امریکا می‌خواهد «سونامی قدرت هوایی» در افغانستان ایجاد کند، اما تاثیر آن سال‌ها دور است

واشنگتن پُست/پامیلا کانستبل
ترجمه: جلیل پژواک
بیش از یک ماه پیش، فرمانده ارشد ارتش ایالات متحده در افغانستان، در مراسمی در کندهار اعلام کرد که ناوگان جدید 159 هلیکوپتر بلک‌هاوک که توسط خلبانان افغان پرواز خواهند کرد به ایجاد یک «سونامی قدرت هوایی» برای تغییر در وضعیت به بن‌بست‌خورده‌ی درگیری با شورشیان طالبان، کمک خواهد کرد.
اما هلیکوپترهای UH-60 برای حداقل چندسال دیگر، تاثیری روی این جنگ شدید –که نشانه‌یی از آرامی در آن دیده نمی‌شود- که از سال 2001 تا حال حداقل 700 میلیارد دالر هزینه داشته است، نخواهد داشت.
هزینه‌ی تعمیر و انتقال هواپیماهای همه‌کاره و بادوام ارتش امریکا به افغانستان بیش از 7 میلیون دالر خواهد بود و قرار است آن‌ها به‌تدریج جایگزین ناوگان هوایی افغانستان که متشکل از هلیکوپترهای Mi-17 دوران شوروی است، شوند و برای انتقال محموله‌های نظامی، حمل‌ونقل نیرو و خدمات پشت جبهه استفاده شوند. اما آمدن این چرخ‌بال‌های نظامی به میدان جنگ افغانستان، از همین‌حالا دیر شده است. روند آهسته‌ی انتقال UH-60، محدودیت شش خلبان افغان در هر دوره‌ی آموزشی سه ماهه و همچنین در عین زمان نیاز به نگه‌داشتن هلیکوپترهای Mi-17 در میدان نبرد، مشکلاتی هستند که رسیدن بلک‌هاوک‌های امریکایی را به تاخیر می‌اندازد.
استراتژی جدید نظامی رییس‌جمهور ترمپ در افغانستان، تقویت قوای هوایی افغانستان را یکی از اولویت‌های مهم خود قرار داده است و مقامات نظامی ایالات متحده گفته‌اند که در میانه‌ی فشار جنگ و برنامه‌ی گسترده‌تر ایجاد یک نیروی هوایی حرفه‌یی، برنامه‌ی استفاده از بلک‌هاوک در جنگ افغانستان، تسریع داده می‌شود.
با این‌حال، مقامات امریکایی برای ماموریت آموزش، مشوره و همکاری هوایی با نیروهای افغان گفته‌اند که آن‌ها انتظار دارند برای ماموریت‌های جنگی تا فصل جنگی بهار، تنها چهار خدمه‌ی پرواز افغان آماده داشته باشند و تا بهار سال 2019، 32 بلک‌هاوک و تیم خلبانان و خدمه‌ی پرواز افغان، آماده شوند. ناوگان کامل 159 هلیکوپتر تا سال 2022 آماده نخواهد بود و از آن‌جمله تنها 58 هلیکوپتر با تسلیحات برای حمله مجهز خواهد شد.
در همین‌حال، طالبان همچنان به عملیات بمب‌گذاری بی‌رحمانه و حملات زمینی خود ادامه می‌دهند و دولت اسلامی یا داعش نیز مسوولیت بسیاری از حملات دیگر را به‌عهده می‌گیرد. میزان تلفات غیرنظامیان نیز نسبت به رکوردهای قبلی در حال افزایش است. تنها در ماه گذشته، بیش از 250 نفر در موجی از حملات و خشونت در سراسر کشور که مساجد، تاسیسات و حمل‌ونقل نظامی و یک منطقه‌ی دیپلماتیک و یک تلویزیون در پایتخت را هدف قرار دادند، کشته شد‌ه‌ است.
فرماندهان نظامی افغانستان گفته‌اند که قدرت جنگی-هوایی کارآمد و موثرتر، و حمایت‌های نجات و تامینات بیشتر برای تقویت نیروها و عقب زدن شورشیان به‌صورت فوری مورد نیاز است. از سال 2012، ایالات متحده برای نیروهای دفاعی افغان 24 هلیکوپتر تجسس و حمله‌ی کوچک‌تر نوع MD-530، دوازده جنگنده‌ی بمب‌افگن توکانو نوع A-29 و 24 هواپیمای ترانسپورتی نزدیک-برد نوع C-208 فراهم کرده است. ایالات متحده خلبانان افغان را به ایالات متحده و دیگر کشورها برای یادگیری چگونگی استفاده از آن‌ها فرستاده و سپس آموزش این خلبانان را در افغانستان ادامه داده است. در برخی موارد، خلبانان برای پرواز در ماموریت‌های مناطق جنگی، تا سال گذشته آماده نبودند.
دگروال داریل انسلی معاون فرمانده برنامه‌ی مشاوره‌ی هوایی ایالات متحده گفت: «گرفتن این هواپیماها بخش آسان کار است. بخش مشکل آن، آموزش خلبانان و خدمه‌ی پرواز، انجام تعمیرات و پیداکردن قطعات است». او افزود که با بلک‌هاوک‌های جدید «در جریان نبرد تمرینات دریافت صلاحیت انجام پرواز انجام می‌دهیم، و این بسیار تهاجمی است».
هفته‌ی گذشته در جریان دو روز آموزش صنفی و عملی برای شش خلبان آینده‌ی بلک‌هاوک در فرودگاه‌ نظامی کندهار، انگیزه و تجربه‌ی آن‌ها آشکار و مشهود بود. همه‌ی آن‌ها خلبانان با تجربه‌ی Mi-17 و عمدتا در سنین 30 تا 40 سال هستند. آن‌ها از توانایی خود در وفق مهارت‌های خود با بلک‌هاوک مطمئین به‌نظر می‌رسیدند.
در یک صنف درسی، یک مربی امریکایی به‌سرعت لیست طرزالعمل اضطراری را به انگلیسی بازبینی می‌کرد. بسیاری آن‌ها شامل اصطلاحات تخنیکی متعدد و نیازمند تصمیم‌گیری فوری در کابین خلبان بودند. شش خلبان که همه افسران نیروی هوایی افغانستان هستند، به‌دقت و جدیت گوش می‌دادند. دو تن آن‌ها در دو طرف یک مترجم افغان نشسته بودند، که زیرلب عبارات خیلی پیچیده را ترجمه می‌کرد.
کاپیتان جواد ثاقب 32 ساله در جریان تفریح صنف، گفت: «اکنون ما سیستم‌ها را کاملا می‌دانیم اما هنوز در داخل صنف هستیم و تمرین می‌کنیم. هنگامی که شما در یک ماموریت هستید، شما از فرودگاهی به فرودگاه دیگر پرواز نمی‌کنید. شما ممکن است در گردوخاک و یا مِه، در یک ارتفاع کم و یا در یک منطقه‌ی محدود پرواز کنید. بنابراین در چنین شرایطی، پرواز چالش‌برانگیزتر است. ما باید اصطلاحات زیادی را حفظ کنیم و در هر شرایط احتمالی، مسلط باشیم. شما باید جنگنده را طوری حس کنید، مثل این‌که بخشی از بدن شما باشد».
در اوایل صبح همان روز، چهار تن از کارآموزان به‌نوبت به کابین یک هلیکوپتر UH-60 رفتند و در حالی‌که یک مربی امریکایی در کنارشان نشسته بود، اطراف فرودگاه را دور می‌زدند. با باد ملایم و آسمان آبی بدون ابر، آن روز زمان ایده‌آل برای پرواز بود. هلیکوپترها یکی پشت دیگر، پایین می‌آمدند و نزدیک می‌شدند؛ پیش از این‌که به زمین برسند در هوا معلق می‌ماندند؛ سپس فرود و دوباره پرواز برای یک دور دیگر.
کاپیتان ذبیح‌الله دوراندیش 27 ساله، پس از انجام پرواز تمرینی در حالی‌که از کابین هلیکوپتر روی آسفالت فرودگاه پرش کرد، تلاش می‌کرد تا چهره‌ی موقر و جدی به‌خودش بگیرد. او گفت که آن روز «یک روز عالی» بوده و تنها مشکل، صدای گیج‌کننده‌ی‌ مخابرات رادیویی به زبان انگلیسی بوده است.
او گفت: «چند بار مجبور شدم تکرار کنم که (دوباره بگو، دوباره بگو) اما بعدا خوب بودم». مربی پرواز او با اشاره‌ی سر، گفته‌های ذبیح‌الله را تایید کرد و گفت که خلبانان افغان «هر روز از استانداردهای ما جلو می‌زنند».
سه ماه بعد، شش خلبان کارآموز برای کنترل هواپیماها بدون کمک مربیان خارجی آماده و دوباره به میدان جنگ برگشت خواهند کرد: انتقال سربازان و مهمات به میدان‌های جنگ، تخلیه و انتقال زخمی‌ها و کشته‌ها، و در برخی موارد، شلیک توسط مسلسل‌های نصب شده برای پوشش دفاعی از هوا، از جمله وظایف این خلبانان است.
در ضمن، دسته‌ی دوم متشکل از شش افسر افغان، شغل خود به‌عنوان خلبانان Mi-17 را ترک خواهند کرد، و دوره‌ی آموزش UH-60 را آغاز و تا بهار آینده واجدشرایط انجام ماموریتِ پرواز با بلک‌هاوک خواهند شد. در حالی‌که این انتقال وظیفه ممکن است برای خلبانان نسبتا بدون مشکل باشد اما، مشاوران هوایی ایالات متحده می‌گویند که آموزش افغان‌ها برای نگهداری، تعمیر، بازرسی و معاینه‌ی بلک‌هاوک، از پنج تا هفت سال زمان خواهد گرفت. در حال حاضر، هشتاد درصد همه‌ی کارها روی هواپیماهای نظامی فراهم شده از سوی ایالات متحده، توسط خود امریکایی‌ها و دیگر پیمان‌کاران خارجی انجام می‌شود.
تعدادی از مشاوران امریکایی اشاره کرده‌اند که هلیکوپترهای Mi-17 فضای بیشتری برای انتقال مسافر دارند و به‌انداز‌ه‌ی کافی سخت هستند که به ماموریت خود برای چند سال دیگر ادامه دهند. آن‌ها می‌گویند که مشکل، کمبود هزینه‌ی نگهداری و تعمیر آن‌ها است. در حال حاضر تنها 25 فروند از 45 فروند هلیکوپتر Mi-17 قابل استفاده است، زیرا به‌دست آوردن قطعات آن‌ها و گواهی‌نامه‌های بازرسی از کشورهایی که با هلیکوپترهای ساخت شوروی آشنا هستند، دشوار شده است. بقیه‌ی 20 فروند هلیکوپتر Mi-17 در پارکینگ فرودگاه‌های نظامی زنگ می‌خورند.
دگروال داریل انسلی در این رابطه می‌گوید: «ما نمی‌توانیم –ماموریت- آن‌ها را تمدید کنیم. ما مجبوریم آن‌ها را بازنشسته کنیم».
به‌رغم محدودیت‌های زمانی، زبانی، انتقال، نگهداری و آموزش خلبانان حرفه‌یی، مقامات نظامی ایالات متحده بر این باور اند که بلک‌هاوک‌ها «مزیت نامتقارن» قدرت هوایی به نیروهای دفاعی افغانستان در کل دوره‌ی جنگ را به ارمغان خواهند آورد.
در نهایت، با ناوگان کامل از AC-208 ها برای نظارت، A-29 ها برای حمله، MD-530 ها برای فرود در نقاط دشوار و بلک‌هاوک‌ها برای انتقالات سنگین، تعداد هواپیماهای نظامی افغانستان قرار است دو برابر شود. فهرست کارکنان قوای هوایی افغانستان به 8000 تن، به‌شمول هماهنگ‌کننده‌های حملات‌هوایی، یک آکادمی هوایی 250 فارغ‌التحصیل در هر سال و یک مکتب افسران با 50 فارغ‌التحصیل در هر سال، سه برابر خواهد شد.
هرچند در حال حاضر جنگ به‌شکل آهسته و خسته‌کننده‌یی ادامه دارد. شورشیان مجهز با جلیقه‌های انتحاری، تفنگ‌های تهاجمی خودکار و گاهی هم با هاموی‌های به‌سرقت‌رفته، همچنان به پیش‌روی در تعدادی از ولایت‌های افغانستان ادامه می‌دهند و حملات تروریستی را در پایتخت راه‌اندازی می‌کنند. همه‌ی این‌ها، بدون اندک کمکی از هوا.