منبع: نیویارک تایمز/ مجیب مشعل و رادنورلند
ترجمه: حمید مهدوی
افغانستان، پاکستان و ایالات متحده یک بار دیگر توافق کردهاند گفتوگوها با طالبان را از سر بگیرند، اما یک بخش کلان این تلاش، خود طالبان، غایب است. اشرف غنی، رییس جمهور افغانستان، از یک دیدار یخ شکن به پاکستان به کشور بازگشت تا نه تنها با عواقب ناخوشایند افکار ضد پاکستانی؛ بلکه استعفای رییس استخباراتش و شمارش اجساد کشته شدگان حمله طالبان ستیزه کند: محاصره ساختمانهای مسکونی در قندهار در نزدیکی بزرگترین پایگاه ارتش امریکا در جنوب افغانستان. این حمله پرسشهای جدیای را در مورد اینکه آیا شورشیان اصلاً به گفتوگوهای صلح علاقهمند هستند یا خیر، مطرح کرد.
دو روز محاصره، همزمان با اینکه آقای غنی در پایتخت پاکستان به امید آغاز دوباره گفتوگوهای صلح نشستهایی را دایر میکرد، این تیوری را تقویت کرد که شورشیان حملات شان را طوری زمان بندی میکنند که پیام شان بیشترین اثر را داشته باشد. تحلیلگران و همچنین باشندگان قندهار گفتند که این زمان بندی نشانهی خوبی برای مشارکت طالبان در دور جدیدی از مذاکرات صلح نیست.
استعفای روز پنجشنبه رحمتالله نبیل، رییس امنیت ملی، فرد مورد علاقه آمریکا که ریاست امنیت ملی افغانستان را برای پنج سال رهبری کرد، مانع جدیدی بر سر راه روند سیاسی است. او روز چهارشنبه، در یک پیام داغ فیسبوکی که با فرود آمدن هواپیمای حامل هیئت افغانستان در کابل پست شد، بر رییسش تاخت.
آقای نبیل با اشاره به رهبر پاکستان، نوشت: «وقتی نواز شریف، نخست وزیر پاکستان، یک بار دیگر اعلان کرد که دشمن افغانستان دشمن پاکستان است»، «هموطنان ما در مناطق مسکونی میدان هوایی قندهار، ولسوالی خانشین هلمند، تخار و بدخشان شهید و قتل عام شدند و حد اقل 1000 لتیر خون مردم بیگناه ما ریخته شد، رنگ خون آنها مانند رنگ قالینی که بر آن پاگذاشتیم، سرخ بود». وی اضافه کرد: «خدارا شکر من در آن دست نداشتم».
سفر آقای غنی در پاکستان یک اقدام جسورانه بود و در حالیکه موفق به امتیازگیری شد و خوشبین به دور جدیدی از گفتوگوها در زمستان سال جاری به کشور برگشت، مقامهای پاکستان اشتیاق کمتر داشتند. یک مقام وزارت خارجه پاکستان گفت که صحبت از آغاز تلاشها در هفته آینده، «قبل از وقت» و «اغراق آمیز» است.
از آنجایی که رهبران طالبان در پاکستان – اکثراً در کویته، در ایالت جنوبی بلوچستان – مستقر هستند و جنگجویان طالبان به پناهگاههای فرامرزی برای فرار از چنگ نیروهای امنیتی افغانستان و متحدان آمریکاییها وابستهاند؛ این کشور همیشه در روند صلح در افغانستان نقش حیاتی داشته است.
اما طالبان اخیراً، بهویژه وقتی پای گفتوگوهای صلح در میان میآید، خط مستقل و مصممی را دنبال کردهاند. مقامهای امنیتی افغانستان گفتند وقتی پاکستان در ماه جولای طالبان را تحت فشار قرار داد تا در گفتوگوها با حکومت افغانستان شرکت کند، اختر محمد منصور، رهبر این ملیشهها، بهطور ناگهانی ناپدید شده و تیلفونش خاموش شد. آقای منصور اکنون بهطور رسمی در راس این جنبش است، هرچند بسیار از رهبران طالبان برای جانشینی او رقابت میکنند و هنوز روشن نیست در گفتوگوها چه جایگاهی دارد.
میزان واقعی قتل عام ناشی از محاصره میدان هوایی قندهارکه 26 ساعت به درازا کشید و مشمول گروگان گیری نیز بود، روز پنجشنبه، زمانی جلب توجه کرد که باشندگان برای جمعآوری اجساد و دفن آنها به پا خواستند. وزارت دفاع افغانستان در بیانیهای روز پنجشنبه گفت که حداقل 50 تن کشته شدهاند. شاهدان عینی از تیراندازیهای بیهدف توسط مهاجمان طالبان و از شلیک گاز اشکآور توسط نیروهای حکومتی در ساختمانهای مسکونی سخن گفتند.
بسیاری از اجسادی که بهدست آمدهاند در آتش ناشی از جنگ سوختهاند. نصرالله خان که کاکایش کشته شده و برادرش زخمی شده بود گفت که حدود 100 دوکان تخریب شده است. خان گفت: «این یک قتل عام بود، قتل عام افراد بیگناه و ناتوان بود».
شریف الله گفت که برادر دکاندارش در اثر زخمهای ناشی از گلوله کشته شد. وی گفت: «من تیراندازها را میدیدم و این که آنها چقدر بیرحم بودند و فکر میکنم آنها کسانی اند که در سینههای شان قلب ندارند».
آقای نبیل، از همان آغاز منتقد تلاش آقای غنی در نزدیکی با پاکستان بود و مقامها گفتند که استعفای او صرف مسئله زمانی بود. حامد کرزی، رییس جمهور قبلی و متحد نزدیک آقای نبیل که هنوز نفوذ دارد و مانع تلاشهای حکومت جدید میشود، با آقای نبیل اعتراض مشترک دارند.
سال گذشته، با تغییر حکومت و با انتقال آن از آقای کرزی به آقای غنی و عبدالله عبدالله، شریک ائتلاف او، آقای نبیل بهعنوان رییس امنیت ملی باقی ماند چون آقای غنی و آقای عبدالله برای تعیین جانشینی او به توافق نرسیدند و آمریکاییها، با حملات فزایندهی طالبان، خواهان تداوم بودند. اما واضح بود که آقای نبیل با رییس جدیدش توافق نداشت و مخالف سیاستهای او بود.
مقامها گفتند که او احساس میکرد آقای غنی بهطور فزایندهای او را به حاشیه رانده و از جلسات با مقامهای نظامی پاکستان، به شمول همتای پاکستانیاش، محروم ساخته بود.
آقای غنی روز پنجشنبه مسعود اندرابی، افسر جوانی که از رتبههای پایین به معاونت عملیاتی ریاست امنیت ملی رسید، را بهعنوان سرپرست این ریاست تعیین کرد.
هرچند بسیاریها در قندهار رییس جمهور را بهخاطر تلاش برای دوستی با پاکستان انتقاد کردند، دیگران احساس همدردی کردند و گفتند که او انتخاب دیگری جز ادامه تلاش برای گفتوگوها ندارد.
عبدالجبار قهرمان، عضو پارلمان، گفت: «جنگ در افغانستان پراگنده و گسترده است که چندین کشور دیگر را نیز در بر دارد.» «حکومت افغانستان راه دیگری جز درگیر شدن با آنها را ندارد. طالبان نیز یک جنبش متفرق است. یکی از آنها بر قندهار حمله کرد، اما امکان دارد که جناح دیگر خواستار گفتوگو باشد».
