محمدحنیف اتمر، مشاور امنیت ملی افغانستان روز چهارشنبه هفته‌ی گذشته به دعوت معاون رییس‌جمهور چین به پکن سفر کرد و در چند روز گذشته با مقام‌های ارشد چین ملاقات کرده است. همکاری‌های اقتصادی، مبارزه با تروریزم و آغاز دور دوم گفت‌وگوی استراتژیک دوجانبه میان افغانستان و چین از محورهای بحث او با مقام‌های پکن بوده است.
مشاور امنیت ملی افغانستان در دیدار با لی زوچیگ، رییس ستاد ارتش چین دیدار کرده و درباره‌ی همکاری‌های مشترک امنیتی و نظامی میان دو کشور و «موضوعات امنیتی و نظامی مهم در قالب گفت‌وگوی مشترک نظامی استراتژیکی» به توافق رسیده است.
آقای اتمر همکاری نظامی چین با افغانستان در بخش مبارزه با تروریزم را مهم خوانده و گفته که چین لوای کوهی افغانستان را تجهیز و تمویل کند. این لوا برای جلوگیری از فعالیت‌های تروریستی در مناطق کوهستانی افغانستان در چارچوب نیروهای نظامی این کشور ایجاد می‌شود.
براساس اعلامیه‌ی دفتر شورای امنیت ملی افغانستان، آقای اتمر گفته که «ایجاد یک لوای مجهز کوهستانی در چهارچوب نیروهای نظامی کشور می‌تواند فعالیت‌های تروریستان را در مناطق سرحدی و کوهستانی محدود سازد.»
در این اعلامیه که پس از چاشت روز شنبه، 1 ثور، منتشر شده، آمده که رییس ستاد ارتش چین تروریزم را یک خطر مشترک برای منطقه و جهان خوانده و گفته که اقدامات مشترک در برابر آن باید انجام شود. او گفته که چین آماده است تا نیروهای نظامی افغانستان را تجهیز کند.
لوای کوهی
در ماه سنبله‌ی سال گذشته یائو جینگ، سفیر چین در افغانستان به ولایت بدخشان سفر کرده و علاوه بر والی آن ولایت با مقام‌های محلی ولسوالی اشکاشم و باشندگان چهار ولسوالی مرزی بدخشان با چین ملاقات کرد.
او در این سفرش به باشندگان بدخشان وعده‌ی همکاری در اجرای برنامه‌ها و پروژه‌های انکشافی داد. در کنار این، او ناامنی و تروریزم را یک «معضل بزرگ منطقه‌یی» خواند و گفت که کشورش از گسترش ناامنی در بدخشان و جاگرفتن تروریستان خارجی در آن‌جا نگران است.
پس از آن بود که بحث ایجاد لوای کوهی با حمایت مالی چین زمستان سال گذشته مطرح شد. وزارت دفاع افغانستان در آن زمان اعلام کرد که این نیروها با حمایت مالی چین در مناطق هم‌مرز با چین در ولایت بدخشان در شمال‌شرق افغانستان تشکیل می‌شود.
در ماه جدی سال گذشته وزارت دفاع افغانستان گفته بود که بحث روی اجرای طرح تشکیل لوای کوهی در بدخشان در دیدار وزیر دفاع افغانستان و وزیر دفاع چین توافق شده و رهبری این نیروها به عهده‌ی وزارت دفاع افغانستان است.
قادرشاه، سخن‌گوی شورای امنیت ملی افغانستان به روزنامه‌ی اطلاعات روز میگوید که در چارچوب بحث مبارزه با تروریزم، این مورد نیز بحث شده است که در ساحات کوهستانی تروریست‌ها گشت‌وگذار کرده می‌توانند و بیشتر آن‌ها خارجی‌اند.
به گفته‌ی او در چارچوب نیروهای مسلح کشور، پیشنهاد افغانستان این بوده که یک لوای کوهی ساخته شود تا جلو فعالیت‌های تروریستی در مناطق کوهستانی ایجاد شود. این لوا در چوکات سکتور امنیتی و دفاعی افغانستان تشکیل می‌شود تنها تجهیزات و امکانات آن از چین خواسته شده است.
هنوز شمار نیروهای لوای کوهی و چگونگی جلب‌وجذب نیروهای آن روشن نیست. قادرشاه در این مورد گفت که در حال حاضر دو کشور روی طرح کلی ایجاد این لوا به توافق رسیده و روی جزییات بحث نشده است.
اویغورها: عامل نگرانی چین
بدخشان در همسایگی کشور چین در چند سال اخیر شاهد ناامنی‌های بسیار بوده است. چندین ولسوالی این ولایت تا مرز سقوط پیش رفته و دو ولسوالی یمگان و وردج در کنترل طالبان است. جرم، راغستان، کوهستان و یفتل بالا از دیگر ولسوالی‌های این ولایت است که در آن مخالفان مسلح دولت افغانستان حضور گسترده دارند.
در ماه جدی سال گذشته اعضای شورای ولایتی بدخشان گفته بودند که در حدود 2 هزار و 500 طالب و جنگجوی خارجی در بدخشان حضور دارند که در این میان 500 نفر جنگجوی خارجی از کشورهای ازبکستان، تاجیکستان، چچن و چین‌اند.
براساس گفته‌های مقام‌های ارشد افغانستان، بیش از 20 گروه تروریستی در این کشور حضور دارد. علاوه بر طالبان، القاعده، داعش، جنبش اسلامی ترکستان شرقی، تحریک اسلامی ازبکستان و چندین گروه افراطی دیگر در مناطق مختلف این کشور حضور دارند.
حکومت افغانستان تأیید می‌کند که شورشیان اویغور یا اعضای گروه جنبش اسلامی ترکستان شرقی که مخالف دولت چین است، در بدخشان حضور دارند. این گروه در چین به‌عنوان یک گروه تروریستی قلمداد می‌شود و گزارش‌هایی وجود دارد که اویغورهای مسلمان از سال‌های 1990 میلادی به بعد در افغانستان حضور داشته‌اند.
اعضای جنبش اسلامی ترکستان شرقی برای پیوستن به گروه‌های افراطی در افغانستان و پاکستان با استفاده از پاسپورت‌های جعلی سفر کرده‌اند و براساس گزارش مؤسسه‌ی مجمع دموکراتیک جنوب آسیا، اویغورهای مسلمان در کمپ‌های افغانستان و پاکستان که از سوی عربستان سعودی تمویل مالی شده‌اند، تلقین فکری شده و آموزش نظامی می‌بینند.
از سوی دیگر منابع مختلف نقل کرده‌اند که اویغورها در کنار جنگجویان طالبان و القاعده با نظامیان امریکایی در افغانستان جنگیده‌اند. مقام‌های افغان نیز تایید کرده که شماری از جنگجویان اویغور در میدان‌ها جنگ توسط نظامیان افغان کشته شده‌اند.
جنبش اسلامی ترکستان شرقی جدایی‌طلب است و دولت چین را متهم به اعمال تبعیض با اقلیت اویغورها می‌کند. اعضای این حزب در حال حاضر در کشورهای مختلف پراکنده شده و در کنار سایر گروه‌های افراط‌گرایی در کشورهای مختلف جنگیده‌اند.
هم‌زمان با بحث گسترش داعش در شمال افغانستان، به نظر می‌رسد چین بیشتر احساس خطر می‌کند و می‌کوشد تا تهدیداتی را که متوجه آن کشور از خاک افغانستان است، مهار کند. افزون بر این، داعش در گذشته چین را تهدید کرده است.
در سال 2014 ابوبکر البغدادی، رهبر گروه داعش چین را در زمینه‌ی سرکوب مسلمانان در ردیف کشورهای امریکا، هند و اسرائیل قرار داد و پس از آن گروه داعش به چین هشدار داد که در آن کشور «رودخانه‌ی خون جاری می‌سازد» تا انتقام سرکوب مسلمان توسط دولت چین در منطقه‌ی سین‌کیانگ را بگیرد.
گزارش‌هایی نیز وجود دارد که چندین نفر از اقلیت اویغور در رابطه به حمله‌ی مرگبار استانبول ترکیه بازداشت شدند. در سال 1393 مقام‌های چین نیز اعلام کردند که اعضای جنبش اسلامی ترکستان شرقی از طریق ترکیه به سوریه رفته و به گروه داعش می‌پیوندند. در آن زمان از حضور ۳۰۰ شورشی اویغور در صف داعش که در عراق و سوریه می‌جنگیدند، گزارش شده بود.
اکنون گزارش‌هایی وجود دارد مبنی بر این‌که شماری از اعضای داعش پس از شکست در عراق و سوریه به افغانستان آمده و در شمال این کشور جابه‌جا شده‌اند. وزارت دفاع افغانستان و مقام‌های محلی ولایات شمالی این کشور حضور جنگجویان خارجی داعش را در مناطقی چون درزاب ولایت جوزجان تأیید کرده‌اند.
به نظر می‌رسد چین نگران است که این شورشیان، به‌ویژه اویغورهایی که به داعش پیوسته‌اند، در تلاش‌اند از طریق مرز افغانستان و تاجیکستان ولایت بدخشان افغانستان در پی راه‌یابی به مناطق مسلمان‌نشین اویغورها است.
سخن‌گوی شورای امنیت ملی افغانستان در پاسخ به سوالی که موقف دولت این کشور در قبال اویغورهای چینی که در افغانستان حضور دارند چیست، گفت که حکومت افغانستان با گروه‌های تروریستی گزینشی برخورد نمی‌کند و هرگروه و از هر آدرسی که در خاک این کشور حضور داشته باشند، توسط نیروهای دفاعی و امنیتی افغان از بین برده می‌شود.
قادرشاه در این مورد گفت: «… از گروه تروریستی ترکستان شرقی در جریان هستید که در این اواخر سرکرده‌های‌شان در افغانستان کشته شدند. گروه‌های تروریستی خارجی که در افغانستان فعالیت دارند، از بین خواهند رفت و مهم این است که تهدید مشترک تروریزم به همکاری‌های دوجانبه و چندجانبه از بین برده شود.»