ترجمه: جلیل پژواک
اشاره: وزارت دفاع ایالات متحده‌ی امریکا، گزارش شش ماهه‌ی اخیر خود را به کنگره فرستاده است که ارزیابی پنتاگون از وضعیت امنیتی و ثبات افغانستان (از اول جون ۲۰۱۷ تا ۳۰ نوامبر ۲۰۱۷) را نشان می‌دهد.
اطلاعات روز با توجه به نیازهای خوانندگان‌اش و اهمیت این گزارش، بر آن است تا خلاصه‌یی از این گزارش را به‌صورت مختصر در چند قسمت نشر کند. پس از اعلام استراتژی جدید امریکا برای جنوب آسیا و افغانستان در ماه آگست سال جاری، این اولین گزارش پنتاگون به کنگره‌ی امریکا است.
نگاهی به نیروهای امنیتی و دفاعی افغانستان
گزارش میگوید که در جریان شش ماه گذشته (از اول جون تا 30 نوامبر 2017) نیروهای امنیتی دفاعی افغانستان عملیات «خالد» را به‌خوبی پیش برده‌اند. عملیات خالد از سوی وزارت دفاع، وزارت داخله و ریاست امنیت ملی به‌صورت مشترک راه‌اندازی شده بود. گزارش آورده است که اهداف اساسی عملیات خالد، تامین امنیت مراکز ولایات افغانستان، به انزوا کشاندن طالبان در جنوب و جنوب‌غرب کشور و شکست‌دادن داعش در ننگرهار است. گزارش تاکید می‌کند که توانایی نیروهای امنیتی دفاعی افغانستان در پیشبرد چنین عملیاتی در حال رشد است و این نیروها طالبان را در رسیدن به مهم‌ترین هدف استراتژیک‌شان یعنی تصرف مرکز یک ولایت، با شکست مواجه کرده‌اند.
1. استراتژی برای نیروهای امنیتی و دفاعی افغانستان
گزارش میگوید که در اوایل سال 2017، رییس‌جمهور غنی برنامه‌ی درازمدتی را اعلام کرد که هدف آن روی دست گرفتن ابتکارات در جنگ علیه شورشیان و گروه‌های تروریستی، مسلکی‌سازی بیشتر نیروهای دفاعی امنیتی افغانستان، گسترش توسعه‌ی اقتصادی و حکومت‌داری و مجبور کردن طالبان به پیوستن به روند صلح است. بر اساس گزارش پنتاگون این برنامه که به‌صورت عموم به آن نقشه‌ی راه نیروهای امنیتی دفاعی افغانستان گفته می‌شود، برای دست‌یابی به نتایج مثبت استراتژیک طرح شده و تلاشی برای آوردن اصلاحات گسترده است که چهار عنصر ذیل را شامل می‌شود:
یک-افزایش قابلیت‌های جنگی: افزایش کمیت و تقویت توانایی نیروهای ویژه‌ی افغانستان تا دست بالاتری در حملات تهاجمی و مرگ‌آور داشته باشند. و افزایش کمی و کیفی قوای هوایی افغانستان تا بتوانند در پشتیبانی هوایی نیرومندتر و توان‌مندتر ظاهر شوند.
دو-توسعه‌ی رهبری: از طریق جلب‌وجذب مبتنی بر شایستگی و بهکار گیری افسران و سربازان صادق، مسلکی و متعهد. افزایش کیفیت آموزش و استفاده از سیستم آموزشی یک‌پارچه. بهکار گیری منابع بشری بهبودیافته و سیستم مدیریت پرسونل برای فراهم‌آوری توسعه‌ی رهبری مناسب از سطح استخدام تا بازنشستگی. جابه‌جایی افراد شایسته در موقعیت‌های مناسب.
سه-وحدت فرماندهی: افزایش هماهنگی و یک‌پارچگی بین وزارت دفاع و وزارت داخله در امر فرماندهی عملیات و مدیریت جنگ.
چهار-مبارزه با فساد: اجرای اصلاحات برای رسیدگی به فعالیت‌های غیرقانونی و شبکه‌های حمایوی در داخل سازمان‌های امنیتی به‌منظور کاهش فساد و افزایش موثریت نیروهای امنیتی دفاعی افغانستان.
پیشرفت نقشه‌ی راه نیروهای امنیتی دفاعی افغانستان
در گزارش آمده است که اجرای نقشه‌ی راه نیروهای امنیتی دفاعی افغانستان هم‌اکنون آغاز شده است و حمایت قاطع، وزارت دفاع و وزارت داخله متعهد به اجرای آن‌اند.
نقشه‌ی راه شامل چند مورد اساسی می‌شود که در ذیل آمده است.
گسترش نیروهای ویژه‌ی افغانستان:
این گزارش میگوید هنگامی‌که گسترش نیروهای ویژه تکمیل شود، افغانستان دارای قول اردوی نیروهای ویژه با چهار اداره‌ی عملیات ویژه، 63 فرماندهی و دو کندک نیروهای ویژه (Special Forces) خواهد بود. در گزارش آمده است که فرماندهی عمومی واحد ویژه‌ی نیروهای پولیس از سه فرماندهی به شش فرماندهی افزایش خواهد یافت و بخش ماموریت ویژه (Special Mission Wing) تعداد هلیکوپترها، هواپیماهای با بال‌ثابت و خدمه‌های آن را افزایش خواهد داد. گزارش آورده است که گسترش نیروهای ویژه، شامل افزایش قابلیت‌های هوانوردی نیز می‌شود. بدین ترتیب، رقم کلی نیروهای ویژه از 19022 به 33896 تن افزایش خواهد یافت.
مدرن‌سازی هوانوردی:
در گزارش آمده است که در شش ماهی که این گزارش به آن پرداخته، قوای هوایی افغانستان اولین بخش از هلیکوپترهای UH-60 که جایگزین هلیکوپترهای Mi-17 می‌شوند، را در اختیار گرفته است. در گزارش آمده است هنگامی‌که روند مدرن‌سازی تکمیل شود، قوای هوایی افغانستان دارای 159 بلک‌هاوک، شش A-29، سی جنگنده‌ی MD-530 و 32 بال هواپیمای AC-208 خواهد بود. در گزارش تصریح شده است بعد از اینکه روند مدرن‌سازی به‌کلی تمام شد، قوای هوایی افغانستان و بخش ماموریت‌های ویژه دارای:
159 هلیکوپتر بلک‌هاوک UH-60، 55 جنگنده MD-530، 32 هواپیمای AC-208، 25 هواپیمای A-29، 24 هواپیمای C-208، 4 هواپیمای C-130 و 18 بال PC-12 خواهند بود.
انتقال پولیس سرحدی و پولیس امن و نظم عامه:
گزارش میگوید که نقشه‌ی راه نیروهای امنیتی دفاعی افغانستان به‌دنبال انتقال پولیس سرحدی و پولیس امن و نظم عامه از وزارت داخله به وزارت دفاع است. این انتقال باعث می‌شود که وزارت دفاع کنترل و فرماندهی تمامی نیروهای تهاجمی را در اختیار داشته باشد و وزارت داخله با یک دست باز روی نظم جامعه تمرکز کند. نام پولیس سرحدی به نیروی مرزی افغانستان تغییر می‌خورد، از آموزش و تجهیزات بیشتری برخوردار می‌شوند، اما در ماموریت آن‌ها تغییری نخواهد آمد. در گزارش پنتاگون آمده است که انتقال پولیس امن و نظم عامه پیچیده‌تر از انتقال پولیس سرحدی است و باید تا آپریل سال 2018 روند انتقال تکمیل شود. گزارش میگوید که با توجه به پیچیدگی‌ها و اهمیت این کار، احتمال تاخیر در روند انتقال پیش‌بینی می‌شود.
2. بودجه
در گزارش آمده است که رییس‌جمهور به ایالات متحده اجازه داده است تا به‌نمایندگی از جامعه‌ی جهانی، وزارت مالیه و دَ افغانستان بانک را تفتیش کند. این کار به‌خاطر استفاده‌ی مناسب از کمک‌های جامعه‌ی جهانی، کمک به شفافیت دولت و افزایش اعتماد جامعه‌ی بین‌المللی به افغانستان انجام می‌شود.
گزارش میگوید که دولت افغانستان برای هزینه‌های امنیتی‌اش، در بسیاری موارد متکی به جامعه‌ی جهانی است. این گزارش آورده است که بودجه‌ی مورد نیاز نیروهای امنیتی دفاعی افغانستان برای سال مالی 2017 در حدود 4.263 میلیارد دالر بوده و در سال مالی 2018 به تقریبا 4.937 میلیارد دالر افزایش یافته است. این افزایش به‌خاطر مدرن‌سازی نیروی هوایی و رشد نیروهای ویژه خوانده شده است. این گزارش میگوید که برای سال مالی 2017، در حدود 993.1 میلیون دالر مستقیما به دولت افغانستان (793.5 میلیون به وزارت دفاع و 199.6 میلیون به وزارت داخله) کمک شده و 3.269 میلیارد دیگر آن از طریق وزارت دفاع امریکا صرف نیروهای افغان شده است.
گزارش میگوید که حامیان مالی بین‌المللی 398 میلیون دالر را برای سال مالی 2017 کمک کرده‌اند. درخواست دولت افغانستان برای بودجه‌ی نیروهای افغان در سال مالی 2018 2.937 میلیارد دالر است که شامل 684.4 میلیون (3.771 میلیارد برای وزارت دفاع و 1.165 میلیون برای وزارت داخله) می‌شود. باقی 789 میلیون دالر هزینه‌های نیروهای امنیتی دفاعی افغانستان توسط حامیان مالی بین‌المللی: (422 میلیون برای معاشات پولیس ملی افغانستان، تکنالوژی معلوماتی، آموزش و حفظ و مراقبت بخش هوانوردی، یونیفورم و وسایل پزشکی)، و دولت افغانستان (500 میلیون دالر برای غذا و اعاشه) پرداخته خواهد شد.
در گزارش آمده است که اجرای برنامه‌های نقشه‌ی راه نیروهای امنیتی دفاعی افغانستان، نیازمند کمک مالی بیشتر است که بدین ترتیب تا حداقل 2023 سالانه باید 5 میلیارد دالر صرف نیروهای امنیتی دفاعی افغانستان شود. گزارش میگوید که افزایش نیروهای ویژه‌ی افغانستان در حدود 333.3 میلیون دالر در سال مالی 2018 هزینه خواهد داشت، مدرن‌سازی قوای هوایی از سال مالی 2017 تا سال مالی 2023 در حدود 9.95 میلیارد دالر هزینه خواهد داشت و برای سال مالی 2018 نیز نیازمند 1.1 میلیارد دالر خواهد بود. هزینه‌ی مجموعی مدرن‌سازی قوای هوایی از سال مالی 2017 تا 2023 به 13.2 میلیون دالر تخمین شده است. هزینه‌ی انتقال پولیس سرحدی و امن و نظم عامه از وزارت داخله به وزارت دفاع 785 میلیون دالر در سال مالی 2019 می‌شود. بر علاوه در این گزارش آمده است که ایجاد یک واحد نیروی ضدفساد نیازمند 37.9 میلیون دالر است.
3. ساختار و مقدار نیروها
در گزارش پنتاگون آمده است که بر اساس نقشه‌ی راه نیروهای امنیتی دفاعی افغانستان، واحد عملیات ویژه‌ی ارتش ملی افغانستان در همکاری با بخش ماموریت‌های ویژه و قوای هوایی به‌عنوان نیروی تهاجمی اصلی عمل خواهد کرد. ارتش ملی نیز به‌عنوان نیروی پشتیبان و حافظ قلمرو، و پولیس ملی نیز برای حفظ نظم جامعه و تامین امنیت آن عمل خواهند کرد.
گزارش میگوید که رقم کنونی تشکیل نیروهای امنیتی دفاعی افغانستان 352000 هزار کارمند نظامی است که از آن جمله 195 هزار آن مشمول اردو و 157 هزار آن پرسونل پولیس ملی‌اند. رقم نیروهای پولیس محلی نیز 30000 تن خوانده شده است. گزارش میگوید که پولیس محلی افغانستان تنها از سوی ایالات متحده حمایت می‌شود و هرچند که تحت نظارت وزارت داخله است اما مشمول 352000 هزار تشکیل رسمی نیروهای امنیتی دفاعی افغانستان نمی‌شود.
ترک وظیفه:
گزارش میگوید که ترک وظیفه از سوی سربازان افغان از مشکلات بزرگ ارتش و پولیس ملی افغانستان است. موارد متعددی به‌عنوان دلایل فرار و ترک وظیفه خوانده شده است که از آن‌جمله رهبری ضعیف، نارضایتی سربازان از محل وظیفه، ناامیدی از رهبران نظامی، مشکلات در معاش و ارتقای رتبه از عوامل اصلی آن دانسته شده است.
4. قابلیت‌ها
در گزارش آمده است که توانایی عملیاتی و جنگاوری نیروهای امنیتی دفاعی افغانستان به‌ویژه در واحدهای با رهبری توانمند، با نتایج مثبت و با رشد همراه بوده اما چالش‌هایی نیز وجود دارد. رهبری ضعیف، فساد، سوءاستفاده از نیروهای ویژه‌ی امنیتی افغانستان و به‌‌کارگیری غیرمناسب پرسونل متخصص از عواملی خوانده شده‌اند که پیشرفت اکثر واحدهای امنیتی دفاعی نیروهای افغان را با مشکل مواجه کرده‌اند.
چالش‌های رهبری:
گزارش میگوید که بسیاری از مقامات ارشد وزارت دفاع و وزارت داخله از دوران شوروی‌اند و در انطباق‌پذیری با برنامه‌ی آموزشی و دوکتورین ایالات متحده و ناتو مشکل دارند. فساد، سوءاستفاده از صلاحیت و ناکارآیی برخی از مقامات ارشد، از جمله چالش‌های رهبری نیروهای امنیتی دفاعی افغانستان دانسته شده است. در گزارش آمده است که اجرای قانون ذاتی که برای بازنشستگی افسران وزارت دفاع و وزارت داخله از سوی رییس‌جمهور غنی در ماه سپتامبر اجرا شده است، راه را برای افسران جوان، شایسته و مسلکی برای رسیدن به سطوح رهبری باز می‌کند. گزارش میگوید که این امر بخش زیادی از مشکلات در سطوح رهبری نیروهای افغان را حل خواهد کرد.
گزارش میگوید که دور اول بازنشستگی‌ها و ترفیعات در ماه جنوری 2018 آغاز خواهد شد. رهبران نظامی تحت یک شرایط مشخص و واجدشرایط از صفوف نیروهای افغان خارج خواهند شد و آن‌هایی که داوطلبانه بازنشسته می‌شوند، بسته‌ی کمک مالی و منافع بازنشستگی را دریافت خواهند کرد. گزارش آورده است که رییس‌جمهور غنی برای جلوگیری از مشکلات قابل پیش‌بینی بعد از بازنشستگی تعداد زیادی از افسران در سطوح رهبری، می‌تواند 30 درصد افسران واجدشرایط بازنشستگی را برای یک سال دیگر نگهدارد و در صورت نیاز می‌تواند 20 درصد این افسران را در سال 2019 و 10 درصد آن‌ها را در سال 2020 حفظ کند.
هماهنگی بین‌الوزارتی و هماهنگی بین ارتش ملی و پولیس ملی افغانستان:
گزارش پنتاگون به کنگره میگوید که هماهنگی بینانهادی در سطح ملی و در مواردی هم در سطح قول‌اردوها و زون‌ها بهبود یافته است. اما ارتباطات شخصی ضعیف در ساحه و نبود اعتماد بین رهبران نهادهای مختلف نیروهای امنیتی دفاعی افغانستان، در بعضی از قول‌اردوها و زون‌ها، همکاری بین ارتش ملی و پولیس ملی را محدود کرده است. گزارش میگوید با اینکه مرکز هماهنگی عملیات، مشخصا برای بهبود ارتباطات و هماهنگی بین ارتش و پولیس ملی ایجاد شده است، اما پرسونل این دو نهاد، ترجیح می‌دهند که با مقامات بالاتر در داخل وزارت‌خانه‌ها برای هماهنگی تماس بگیرند که این مسأله هماهنگی بین دو نیرو را در جریان عملیات و واکنش به بحران، پیچیده می‌سازد.
ارزیابی نیروهای امنیتی دفاعی افغانستان:
گزارش میگوید که در جریان شش ماه اخیر، اجرائات نیروهای امنیتی دفاعی افغانستان در عملیات‌ها بهبود یافته است و خوش‌بینی‌ها برای بهبود بیشتر وجود دارد. گزارش آورده است که در جریان دو سال اول آغاز استراتژی امنیت پایدار، نیروهای افغان از طالبان در رسیدن به اهداف استراتژیک‌شان که شامل تصرف مراکز پرجمعیت می‌شود، جلوگیری کرده‌اند. گزارش تاکید می‌کند که نیروهای افغان در سال 2018 بهتر عمل خواهند کرد و روحیه‌ی تهاجمی آن‌ها افزایش می‌یابد.
این گزارش میگوید که استفاده‌ی بیشتر از اطلاعات جاسوسی، نظارت و اکتشاف به‌طور کلی سطح عملیات نیروهای افغان را بهبود بخشیده است. گزارش همچنین آورده است که رهبری بهتر در مقامات کلیدی وزارت داخله و وزارت دفاع، قول‌اردو و زون‌های ارتش و پولیس ملی باعث بهبودی سریع در واحدهای نیروهای امنیتی دفاعی افغانستان و اجرائات آن‌ها شده است.
گزارش تاکید می‌کند که نیروهای ویژه‌ی امنیتی افغانستان و قوای هوایی افغانستان دو نیروی موثر در چوکات نیروهای امنیتی دفاعی افغانستان است و بیشترین میزان منابع مالی و سرمایه‌گذاری را دریافت می‌کنند.
گزارش میگوید که افزایش کمیت و کیفیت قوای هوایی افغانستان و نیروهای ویژه‌ی امنیتی افغانستان، سطح اجرائات و توانایی کلی نیروهای امنیتی دفاعی افغانستان را بهبود می‌بخشد.