همزمان با آغاز کارزار سراسری توزیع ۱۰ میلیون شناس‌نامه‌ی کاغذی جدید در ماه حوت سال ۱۳۹۶، نگرانی از جعل این شناسنامهها و تأثیر آن روی شفافیت انتخابات پارلمانی نیز بالا گرفت. اکنون که نزدیک به ۱۰۰ هزار شناس‌نامه‌ی جعلی افراد واجد شرایط رأی‌دهی وارد سیستم مرکز اطلاعات کمیسیون مستقل انتخابات شده است، احتمال تقلب گسترده در انتخابات آینده را نیز افزایش داده است.
در کنار توزیع ده‌ها هزار شناسنامههای جعلی، مفقود شدن ۶۰ کتابچه‌ی برچسپ انتخاباتی در شش ولایت، نگرانی‌ها از شفاف نبودن روند انتخابات را افزایش داده است. هر کتابچه دارای ۶۰۰ برچسپ است که جمعاً ۳۶ هزار برچسپ می‌شود.
باتوجه به این که تا روز برگزاری انتخابات کمتر از دو ماه زمان باقی مانده، آیا کمیسیون انتخابات و اداره ثبت احوال نفوس و سیستم مرکزهای اطلاعات این دو نهاد قادر خواهد بود تا شناسنامهها و برچسپ‌های انتخاباتی جعلی را از چرخه‌ی شناسنامهها و فهرست رأی‌دهندگان بیرون کند؟ برچسپ‌ها را از آن جهت می‌توان جعلی گفت که روی شناسنامههای جعلی نصب شده است.
پیش از این امیدها بر این بود که سیستم‌های مرکز اطلاعات کمیسیون مستقل انتخابات و اداره ثبت و احوال نفوس شناسنامههای جعلی را تشخیص دهد و از دور خارج کند اما گزارش‌ها نشان می‌دهد که شناسنامههای جعلی برچسپ‌خورده نیز درج سیستم مرکز اطلاعات کمیسیون مستقل انتخابات شده است.
اخیراً «ائتلاف بزرگ ملی» متشکل از ۳۵ حزب و جریان سیاسی از روی ده‌ها هزار شناس‌نامه جعلی پرده برداشت که به گفته‌ی اعضای این ائتلاف، شماری از شناسنامهها در قالب کمپاین سراسری توزیع تذکره‌های جدید توزیع شده است.
اخیراً گزارش مستند بی‌بی‌سی نشان داد که شماری از «شناسنامههای جعلی» و برچسب‌های انتخاباتی را که «ائتلاف بزرگ ملی» به‌دست آورده، در مرکز اطلاعات کمیسیون مستقل انتخابات ثبت است.
از این شناسنامههای جعلی برچسپ‌دار، مشخصات پنج شناس‌نامه وارد سیستم مرکز اطلاعات کمیسیون شده، که نشان می‌دهد همه درج سیستم شده است. در یک مورد که برای یک فرد سه شناس‌نامه جعلی درست شده بود، نیز مشخصات در سیستم کمیسیون ثبت شده است.
هرچند کمیسیون انتخابات اعلام کرده بود که ۶۰ کتابچه‌ی گم‌شده فاقد اعتبار است و شامل فهرست رأی‌دهندگان نمی‌شود و هر کسی که از آن استفاده کرده باشد، با استفاده از آن رأی داده نمی‌تواند اما این گزارش نشان می‌دهد که سریال برچسپ‌های نصب‌شده بر این شناسنامههای جعلی جزء برچسپ‌های این ۶۰ کتابچه نیست.
ابراهیم سادات، رییس مرکز معلوماتی کمیسیون مستقل انتخابات گفته که امکان دارد ده‌ها هزار از این نوع شناسنامهها در مرحله ابتدایی در مرکز اطلاعات کمیسیون ثبت شده باشد. به گفته‌ی او، تاکنون که مشخصات بیش از پنج میلیون رأی‌دهنده در این مرکز ثبت شده، در حدود ۸۷ هزار شناس‌نامه به‌گونه‌ی تکراری برای افراد توزیع و درج سیستم شده‌اند.
پس از افشاگری ائتلاف بزرگ ملی، کمیسیون مستقل انتخابات گفت که این کمیسیون مسوولیت ثبت شناسنامهها را به عهده ندارد و مسوولیت آن را بر دوش اداره ثبت و احوال نفوس انداخت.
گلاجان عبدالبدیع صیاد، رییس کمیسیون مستقل انتخابات گفت که ثبت‌نام رأی‌دهندگان به‌گونه‌ی دستی صورت گرفته و به هیچ کارمند این کمیسیون معلوم نبوده است که چه کسی در کجا و چه زمانی ثبت‌نام کرده است.
کمیسیون مستقل انتخابات ائتلاف بزرگ ملی را متهم کرد که این ایتلاف با همگانی کردن این اسناد می‌خواهد اذهان عامه را مغشوش و انتخابات را سبوتاژ کند. اما اداره‌ی مرکزی ثبت و احوال نفوس گفت شناس‌نامه‌هایی که از سوی ائتلاف بزرگ ملی نمایش داده شده، جعلی است و اعتبار حقوقی ندارد. این اداره از نهادهای امنیتی و عدلی و قضایی خواست تا چگونگی دسترسی ائتلاف بزرگ ملی افغانستان به این شناسنامهها را بررسی کرده و عاملان آن را شناسایی و به پنجه‌ی قانون بسپارند.
یوسف رشید، رییس اجرایی بنیاد انتخابات آزاد و عادلانه‌ی افغانستان (فیفا) به اطلاعات روز می‌گوید که موضوع شناسنامههای جعلی، کمیسیون مستقل انتخابات و اداره ثبت و احوال نفوس را در یک موقعیت بسیار دشوار قرار داده است: «هرگاه کمیسیون انتخابات و اداره ثبت و احوال نفوس با یک رویکرد شفاف و جامع به جداسازی این شناسنامهها پردازند، در این صورت می‌شود به روند شفافیت انتخابات کمک کند اما اگر اقدام‌ها به شکل پراکنده و صرف گفت‌وگو با جریان‌های که این اسناد را فاش کرده‌اند، باشد، همزمان از دست می‌رود و هم اعتبار روند انتخابات با مشکلات و چالش مواجه می‌شود.»
کمیسیون انتخابات و ادراه ثبت و احوال نفوس چه می‌گوید؟
اداره ثبت و احوال نفوس می‌گوید که این اداره و کمیسیون مستقل انتخابات روی تلفیق مراکز اطلاعاتی این دو نهاد کار می‌کند تا مانع هرگونه تقلب در روند انتخابات شود. روح‌الله احمدزی، به اطلاعات روز می‌گوید که از پنج میلیون شناس‌نامه که جدیداً توزیع شده، تاکنون سه میلیون در مرکز اطلاعات این اداره ثبت شده و تا ۱۰ الی ۱۴ روز دیگر دو میلیون دیگر نیز درج سیستم می‌شود. آقای احمدزی می‌افزاید کار مشترک با مرکز اطلاعات کمیسیون مستقل انتخابات جریان دارد تا شناسنامههای که اساس ندارد و شناسنامههای جعلی که روی آن برچسپ انتخابات نصب‌شده از دایره شناسنامههای اصلی و فهرست رأی‌دهندگان خارج کند.
سخن‌گوی اداره ثبت و احوال نفوس می‌گوید با تکمیل شدن روند درج شناسنامهها در مرکز اطلاعات، شناسنامههای جعلی از شناسنامههای اصلی تفکیک و مشخص می‌شود. او تأکید دارد کسانی‌که بیش‌تر از یک شناس‌نامه گرفته باشند به نهادهای عدلی و قضایی معرفی می‌شود.
رییس مرکز معلوماتی کمیسیون مستقل انتخابات گفته هرچند شناسنامههای جعلی برچسپ‌دار در مرحله‌ی نخست در سیستم مرکز اطلاعات درج شده است اما در مراحل بعدی می‌توان افرادی را که برای رأی دادن بیش از یک شناس‌نامه استفاده می‌کنند از فهرست رأی‌دهندگان حذف کرد و تنها اجازه داد که یک‌بار رأی بدهند. آقای سادات به بی‌بی‌سی گفته که سیستم و نرم‌افزار انتخاباتی کمیسیون، افرادی را که با چند شناس‌نامه مشابه ثبت نام کرده‌اند، می‌تواند تشخیص دهد و در نهایت فقط یک نام در فهرست نهایی رأی‌دهندگان درج خواهد شد.
با این حال معلوم نیست که سیستم مراکز معلومات این دو نهاد و نرم‌افزار انتخاباتی کمیسیون انتخابات قادر خواهد بود تا شناسنامههای جعلی که از سوی یک نفر با نام‌ها، تصویر‌ها و شماره سریال‌های مختلف گرفته شده را تشخیص دهد و از جمع شناسنامههای اصلی و فهرست رأی‌دهندگان خارج کند.
تعیین هیأتی از سوی رییس‌جمهور برای بررسی تقلب در توزیع شناسنامهها
پس از افشای ده‌ها هزار شناس‌نامه جعلی، روز (سه‌شنبه، ۱۳ سنبله) رییس‌جمهور غنی هیأتی را برای بررسی چگونگی جعل و تقلب در روند توزیع شناس‌نامه در یک سال گذشته تعیین کرد. این هیأت به ریاست دادستانی کل افغانستان توظیف شده که چگونگی تزویر در روند توزیع شناس‌نامه تابعیت از سال ۱۳۹۶ تا 1397 را بررسی کند. در ترکیب این هیأت ریاست عمومی امنیت ملی، نمایندگان وزارت داخله، کمیسیون مستقل انتخابات، اداره ملی معلومات و احصاییه و همچنان نماینده‌ی اداره مرکزی ثبت و احوال نفوس نیز شاملند.
در اعلامیه دفتر رسانه‌های ریاست‌جمهوری آمده که این هیأت صلاحیت دارد تا مسوولان و افرادی که در کار جعل شناس‌نامه دست داشته‌اند را به ارگان‌های عدلی و قضایی معرفی کند.