«خان استیل»؛ آیا جلو نوسان قیمت آهن گرفته خواهد شد؟

نعمت‌الله اورنگ
روز شنبه (16 جدی) بزرگترین فابریکه‌ی تولید آهن (خان استیل) در شرق کابل شروع به فعالیت کرد.
شهاب وردک، مسوول رسانه‌یی فابریکه‌ی خان استیل می‌گوید با سرمایه‌گذاری حدود 30 میلیون دالر اکنون می‌توانند بیش از 25درصد نیازمندی آهن در کشور را تأمین کنند. وی می‌افزاید که اکنون با 500 کارمند در این فابریکه روزانه بیش از 2صد تن آهن تولید می‌کنند.
مسوولان این فابریکه با این هدف بلندپروازانه که حتا بتوانند بزرگترین فابریکه در سطح منطقه را ایجاد کنند از سال 2015 میلادی دست به کار شدند.
مسوولان این فابریکه می‌گویند در حالی‌که سال‌های 2014 و 2015 میلادی سال‌های فرار خوانده می‌شد و بد‌بینی نسبت به آینده وجود داشت، برای اینکه باورمندی ایجاد شود، آن‌ها اقدام به ساختن این فابریکه کرده‌اند. از سویی هم مسوولان این فابریکه قاچاق آهن داغمه‌ی کشور به بیرون را زیان‌بار می‌دانند.
ذخایر انبوه معدن آهن در افغانستان نیز به صاحبان فابریکه‌ی خان استیل امید بخشیده است.
آقای وردک در مورد حمایت دولت می‌گوید که دولت «به‌شکل جمعی» آن‌ها را حمایت نکرده است. منظور آقای وردک از شکل جمعی (وزارت‌خانه‌ها، ریاست‌جمهوری، ریاست اجراییه و شرکت برشنا) است. اما مسوولان این کارخانه قدردان حمایت‌های فردی از سوی برخی از ارگان‌ها به‌خصوص ریاست‌جمهوری می‌باشند.
مسوولان این فابریکه از دولت می‌خواهند که در تامین مواد خام آن‌ها را یاری کنند. آن‌ها می‌گویند که دولت باید آهن داغمه‌یی/آهن مصرف‌شده/آهن‌پاره موجود در وزارت‌خانه‌ها را به این فابریکه بدهند. آن‌ها تاکید دارند که حکومت باید جلو قاچاق آهن داغمه به بیرون از کشور را بگیرند و تعرفه‌ها را در گمرکات کشور بلند ببرد.
آقای وردک می‌گوید: «هرگاه دولت آهن موجود را به ما بدهد، ما می‌توانیم روزانه بیش از 5‌صد تن سیخ گول تولید کنیم». وی می‌افزاید که در این‌صورت نزدیک به 50درصد نیازمندی مردم کشور رفع خواهد شد.
در حالی‌که شهروندان کشور از پایین بودن کیفیت بعضی تولیدات داخلی شکایت دارند اما مسوولان این فابریکه با ابراز خوش‌بینی می‌گویند که کیفیت خوب تولیدات این فابریکه را هیچ‌گونه محصولات بیرونی ندارد.
تا حال مسوولان این فابریکه از وزارت مالیه و به‌گونه‌ی آزاد از بازار مواد خام‌شان را خریداری کرده‌اند. آن‌ها به وزارت مالیه بیش‌تر از 76 ملیون افغانی از این بابت پول پرداخته‌اند.
محمد‌علی یازده سال از عمرش را در تجارت آهن صرف کرده است. او که یک سال پیش محل تجارتش را از ناحیه‌ی سیزده به ناحیه‌ی شش انتقال داده است از نوسان قیمت آهن شکایت دارد. وی می‌گوید: «دو سال قبل آهن ایرانی تن 460 دالر بود اما امسال چون در انحصار یک تعداد محدود بود قیمت آن را به 750 دالر افزایش دادند».
وی می‌گوید هرگاه حکومت بر فابریکه‌های داخلی نظارت دقیق داشته باشد دیگر مردم این کشور شاهد احتکار و نوسان قیمت‌ها نخواهند بود.
محمد‌علی چون سرمایه‌ی زیادی ندارد نمی‌تواند مستقیما از کشور‌های بیرونی آهن خریداری کند، بلکه از شرکت‌هایی که در هرات فعالیت و آهن را به‌گونه‌ی دست‌اول خریداری می‌کنند آهن مورد نیاز خود را می‌خرد.
محمد‌باقر افضلی، آهن فروش در شهر کابل می‌گوید که در اوایل سال 2009 یک تُن آهن را به بالاتر از 12صد دالر فروخته است. وی می‌افزاید که از اول بهار امسال تا حال نوسان قیمت آهن بیش از 150 دالر در هر تن بوده است.
وارد کردن آهن از بیرون از کشور نیز خالی از مشکلات نیست. محمد‌علی از تجربه‌هایش می‌گوید: «گاهی موتر یافت نمی‌شود. اگر موتر یافت شود کرایه را بلند می‌گویند.» وی می‌افزاید که در هر موتر با بارگیری حدود 40 تن بیش از صد هزار افغانی در گمرکات مالیه می‌گیرند.
محمد‌علی می‌گوید که چهار سال قبل یک تن آهن تاشکندی را به بیش از 13صد دالر نیز خریده است. وی می‌گوید که در آن زمان صرف یک شرکت از آن نوع آهن وارد می‌کرد.
مسوولان فابریکه‌ی خان استیل در مورد نوسان قیمت‌ها و انحصارگرایی از سوی بعضی از شرکت‌های واردکننده‌ی آهن می‌گویند که با شروع فعالیت‌های‌شان این انحصار را شکستانده‌اند.
طاهر، فردی که ریشش به بلستی می‌رسد، سال‌ها تجارت آهن داغمه کرده است. وی می‌گوید که حکومت وحدت ملی قسمتی از نان او را از پیشش گرفته است: «سال‌های گذشته آهن کهنه از راه‌های تورخم، لوگر یا بولدک بدون محصول یا گمرک به پاکستان برده می‌شد و به قیمت بهتری به فروش می‌رسید. اما امروز آن راه‌ها نیست».
وی با آن‌که از ایجاد فابریکه‌های تولید آهن در کشور خرسند است اما از دخالت مقام‌های بلندپایه‌ی حکومت در عرصه‌ی تولید و تجارت آهن ابراز نگرانی می‌کند. وی می‌گوید که صاحبان فابریکه‌های تولید آهن نیز نظر به شرایط آهن‌کهنه آن‌ها را به نرخ ثابت نمی‌خرند.
مسوول رسانه‌یی فابریکه‌ی خان استیل می‌گوید هرگاه دولت با آن‌ها همکاری کند و هزینه‌ی تولید کاهش پیدا کند مسوولان این فابریکه می‌توانند محصولات‌شان را به نرخ پایین‌تر بفروشند.
اکنون هر تن سیخ تولید شده در این فابریکه از 580 تا 630 دالر در بازار به فروش می‌رسد.
به‌گفته‌ی مقام‌های حکومت در حال حاضر 25 کارخانه در بخش تولید آهن در افغانستان فعالیت دارند که تولیدات 6 کارخانه مطابق معیار‌های بین‌المللی است.