وزارت تجارت و صنایع افغانستان میگوید میزان دادوستد اقتصادی افغانستان با پاکستان نسبت به سال‌های قبل به‌صورت چشم‌گیری کاهش یافته است.
مسافر قوقندی سخن‌گوی وزات تجارت میگوید دادوستد افغانستان به پاکستان که قبلا (در سال‌های 2010 و 2011) به دوونیم میلیارد دالر در سال می‌رسید در این اواخر به کم‌تر از یک‌ونیم میلیارد دالر کاهش یافته است. از مجموع نزدیک به یک‌ونیم میلیارد دالر، افغانستان از پاکستان به ارزش 700 میلیون دالر کالا وارد می‌کند و بیش از 600 میلیون دالر به این کشور کالا صادر می‌کند.
آقای قوقندی می‌افزاید که حکومت افغانستان در پی آن است که صادرات و واردات میزان و متعادل شود. یعنی بین صادرات و واردات تعادل ایجاد شود.
پاکستان همواره از بندر کراچی و وضع تعرفه‌های نجومی بر کالاهای افغانی، به‌عنوان اهرم فشار بر افغانستان استفاده کرده است و بازرگانان افغان بارها از این ناحیه آسیب دیده‌اند. در ماه میزان سال جاری پاکستان تعرفه‌ی گمرکی بر ۱۲۰ نوع کالای افغانی را سه برابر کرد. مسوولان اتاق‌های تجارت و صنایع گفتند، با بلند رفتن تعرفه‌ی گمرکی بر این کالاها، روابط بازرگانی دو کشور آسیب خواهد دید.
کم‌ازکم در مدت یک‌ونیم دهه که از عمر نظام جدید می‌گذرد، افغانستان همواره جنجال‌های تجاری با پاکستان داشته و هیچ‌گاهی نتوانسته است اسلام‌آباد را قانع کند که در مسایل تجاری و ترانزیتی بنا بر اصل منافع اقتصادی تعامل کند. بلکه همیشه مسأله‌ی ترانزیتی و تجاری افغانستان با پاکسان تحت تأثیر مسایل سیاسی بوده و منفعت چندانی برای دو طرف نداشته است.
آقای قوقندی دلیل کاهش واردات کالا از پاکستان را دست‌یابی افغانستان به راه‌های بدیل ترانزیتی عنوان می‌کند. وی میگوید در پی تلاش‌های حکومت، اکنون افغانستان چندین راه ترانزیت در اختیار دارد و دادوستد بازرگانی نیز از چندین راه صورت می‌گیرد. بندر چابهار، دهلیز هوایی هند، خط‌آهنی که افغانستان را از طریق ازبکستان و قزاقستان به چین وصل می‌کند و راه لاجورد دست افغانستان را برای تجارت جهانی بازتر کرده است. با این وصف چابهار می‌تواند بدیل کراچی باشد و حتا ارزش ترانزیتی افغانستان محصور در خشکه را به‌مراتب افزایش دهد.
آقای قوقندی میگوید بندر چابهار نسبت به هر بندر دیگری، 500 تا 700 کیلومتر نزدیک‌تر است و این‌طوری بازرگانان می‌توانند با قیمت کمتری کالا وارد کنند: «واردات کالا از طریق بندر چابهار چون نزدیک است، تقریبا 700 تا 1000 دالر ارزان تمام می‌شود».
بندر چابهار به‌دلیل موقعیت راهبردی که نزدیک‌ترین راه دسترسی کشورهای محصور در خشکه‌ی آسیای میانه (افغانستان، ترکمنستان، ازبکستان، تاجیکستان، قرقیزستان و قزاقستان) به آب‌های آزاد را فراهم می‌کند از اهمیت فراوانی برخوردار است. این بندر یکی از مهم‌ترین چهارراه‌های کریدور شمال-جنوب بازرگانی جهانی است.
آقای قوقندی در مورد خط‌آهن ازبکستان نیز گفت، این خط آهن کمک کرده است تا کالای وارداتی از چین که قبلا ظرف 90 روز به افغانستان می‌رسید، حالا حد اکثر 14 روز زمان می‌برد: «سال گذشته دو هزار کانتینر کالای بازرگانان افغان از طریق خط‌آهن ازبکستان-قزاقستان به‌صورت مستقیم وارد افغانستان شد. در گذشته اموال تجاری از طریق بندرهای آبی کم‌ازکم در 90 روز به افغانستان می‌رسید، اما اکنون به لطف خط‌آهنی که افغانستان را از طریق ازبکستان و قزاقستان به چین وصل کرده است اموال تجاری بازرگانان افغان حداکثر ظرف 14 روز به افغانستان می‌رسد.»
وی می‌افزاید هر کشوی که بتواند کالای با کیفیت خوب و قیمت مناسب برای افغانستان عرضه کند، افغانستان از آن کشور کالا وارد می‌کند: «نگاه اقتصادی ما، نگاه هم‌گرایی اقتصادی در منطقه است. مهم نیست از چه کشوری کالا وارد می‌کنیم. مهم این است هر کشوری که بتواند برای ما کالای با کیفیت و قیمت مناسب عرضه کند ما از آن کشور کالا وارد می‌کنیم چون 30 درصد نفوس افغانستان زیر خط فقر قرار دارند».
آقای قوقندی با اشاره‌ی تلویحی به پاکستان گفت: «از کشورهای منطقه می‌خواهیم که یک سیاست دوگانه در برابر کالاهای ما اتخاذ نکند؛ زیرا اتخاذ سیاست‌های دوگانه در گذشه سبب شد که برخی کشورها به‌لحاظ اقتصادی متضرر و به‌لحاظ سیاسی منزوی شوند».
اتاق‌های تجارت و صنایع افزون بر دست‌یابی افغانستان به راه‌های ترانزیتی بدیل، بدتر شدن وضعیت اقتصادی مردم، نگاه منفی مردم نسبت به اموال پاکستانی و افزایش تولیدات داخلی را دلایل کاهش میزان تجارت با پاکستان عنوان می‌کند.
صیام پسرلی سخن‌گوی اتاق‌های تجارت و صنایع میگوید، برعلاوه‌ی دست‌یابی افغانستان به راه‌های ترانزیتی دیگر مثل بندر چابهار، بندر عباس، دهلیز هوایی میان هند و افغانستان و راه‌های ترانزیتی آسیای میانه، عامل دیگری که باعث کاهش واردات کالا از پاکستان شده، نگاه منفی مردم نسبت به اموال پاکستانی و بدتر شدن وضعیت اقتصادی مردم افغانستان است: «مردم نسبت به اموال پاکستانی بدبین شده‌اند. مردم فکر می‌کنند پولی که آنان در مقابل اموال پاکستانی می‌دهند، در واقع دوباره توسط هراس‌افگنان علیه مردم افغانستان استفاده می‌شود».
وی می‌افزاید در سال‌های پسین تولیدات داخلی افغانستان نیز افزایش یافته و نیاز نیست برخی مواد را از پاکستان وارد شود. به‌گفته‌ی آقای پسرلی با آن‌هم هنوز سالانه افغانستان به ارزش 700 میلیون دالر از پاکستان کالا وارد می‌کند. این کالاها شامل مواد خوراکی، نوشیدنی، اسباب تزئین منزل، میوه و مواد ساختمانی می‌شود. در مقابل افغانستان نیز سالانه به ارزش بیش از 600 میلیون دالر به پاکستان صادرات دارد و میوه‌های تازه و خشک، قالین و سنگ‌های گران‌بها مشمول کالاهای صادراتی افغانستان به پاکستان است.
چرا واردات کالا از پاکستان کم شده است؟
