بدبختانه عدم آمادگی سازمان‌های استخباراتی و امنیتی افغانستان به اندازه‌ی تروریزم فرامرزی یک مشکل است
دیپلمات/غلام فاروق مجددی
ترجمه: حمید مهدوی
مداخلات و انتصاب‌های سیاسی زهرآگین
مداخلات و انتصاب‌های سیاسی در نهادها و امور نیروهای ملی امنیتی و دفاعی افغانستان عامل دیگر بدترشدن قابلیت‌های ارتش ملی، پولیس ملی و ریاست امنیت ملی افغانستان است. از مقام‌های حکومتی گرفته تا اعضای پارلمان و به‌اصطلاح رهبران اپوزیسیون، تقریبا هر چهره‌ی پرنفوذ افغان در نهادهای ملی امنیتی و دفاعی افغانستان مداخله کرده یا تلاش می‌کنند مداخله کنند. این‌گونه مداخلات عامل اصلی بسیاری از مشکلات نیروهای ملی امنیتی و دفاعی افغانستان است.
پیش از همه، به‌دلیل مداخله‌ی سیاسی افراد گماشته شده‌ی سیاسی نهادهای ملی امنیتی و دفاعی افغانستان را پر کرده‌اند و گاهی یک‌شبه از زینه به موقف‌های کلیدی بالا رفته‌اند – به‌قول رییس پیشین امنیت ملی، «بیش از 90درصد» موقف‌های کلیدی در صفوف نیروهای ملی امنیتی و دفاعی افغانستان از طریق انتصاب‌های «سیاسی و خویش‌خوری» پر شده‌اند. در حالی‌که مداخلات و انتصاب‌های سیاسی در دیگر سکتورها بر ارائه‌ی خدمات اثر خواهد گذاشت یا موجب هزینه‌های اقتصادی خواهد شد، این کار در سکتور امنیتی و دفاعی هزینه‌ی جانی دارد. سربازان و شهروندان عادی افغانستان با خون‌شان هزینه‌ی انتصاب گماشته‌شدگان سیاسی را می‌پردازند. در همین حال، افرادی که از طریق شبکه‌های سیاسی انتصاب می‌شوند بیشتر به حامیان‌شان وفادارند تا نهادهایی که در آن خدمت می‌کنند یا دولت افغانستان به‌صورت عموم.
دوم، مداخله‌ی سیاسی به‌شدت بر پاداش‌ها و مجازات در صفوف نیروهای ملی امنیتی و دفاعی افغانستان اثر گذاشته است. نه‌تنها انتصاب‌ها و ترفیع‌های مبتنی بر شایستگی در حال کاهش است، بلکه احتمال تنزل رتبه یا دیگر مجازات افراد ناشایسته و/یا فاسد به‌دلیل مداخلات حامیان‌شان اندک است. وزیران سکتور امنیتی اغلب نمی‌توانند زیردست‌های‌شان را انتقال داده یا جایگزین کنند، چون هزینه‌ی انجام این کار سرانجام از دست دادن کار خودشان خواهد بود. اعضای پارلمان افغانستان در بدترشدن وضعیت نقش قابل توجهی ایفا کرده‌اند، آن‌ها به قیمت منافع ملی به کارگزاران خودمحور قدرت تبدیل شده‌اند.
این، به نوبت خود به فساد در نهادهای ملی امنیتی و دفاعی افغانستان دامن زده است. گزارش‌های متعددی در مورد اختلاس و سوءاستفاده از منابع نیروهای ملی امنیتی و دفاعی افغانستان وجود دارد، اما تاکنون به هیچ‌کسی زحمت نداده است توضیح بدهد که چرا و چگونه آن‌هایی که در موقف‌های کلیدی نیروهای ملی امنیتی و دفاعی افغانستان خدمت می‌کنند با معاش‌های ماهانه 1000 دالر یا کمتر از آن تا این حد ثروتمند شده‌اند.
سرانجام، مداخله‌ی سیاسی مانع اصلاحات در نهادهای ملی امنیتی و دفاعی افغانستان شده است. بنابراین، بسیاری از این نهادها برای مواجهه با چالش‌های فزاینده‌ی امنیتی به‌شدت ناآماده‌اند. نیروهای ملی امنیتی و دفاعی افغانستان، به‌جای این‌که یک نیروی پیشگیرانه و تهاجمی باشند، عمدتا دفاعی و واکنشی بوده‌اند. تحلیل و ارزیابی خطر و هم‌چنین برنامه‌ریزی احتمالی/احتیاطی در بسیاری از نهادهای امنیتی و دفاعی افغانستان اصطلاحات بیگانه‌اند و آن‌ها سازمان‌های یادگیرنده‌ی سازگار نیستند که آماده‌ی انطباق با اوضاع امنیتی در حال تغییر باشند.
غیرحرفه‌یی بودن و غفلت وظیفوی در بسیاری نهادهای ملی امنیتی و دفاعی در اوج قرار دارد. طالبان توانستند در اپریل سال گذشته ریاست رجال برجسته را مورد حمله قرار بدهند، به این دلیل که رهبری آن اجازه‌ی یک توقفگاه عمومی در کنار این ریاست را اجازه داده بودند، بدون هیچ‌گونه نظارت یا اقدامات احتیاطی. به‌عنوان مثال، ماین‌های مقناطیسی به سلاح جدید ستیزه‌جویان تبدیل شده است، چون نیروهای بی‌پروا و بی‌احتیاط امنیتی و دفاعی که عمدتا موترهای حکومتی را بی‌مراقبت رها می‌کنند، می‌توانند با این ماین‌ها به‌راحتی هدف قرار بگیرند.
به‌عین ترتیب، در حالی‌که طالبان و دیگر گروه‌های تروریستی توانسته‌اند خاموشی شبانه را اعمال کنند و شرکت‌های مخابراتی را وادار کرده‌اند در برخی از شهرهای کلان و مراکز ولایات پس از ساعت 5 بعد از ظهر شبکه‌ی تلفن همراه را «قطع کنند» – نیروهای ملی امنیتی و دفاعی افغانستان بر همین شرکت‌ها اعمال فشار نکرده‌اند تا فروش سیم‌کارت‌های راجستر نشده یا از قبل راجسترشده را متوقف سازند، ابزار خطرناکی که به تروریستان و جنایتکاران اجازه می‌دهد، بدون این‌که ردیابی شوند، پیام تبادله کنند.
با چنین چالش‌هایی در نهادهای ملی امنیتی و دفاعی افغانستان، جلوگیری از حملات بزرگ در پایتخت افغانستان و دیگر شهرهای بزرگ افغانستان تقریبا ناممکن است، چه رسد به پیروزی در جنگ افغانستان. بنابراین، حکومت‌های ترامپ و افغانستان باید به تقویت قابلیت‌های ریاست امنیت ملی اولویت بدهند و روی غیرسیاسی‌سازی تمام نهادهای ملی امنیتی و دفاعی افغانستان کار کنند. تقویت ریاست امنیت ملی و غیرسیاسی سازی نهادهای ملی امنیتی و دفاعی افغانستان به همان اندازه برای تامین امنیت شهرهای افغانستان و پیروز شدن در جنگ افغانستان مهم است که وادار کردن پاکستان به متوقف‌سازی کمک به گروه‌های تروریستی در حال جنگ در افغانستان مهم است.
