چالش‌های پنج‌گانه‌ی نیروهای امنیتی

از اعلامیه‌های خبری نهادهای امنیتی گرفته تا گزارش‌های مستقلی که به‌واسطه‌ی رسانه‌ها ارائه می‌شود، همه حکایت از موفقیت نیروهای امنیتی برای سرکوب طالبان دارد. با آن‌که نیروهای امنیتی سال دشواری را پشت سرگذاشتند و طالبان با گرفتن برخی مناطق به موفقیت نسبی دست یافتند و پیش‌بینی‌ها نیز بیانگر قدرت گرفتن طالبان در سال جدید بود اما تحولات اخیر وضعیت را به‌گونه‌ی دیگر رقم زد. تحرکات نظامی و عملیات‌هایی که روزانه در سراسر کشور انجام می‌شود بیانگر این است که سربازان جان دوباره گرفته‌اند. رییس حکومت وحدت ملی با تفکیک دوست از دشمن و این‌که سربازان اجازه دارند با تمام قوا تروریست‌ها را نابود کنند عامل مهم موفقیت نیروهای امنیتی دانسته می‌شود.
به‌رغم این‌که امیدواری‌ها نسبت به نیروهای امنیتی بیشتر شده و عملکرد سربازان موفقیت‌آمیز دانسته می‌شود اما اداره‌ی بازرسی امریکا در گزارش تازه‌ی خود می‌گوید وضعیت امنیتی افغانستان در حال بدتر شدن است. جان سپکو؛ بازرس ویژه‌ی امریکا برای بازرسی افغانستان در گزارشی که به کنگره و وزارت دفاع امریکا ارائه کرده از چالش‌های نیروهای امنیتی سخن گفته است. جان سپکو پنج چالش را فراروی نیروهای امنیتی افغانستان فهرست کرده است. فقدان اطلاعات معتبر در مورد شمار دقیق نیروهای امنیتی افغانستان، عدم شفافیت در مصرف کمک‌های امریکا به نیروهای دفاعی و امنیتی افغانستان است که از طریق بودجه‌ی دولت این کشور مصرف می‌شود، محدودیت دسترسی به نظارت نیروهای امنیتی افغانستان برای ارزیابی مؤثریت و نیازهای آن و سنجش قابلیت نیروهای امنیتی و دفاعی از دیگر چالش‌های نیروهای امنیتی افغانستان است.
آن‌چه را اداره‌ی بازرسی امریکا به‌عنوان چالش در برابر نیروهای امنیتی بر شمرده هرچند فراگیر و جامع نیست و نیروهای امنیتی افغانستان با مجموعه‌ی فراوانی از مسایل دست‌وپنجه نرم می‌کنند اما شکی وجود ندارد که این چالش‌ها واقعی است و موانع اصلی در برابر توسعه‌ی نیروهای امنیتی کشور است. واقعیت این است مشکلات نیروهای امنیتی زیاد است و حکومت از این مسایل آگاه است اما به‌درستی نمی‌داند معضل اصلی چیست و چه اقدامی باید برای حل آن روی دست بگیرد. فهرست چالش‌های نیروهای امنیتی را که بازرس ویژه‌ی امریکا ارائه کرده این امکان را به مسئولین فراهم می‌کند تا عوامل بازدارنده‌ی توسعه‌ی نیروهای امنیتی را بر طرف کند.
سربازان خیالی یک واقعیت است. آن‌گونه که گزارش سیگار می‌گوید نه امریکا و نه متحدان افغانستان به‌درستی نمی‌دانند شمار نیروهای امنیتی به چه میزان است. حکومت از این قاعده خارج نیست و احتمال این‌که حکومت نیز از تعداد نیروهایش آمار دقیقی در اختیار نداشته باشد وجود دارد. سقف نیروهای امنیتی مشخص است. حکومت باید تلفات و کاهش نیروها را که به‌هر دلیلی صورت گرفته حساب کند و جای سربازان خیالی را با افراد واقعی تکمیل نماید. قسمت عمده‌یی از فساد اداری مربوط به سربازان خیالی است. حکومت هزینه‌ی واقعی نیروهایش را نظر به تعداد سربازان پرداخت می‌کند اما فرماندهان محلی پولیس آن‌گونه که سیگار می‌گوید گزارش تلفات را به مرکز ارائه نمی‌کند در نتیجه حکومت از یک طرف هزینه می‌پردازد و از سوی دیگر با کمبود نیرو مواجه می‌شود. نتیجه بدیهی این وضعیت این است که فساد در کشور رشد ‌کند.
نظارت و ارزیابی از نیروهای امنیتی باید بیشتر شود. این نظارت فراگیر و همه‌جانبه باشد، از انجام فعالیت‌های روزانه‌ی سربازان و فرماندهان آن‌ها گرفته تا مسایل کلانی چون قراردادها را باید شامل شود. در گذشته ادارات زیادی در این زمینه فعال بودند و مسئولیت نظارتی را به‌عهده داشتند اما این ادارات به‌سهم خود در رشد فساد و مسایل متعددی که امروز نیروهای امنیتی با آن مواجه هستند نقش ایفا کرده‌اند.
نقش این چالش‌ها کم‌تر از اعمال تروریست‌ها در ویرانی‌های کنونی نیست. نیروهای خیالی، فساد و عدم شفافیت بیشتر از دشمن توان حکومت و نیروهای امنیتی را به تحلیل می‌برد.