شهیر
این تحقیق که برروی وضعیت زنان خبرنگار افغان، در دو ولایت افغانستان (کابل و مزارشریف) انجام شده است، نشان می‌دهد که بانوان خبرنگار با معاش کم و با مشکلات زیادی دست و پنجه نرم می‌کنند.
نتایج این تحقیق نشان می‌دهد معاشی که زنان خبرنگار در بدل کار شان دریافت می‌کنند، برای مخارج و مصارف شان کافی نیست و این یک چالش بزرگ کاری برای این بانوان بوده است. از مجموعی کسانی که در این تحقیق مصاحبه شده‌اند69.7 درصد اظهار کرده‌اند که معاش دریافتی شان اصلا کافی نیست و هم‌چنان آن عده از بانوانی که در رخصتی کار می‌کنند نیز معاش اضافه‌کاری دریافت نمی‌کنند با این حال 19.5 درصد این‌ها بدون معاش در اداره‌های رسانه‌ها مصروف کار هستند.
هم‌چنان براساس اظهارات و گفته‌های جامعه آماری این تحقیق، زنان خبرنگار از آینده شان نگرانند. براساس نتایج بدست آمده توسط این تحقیق، بیمه خبرنگاری در افغانستان وجود ندارد و این باعث شده است که خبرنگاران حتا به سایر دوستان خود توصیه کنند که از این رشته( خبرنگاری) منصرف شوند.
در این تحقیق آمده است که یکی از مشکلات دیگر بانوان خبرنگار در افغانستان، دسترسی به اطلاعات است. تعداد زیادی از مردم عام و مسئولین دولتی از دادن اطلاعات ابا می‌ورزند.40.3 درصد از خبرنگاران زن گفته است که در قدم اول مقامات دولتی یا کسانی‌که در بخش‌های مطبوعاتی( سخن‌گویان) وزارت خانه‌ها وظیفه دارند، حاضر نمی‌شوند اطلاعات در دست‌رس خبرنگاران قرار دهد.
هم‌چنان این پژوهش نشان می‌دهد که میزان بالای خشونت برضد زنان خبرنگار یکی از چالش‌های اصلی این بانوان است. براساس نتایج بدست آمده در این تحقیق 86.7 درصد از مسئولین رسانه‌ها بیان کرده‌اند که هیچ گونه مرجع مشخص برای رسیدگی به مسئله خشونت برضد خبرنگاران، بخصوص چالش‌های کاری زنان خبرنگار، وجود ندارد.
این تحقیق که از سوی موسسه اجتماعی – فرهنگی تساوی انجام شده است، هدف آن بررسی وضعیت زنان خبرنگار، تشخیص چالش‌ها و فرصت‌ها و هم‌چنان دادخوای برای از بین بردن این مشکلات بر اساس یافته‌های تحقیق و دادخواهی برای تهیه پیش نویس پالیسی حمایت از زنان خبرنگار میباشد.
معصومه محمدی، رییس موسسه اجتماعی – فرهنگی تساوی، که روز پنجشنبه هفته قبل درکنفرانسی به مناسبت اعلان نتایج این تحقیق سخن می‌زد، گفت که این تحقیق را از 21 مارچ 2015 شروع کرده‌اند و در طول این تحقیق با مشکلات فراوان روبه‌رو بوده‌اند. محمدی گفت با وجود مشکلات زیاد بالاخره توانسیتم از وضعیت بانوان خبرنگار افغانستان یک نمونه گیری عمومی داشته باشیم. او گفت محدودیت زمانی، عدم همکاری برخی از مسئولین سطوح مدیریتی و مسئولین امنیتی (گارد) در رسانه، عدم همکاری و عدم برخورد صادقانه تعداد از بانوان خبرنگار با سوالات و پرسش‌نامه در ارایه معلومات لازم و هم‌چنان مشکلات امنیتی از جمله مانع‌ها و مشکلات این دوره تحقیق بود.
مجیب خلوت‌گر، رییس نی( حمایت کننده رسانه‌های آزاد افغانستان) با ابراز خرسندی از انجام این تحقیق گفت که این تحقیق‌ها نباید در همین سطح باقی بمانند و باید برای آن دادخواهی شود. او اضافه کرد که موسسه رسانه‌ای نی همیشه از چنین تحقیق‌هایی حمایت کامل می‌کند.
فوزیه کوفی، رییس کمیسیون امور زنان مجلس نمایندگان با ابراز نگرانی از نتیجه این تحقیق گفت که متاسفانه خشونت برضد خبرنگاران زن نسبت به خبرنگاران مرد زیاد بوده است. کوفی افزود با آن هم ما امیدوار هستیم، از روزی که ظاهر شدن زن در پرده ی تلویزیون از طرف خانواده‌های افغانستانی جرم محسوب می‌شد، به این روز رسیده‌ایم (زنان آزادانه می‌توانند در برنامه‌های مختلف تلویزیونی شرکت کنند) امید می‌رود که وضعیت زنان خبرنگار روز به روز بهبود یابد.
رحیم الله سمندر، رییس انجمن ژورنالیستان آزاد افغانستان، گفت رسانه‌ها نه تنها که برای خبرنگاران خود ظرفیت سازی نکرده است بل همیشه از خبرنگاران خود استفاده سوء کرده است. آقای سمندر با اشاره به تحقیق فوق گفت نکته جالبی که در این تحقیق یافته است این است که حضور زنان خبرنگار افغانستان نسبت به رسانه‌های چاپی و شنیداری در رسانه‌های دیداری زیاد است در حالی‌که در سایر کشورها برعکس این موضوع است.
حجم نمونۀ این تحقیق 165 بانوی خبرنگار و مسوولین رسانه‌ها در شهر کابل و مزارشریف بوده است و تحلیل‌ها روی داده‌های جمع آوری شده از این 165 تن انجام شده است. بیشتری پاسخ‌گویان این تحقیق را کسانی تشکیل می‌دهند که بین سنین 21- 25 سال دارند. درصدی که این پاسخ‌گویان به‌خود اختصاص داده اند 45.0 درصد میباشد و هم‌چنین پاسخ‌گویانی که 21.2 درصد را به‌خود اختصاص داده‌اند بین 15-20 سال دارند. 16.8 درصد بین سنین 26-30 به سوالات این تحقیق پاسخ گفته‌اند و کسانی که به نظر مسن و با تجربه می‌آیند 7.4 درصد بوده‌اند.
بیشترین خبرنگارانی که در این تحقیق شرکت کرده‌اند دارای تحصیلات لیسانس بوده‌اند؛ 50.7 درصد. شش تن درجه تحصلات شان را ماستر عنوان کرده‌اند که در این میان کسانی که از صنف دوازده فارغ شده‌اند 17.4 درصد را تشکیل می‌دهند. 16.1 درصد این بانوان نیز از صنف چهارده فارغ شده‌اند.
معاش و بیمه خبرنگاران
19.5 درصد این بانوان بدون معاش و 16.8 درصد آنان مقدار معاش شان را در حدود بین 5- 10 هزار افغانی بیان داشته‌اند. عده‌ی دیگر (5.81 درصد) این بانوان بین 10 – 15 هزار افغانی معاش می‌گیرند. هم‌چنان بانوانی که با معاش 15 – 20 هزار افغانی در رسانه‌های افغانستان کار می‌کنند 18.5 درصد هستند و عده‌ی کمی از آنان معاش کافی دارند که کارمند رسانه‌های خارجی‌اند.
در این تحقیق 94.6 درصد این بانوان اظهار کرده‌اند که آن‌ها بدون بیمه خبرنگاری در افغانستان مشغول کار اطلاع رسانی هستند، اما کسانی‌که از بیمه خبرنگاری برخوردار شده‌اند، کارمندان رسانه‌های خارجی می‌باشند.
مجری طرح این تحقیق با توجه به مشکل‌های ذکرشده فراروی بانوان خبرنگار، راهکارهایی نیز برای زدودن این چالش‌ها پیشنهاد می‌کند. این موسسه می‌خواهد که وزارت اطلاعات و فرهنگ براساس یافته‌های این تحقیق و درخواست‌های بانوان خبرنگار، طرزالعمل حمایت از زنان خبرنگار را ایجاد کند و هم‌چنان خواسته است که وزارت اطلاعات و فرهنگ و رسانه‌ها، زمینه آموزش‌های مسلکی برای بانوان خبرنگار و افزایش فرصت‌های شغلی را فراهم کنند. این موسسه گفته است که حمایت از مصئونیت شغلی، امنیت جانی و روانی و گسترش فضای سالم و مصئون کاری در راس برنامه‌های کاری وزارت اطلاعات و فرهنگ و نهادهای مدافع آزادی بیان قرار گیرد.
این تحقیق گرچند کلی است ولی به شکل یک نمونه گیری برای اولین بار است که در مورد وضعیت بانوان خبرنگار افغانستان صورت می‌گیرد. به گفته‌ی مجری این تحقیق، قرار است که پژوهش‌ها و دادخواهی‌های بیشتر در این زمینه صورت گیرد.