گفت‌وگو با بابر فرهمند، وکیل مجلس نمایندگان و رییس دفتر جنرال عبدالرشید دوستم معاون اول ریاست جمهوری
گفت‌وگو از اختر سهیل
اطلاعات روز: آقای فرهمند ممنون که برای گفت‌وگو وقت گذاشتید. به خواننده‌گان روزنامه اطلاعات روز بگویید که دست‌آوردهای جنگ اخیر در ولایت فاریاب چه بوده است؟
بابر فرهمند: با سلام و درود خدمت شما و خواننده‌گان محترم! شما در جریان هستید که از یک ماه بدین‌سو، ولایت فاریاب به خصوص ولسوالی‌های قیصار و المار با تهدیدات جدی امنیتی از سوی طالبان و حامیان‌شان قرار داشتند. در این مدتی که جناب معاون اول ریاست جمهوری، جنرال صاحب دوستم در فاریاب و در خط مقدم جنگ رفته است، دست‌آوردهای خوبی کمایی کردیم و دو ولسوالی قیصار و المار (بیشتر از 200 قریه) که هم‌مرز با ولایت بادغیس بوده و با تهدیدهای جدی امنیتی از سوی مخالفین مسلح دولت مواجه بودند، کلاً از لوث وجود مخالفین دولت پاک شده‌اند. مناطقی بودند که از چندین سال به این‌طرف تحت کنترل طالبان بودند و جنگ اخیر در فاریاب به رهبری جلالتمآب معاون صاحب اول ریاست جمهوری باعث شد که این مناطق از وجود مخالفین پاک‌سازی شوند. روز چهار شنبه هفته گذشته، آقای دوستم با سربازان که آن‌جا حضور دارند و قوماندان‌های لوا و قطعه‌ی خاص، وارد ولسوالی غورماچ که یکی از ولسوالی‌های ولایت بادغیس است، شده‌اند. آقای دوستم بعد از گفت‌وگو با مقامات محلی غورماچ، عملیاتی را در این ولسوالی راه‌اندازی نموده است. قرار معلوماتی که من دارم، قرار است تعدادی از فرماندهان محلی طالبان، به ویژه یک گروه هزار نفری طالبان، سلاح خویش را بر زمین گذاشته و تسلیم دولت جمهوری اسلامی افغانستان شوند. همین مسئله باعث شده که آقای دوستم، چند روز به طالبان فرصت بدهند تا دست از مخالفت با دولت و دشمنی با مردم بردارند. گفتنی است که نیروهای دولتی به رهبری جنرال دوستم، در قریه‌های شاخ، قرایی و میرشادی تلفات سنگینی بر دشمنان مردم و مخالفین مسلح دولت (طالبان) وارد کردند.
اطلاعات روز: حالا جنگ با تروریستان در کجا جریان دارد؟
بابر فرهمند: جنگ از مرزهای فاریاب گذشته و دشمنانی که هنوز هم مقاومت نشان می‌دهند، در ولسوالی غورماچ ولایت بادغیس فرار کرده و مرکزیت فعلی جنگ هم در همین ولسوالی قرار دارد.
اطلاعات روز: یکی از مواردی که اخیراً در رسانه‌ها بازتاب یافته، سخن جنرال صاحب دوستم است که گفته در جنگ فاریاب، آی اس آی پاکستان دست دارد. از کجا به مداخلات آی اس آی پاکستان پی برده‌اید؟
بابر فرهمند: در جریان جنگ، دو تن از قوماندان‌های مشهور طالبان کشته شده که یکی از آن‌ها طالب ازبکستانی است و دیگری طالب پاکستانی با نام مستعار شیخ مولوی قاری… که مدیریت و رهبری جنگ هم بدست همین طالب پاکستانی است. او با نام مستعار فعالیت می‌کرده تا هویت اصلی‌اش (پاکستانی بودن‌اش) پنهان بماند. این مولوی مسئولیت رهبری جنگ طالبان در پانزده ولایت کشور را به عهده داشت که یکی از جنرالان اسبق آی اس آی پاکستان بوده است. این مسئله ثابت می‌سازد که جنگ فاریاب و شمال، جنگ طالبان محلی با دولت نبوده بلکه این جنگ توسط جنرالان برجسته‌ای خارجی به ویژه جنرالان پاکستانی رهبری می‌شود. بدین‌معنا که جنگ فعلی، جنگ آی اس آی با دولت افغانستان است.
اطلاعات روز: این فرماندهان خارجی طالبان، خاصتاً فرماندهان پاکستانی طالبان، چه‌گونه وارد حوزه‌ی شمال کشور می‌شوند؟
بابر فرهمند: شما شاهد هستید که از آغاز سال جدید شمسی یعنی از ماه حمل، جنگ به صورت کلی از جنوب کشور انتقال یافت به شمال کشور. در این انتقال که هم طالب، هم داعش با دولت و مردم افغانستان وارد جنگ شده‌اند، هدف اصلی انتقال جنگ به مرزهای کشورهای آسیای میانه است که از شمال به‌هدف گذرگاه استفاده می‌کنند. یک تعداد از مخالفین از مناطق شرقی آمدند به بدخشان و قندوز که در این دو ولایت سربازان ما را سر بریدند. تعدادی هم از ولایت‌های هرات و بادغیس وارد فاریاب شدند تا فاریاب را سقوط بدهند. هدف اصلی آن‌ها سقوط فاریاب بود چون فاریاب حیثیت دروازه‌ی شمال کشور را دارد. از لحاظ تاکتیکی اگر فاریاب سقوط کند، طالبان به راحتی می‌تواند که کنترل ولایت‌های مثل جوزجان، سرپل و بلخ را بدست‌بگیرند. از لحاظ استراتژیک و طبیعی فقط در فاریاب می‌توان جلو دشمن را گرفت. به همین خاطر بود که دشمنان به‌صورت گسترده هجوم آوردند و خوش‌بختانه (گرچه کمی دیر) جلو فعالیت و اهداف این‌ها گرفته شدند و جنرال صاحب دوستم به دفاع از دولت و ملت، با توجه به تجربه و فهمی که از جنگ با دشمنان مردم دارند، وارد صحنه شده و فاریاب را به صورت کلی از وجود طالبان پاک کرد. امیدوار هستیم که به‌زودی شاهد پاک‌سازی ولسوالی غورماچ و سایر ولسوالی‌های ولایت بادغیس هم باشیم. یک تعدادی از طالبان که از بیرون برای ناامن‌کردن شمال، وارد منطقه شده، هیچ ارزشی به مردم و منافع مردم قایل نیستند و نیز هیچ نفع مشترکی با مردم ندارند، از این‌رو نابودی این گروه تنها راه رسیدن به منافع جمعی مردم و منطقه است که امیدواریم به زودی توسط نیروهای دولتی با همکاری مردم، نابود شوند. تعداد زیاد از طالبان محلی که با فشار و جبر در کنار این مخالفین قرار گرفته، بعد از تماس‌ها با فرماندهان شان آماده‌گی تسلیم شدن را نشان داده و امیدواریم که به زودی تسلیم شوند.
اطلاعات روز: جدا از نیروهای که با جنرال دوستم به جنگ رفته اند، آیا نیروهای کمکی از ولایت‌های هم‌جوار هم در جنگ با طالبان آقای دوستم را همراهی می‌کنند؟
بابر فرهمند: از ولایت‌های هم‌جوار نیرو نیامده. قطعه‌ی خاص وزارت داخله از کابل رفته، از ارتش ملی یک لوا در آن سمت داریم که آمده‌اند و تعدادی هم از نیروهای هوایی کشور کمک‌گار مردم و جنرال صاحب در این جنگ می‌باشند. بیشتر از پولیس‌های محلی که در فاریاب وجود دارند و خیزش‌کننده‌گان مردمی که با حمایت وزارت داخله و ریاست امنیت ملی شکل گرفته بودند، در این جنگ و شکست طالبان کار گرفته شده.
اطلاعات روز: چندی قبل آقای دوستم به رسانه‌ها گفت که هستند کسانی که در پی تغییر ذهنیت آقای اشرف غنی مبنی بر ملیشه‌سازی دوستم در سمت شمال اند، به نظر شما این ادعاها درست است و این حلقات چه کسانی اند؟
بابر فرهمند: این ادعای جنرال دوستم دقیق است. وی قبل از شروع سال جدید هجری-شمسی بارها به شورای امنیت گفته بود که ما با حمله‌ی گسترده‌ی طالبان در شمال مواجه‌ایم و باید به موقع جلو این حملات را بگیریم. متاسفانه عملی شدن این طرح بارها به تعویق افتاد تا رهبران حکومت خود شاهد جنایات طالبان در بدخشان، قندوز و بعدها در فاریاب شدند. بالآخره شورای امنیت با رفتن جنرال دوستم به فاریاب موافقت نشان دادند. همین بارها به تعویق افتادن رفتن جنرال دوستم، خود نشان می‌دهد که هستند کسانی در درون و برون حکومت به عنوان مشاوران رسمی و غیررسمی آقای غنی که مانع رفتن جنرال دوستم به فاریاب و جنگ با طالبان بودند. طبیعی است که این افراد ملیشه‌سازی و ده‌ها بهانه‌ی منفی دیگری را پیش‌کش رییس جمهور کنند تا مانع رفتن جنرال دوستم شوند. سفر جنرال دوستم حتا رییس جمهور را به این باور رسانده که نه تنها مخالفین در این جنگ شکست خورده‌اند، بل مردم ملکی هیچ تلفاتی ندیده‌اند.
اطلاعات روز: آقای امرخیل که یکی از اعضای ارشد کمیسیون مستقل انتخابات بود، به تازه‌گی‌ها گفته که آقای دوستم برای کشتن طالب به شمال نرفته، بلکه مشخصاً برای کشتن قوم پشتون به شمال رفته، آیا این ابراز نظر امرخیل مشخص نمی‌کند که تحریک‌کننده‌گان آقای غنی کی‌ها اند؟
بابر فرهمند: گذشته، شخصیت و اهلیت آقای امرخیل برای همه‌ی مردم افغانستان روشن و هویداست. امرخیل کسی‌است که می‌خواست روند مقدس و ملی انتخابات افغانستان را ضربه بزند. این به این معناست که او برای یک تیم مشخص کار نمی‌کرد، بلکه برای بدنام کردن کل روند و به‌خاطر به‌هدر رفتن رای و اعتماد مردم فعالیت داشت. این خود نشان می‌دهد که این تصمیم شخص نیست، بل از جایی برنامه می‌گیرد. افغانستان دموکراسی نوپای دارد و مردم تازه دارند زعیم مملکت، حکومت و وکلای خویش را با رای و انتخاب خود مشخص می‌کنند اما اقدامات امرخیل نشان داد که او نه به نفع همین دموکراسی، بلکه برای بدنام کردن این روند کار می‌کرده. آقای امرخیل حالا هم به‌دنبال همان اهدافش است. کسانی که کنار جنرال دوستم با طالبان می‌جنگند، مثلاً قوماندان قطعه‌ی خاص پولیس، قوماندان لوا هردو متعلق به قوم پشتون اند. قوماندان نظم عامه تاجک است. متنفذین و محاسن‌سفیدان همه‌ی اقوامی که در فاریاب زندگی دارند، از جنرال دوستم حمایت می‌کنند. به ویژه که حالا جنگ در غورماچ ادامه دارد، اکثریت باشنده‌گان ولسوالی غورماچ را پشتون‌ها شکل می‌دهد اما متنفذین و بزرگان این ولسوالی از آقای دوستم حمایت می‌کنند. مثلاً نظر محمدخان که وزیر مشاور آقای کرزی بود، از نخستین روزهای که آقای دوستم در محل رفته، کنار دوستم قرار دارد و از جریان نظارت می‌کند تا مبادا به کسی آسیب برسد. آسیب نرسیدن به مردم صرف نظر از این‌که به کدام قوم تعلق دارند، برای معاون صاحب اول ریاست جمهوری یک قاعده است. اما کسانی که دشمن مردم و وطن اند و همواره علیه مردم حملات انتحاری و جنگ راه‌اندازی می‌کنند، خواه پشتون باشد یا ازبیک، خواه تاجک باشد یا هزاره، دشمن مشترک مردم افغانستان است و باید علیه شان جنگید. اما کسانی که سناریوهای خیالی را به خورد رسانه‌ها می‌دهند و از نسل‌کشی یا قوم‌کشی حرف می‌زنند، معلوم می‌شود که از جایی برنامه می‌گیرند و شناختی از دشمنان وطن و مردم ندارند. طالبانی که بر فاریاب هجوم آوردند و حالا هم در غورماچ مستقر اند، دشمنان سرسخت پشتون‌های غورماچ و فاریاب اند. این طالبان مکاتب و کلینیک‌ها را بروی اولاد مردم مسدود کرده، از مردم به زور عشر، جزیه و زکات جمع می‌کنند. یعنی نسل جدید مردم با حضور طالبان، بی‌سواد و با مفکوره‌ی طالبانی بارخواهد آمد. مفکوره‌ی طالبان که برای همه دنیا معلوم است. جنرال دوستم علیه همین طالبان ایستاده تا فردا اولاد فاریاب و غورماچ، با لباس انتحاری بلای جان مردم افغانستان نگردند. حالا شما قضاوت کنید که آقای امرخیل آیا از پشتون‌های شمال کشور دفاع کرده؟ به اطمینان گفته می‌توانم پشتون‌های که زجر ستم طالبان را کشیده، نخستین کسانی‌اند که مخالف این موضع‌گیری آقای امرخیل اند. حالا دهه‌ی هفتاد-هشتاد نیست که از جنگ هیچ معلومات و آماری بیرون نیاید. چندی قبل، شماری از فعالان جامعه‌ی مدنی و وکلای ملت افغانستان که از اقوام مختلف و ولایت‌های مختلف بودند رفتند و جنگ را از نزدیک بررسی کردند، اگر جنرال دوستم دست به نسل کشی بزند، آیا وکلای ملت مثل آقای لالی حمیدزی و قهرمان صاحب که هم تجربیات نظامی دارند و هم در عرصه اجتماعی تجربه دارند، سکوت می‌کنند؟ نه‌خیر! آقای امرخیل هم اگر انتقاد و اعتراضی بر جنگ با طالبان دارد، لطف کرده به فاریاب و غورماچ رفته و از نزدیک ببیند که قصه از چه قرار است؟ بناءً موضع‌گیری امرخیل، غیرمسئولانه، برضد مردم افغانستان، ضد امنیت و منافع ملی افغانستان است. آقای امرخیل که قبلاً علیه دموکراسی و انتخابات افغانستان کمر بسته بود، حالا علیه امنیت مردم و منافع کشور کمر بسته است.
اطلاعات روز: سخنان رییس جمهور اشرف غنی در سال‌روز استرداد استقلال افغانستان متمرکز بر پاس‌داری از نیروهای امنیتی کشور بود و در تمام سخنانش حتا اشاره‌ی به حضور جنرال دوستم به عنوان معاون اول ریاست جمهوری نداشت، میان جنرال دوستم و رییس جمهور کشیده‌گی وجود دارد؟
بابر فرهمند: متاسف هستیم! متاثر هستیم! نه تنها ما بلکه مردم هم متاثر و متاسف اند. جا داشت که از جنرال صاحب دوستم که رفاه و آرامش شخصی‌اش را برای دفاع از مردم و نجات شمال فراموش کرده و با فرزندان خویش در جنگ با طالبان رفت و نتیجه‌ی جنگ هم که آشکار است، تقدیر می‌شد. متاسفانه هیچ یادی از او و رشادت‌هایش نشد. نمی‌فهمم که عمدی بوده یا نه، ولی حق جنرال صاحب ادا نشده و امیدوارم که تلافی شود.