انتخابات ریاست جمهوری سال 1393 تفاوت‌های زیادی با دو انتخابات قبلی دارد. افزایش افراد باسواد و تحصیل‌کرده توقع از نامزدان را بلند برده و رای دهندگان می‌گویند، با بسیار دقت منتظر برنامه‌های نامزدان‌اند. آنان هم‌چنان گفته‌اند که کشور در شرایط حساسی قرار دارد و به رهبر توانا، متخصص و متعهد برای گذار از دهه‌ی تحول نیاز دارد.
تأمین امنیت، دست یافتن به رفاه اقتصادی، توجه به تعلیم و تحصیل برای جوانان و حفظ آزادی‌های مدنی و حقوق بشری مسائلی‌اند که برای رای دهندگان افغان از اهمیت برخوردار‌ند. سخنرانی‌ها، مناظره‌ها و گردهم‌آیی‌های نامزدان زیر ذره‌بین فیس‌بوک قرار دارند و هر جمله‌ا‌ی که توسط نامزدان گفته می‌شود، در صفحه‌ی اجتماعی فیس‌بوک مورد بررسی و نقد قرار می‌گیرند.
آرش شهیر‌پور، یک باشنده‌ی کابل میگوید که معیارهای انتخاب او قوم و سمت نه، بلکه درایت و شایستگی نامزد است: «برنامه‌ی معین و مشخص در تأمین امنیت، رفاه اقتصادی، حمایت از دانشگاه‌ها و تحصیلات عالی و ذی‌دخل نبودن در جنگ‌های داخلی معیارهایی است که مردم افغانستان به آن‌ها توجه دارند».
تحلیل‌گران نیز می‌گویند، فصل شعارها به پایان رسیده و حالا نامزدان باید با ارائه‌ی طرح‌ها و برنامه‌های دقیق و حساب شده به سراغ رای مردم بروند.
برنامه به جای شعار
نامزدان در عکس‌ها و بیلبوردهایی که در شهر نصب کرده‌اند، بیش‌تر از کلمات «تداوم، اصلاح، رفاه اقتصادی، امنیت و تغییر» استفاده کرده‌اند، اما شهروندان می‌گویند، آن‌چه تاکنون نامزدان مطرح کرده‌اند، شعار است نه برنامه.
فضل احمد، یک باشنده کابل میگوید: «اگر برنامه دارند، از طریق رادیوها، تلویزیون‌ها و رسانه‌های چاپی برنامه‌های‌شان را اعلان کنند و مردم هم باید مسئولانه عمل کنند. شرایط خیلی وخیم و گذار است در کشور. یک مرحله‌ی امتحان است، هم برای ملت و هم برای رهبران ملت».
عمل‌کرد گذشته‌ی نامزدان نیز برای رای دهندگان افغان مهم است. آنان می‌گویند که مردم با دقت گذشته‌ها و آن‌چه را که این نامزدان در گذشته انجام داده‌اند، مورد بررسی قرار می‌دهند و به کسی رای نمی‌دهند که در ویرانی‌ها دست داشته است.
تحلیل‌گران می‌گویند که معیارهای رای‌دهی نسبت به 12 سال پیش تغییر کرده‌اند، زیرا فعالیت هزاران مکتب و دانشگاه از یک‌سو سطح سواد را بلند برده و از سوی دیگر توقع مردم از نامزدان را تغییر داده است. شاه حسین مرتضوی، تحلیل‌گر مسایل سیاسی گفت: «در انتخابات 93 می‌بینیم که در تیم‌های نامزدان همه اقوام حضور دارند، بنابراین، رویکرد قومی نیست هرچند که هم نامزدان و هم معاونان‌شان برآمده از پایگاه‌های قومی است، ولی آرای قومی تقسیم شده و انتخابات با محوریت قومی به پیش نخواهد رفت».
ذره‌بینی به نام فیس‌بوک
پنج تن از نامزدان انتخابات ریاست جمهوری شب چهارشنبه در یک مناظره‌ی تلویزیونی شرکت کردند. هم‌زمان با اظهار نظرهای این نامزدان، کاربران فیس‌بوک هر کلمه و جمله‌ی نامزدان را رصد می‌کردند و به بررسی و تحلیل دیدگاه‌های آن‌ها می‌پرداختند.
فضل احمد میگوید: «کسانی که با فیس‌بوک سروکار دارند، آدم‌های فهمیده‌اند و نکات باریک را زود متوجه می‌شوند. آن‌ها نقاط ضعف و قوت نامزدان را به مردم نشان می‌دهند». در حال حاضر بخش گسترده‌ی مأموران دولتی، کارمندان مؤسسات، محصلان و فعالان مدنی به فیس‌بوک دسترسی دارند و نامزدان را به چالش می‌کشند.
شاه حسین مرتضوی در این مورد میگوید: «در واقع هر شهروند در نقش یک خبرنگار ظاهر می‌شود که برنامه‌های نامزدان را رصد می‌کند و هم زیر ذره‌بین دارد. حتا اشتباهات کوچک املایی در بیلبوردها در فیس‌بوک انتقاد می‌شوند و نامزدان را وادار می‌کنند که آن‌ها را دوباره جمع کنند».
این در حالی است که بحث‌های مربوط به نامزدان انتخابات ریاست جمهوری همه روزه در صفحات اجتماعی مطرح می‌شوند و هرکسی آزادانه و بدون سانسور می‌تواند نظرش را در رابطه به نامزدان مطرح کند. «دویچه وله»
