واشنگتن پست – آماندا اریکسون
روز شنبهی همین هفته، افغانها برای انتخاب یک پارلمان جدید به پای صندوقهای رأی رفتند. این اولین انتخاباتی بود که پس از سقوط طالبان در سال 2001، تا حد زیادی مستقل از کمک خارجی برگزار شد. همانطور که اشرف غنی رییسجمهور افغانستان اندکی پس از رأیدادن در یک مکتب ابتدائیه در کابل گفت، مشارکت بالای مردم ثابت کرد که رأیدهندگان «قدرت و ارادهی شکستدادن دشمنان شان»، یعنی طالبان و دولت اسلامی را دارند.
او گفت: «امروز ما با رأیدادن بدون ترس، با هم ثابت کردیم که دموکراسی را حمایت و حفظ میکنیم.»
آقای اشرف غنی در توییتر خود نوشت: «من همین حالا رأی دادم و از نیروهای ملی دفاعی و امنیتی افغانستان، کارمندان کمیسیون مستقل انتخابات و مردم بزرگ افغانستان سپاسگزارم که با وجود خطرهای موجود، زمینهی رأیدادن را فراهم کردند. امروز ما با رأیدادن بدون ترس، با هم ثابت کردیم که دموکراسی را حمایت و حفظ میکنیم.»
اما بهرغم خوشبینی غنی، هموطنانش خوشبین بهنظر نمیرسند. نیویورک تایمز در تحلیلش دربارهی وضعیت اینروزهای افغانستان نوشته است: «در 17 سال جنگ و بحران گذشته در افغانستان، هیچکس فصلی را تا این حد مملو از نگرانی و ناامیدی به یاد نمیآورد.» خشونتهای شدید این کمپین را صدمه زده است. خطر این وجود دارد که کشمکشهای فرقییی و اختلافات سیاسی، این کشور آسیبدیده را از هم فروپاشد و افراد معدودی معتقدند که غنی بتواند پیکر فروریختهی آن را از زمین بردارد.
اما قرار نبود اینطوری شود. در ماه جون، غنی یک آتشبس موقت را با طالبان اعلام کرد. کارشناسان امیدوار بودند این وقفه که از پشتیبانی ناتو و ایالات متحده برخوردار بود، راه را برای گفتوگوهای صلح با گروه بنیادگرای طالبان، که دارد در نبرد چندین سالهاش برای پسگرفتن کشور به پیشرفتهایی دست مییابد، هموار کند. تحلیلگران نظامی میگویند که روزانه تا حدود 100 نفر از افغانها در زدوخورد میان طالبان و نیروهای امنیتی کشته میشوند. آنها میگویند 61 درصد ولسوالیهای افغانستان تحت کنترل طالبان قرار دارد.
اما آتشبس فقط چند هفته بعد از شروع آن، پس از اینکه طالبان حملهی گستردهیی را در شهرهای غزنی و کندز راهاندازی کردند، کنار گذاشته شد. با شروع مبارزات گرم انتخاباتی در خزان جاری، خشونتهای مرتبط با انتخابات تقریبا به رویداد هر روزه تبدیل شده بود.
همانطور که همکارم پاملا کانستبل نوشته است «طالبان که عهد کرده بودند انتخابات را مختل میکنند، ادعا کردهاند که روز شنبه، 164 حمله را در سراسر کشور سازماندهی کرده است. در روزهای پیش از انتخابات، شورشیان یک مقام ارشد امنیتی را در قندهار ترور کردند. امری که منجر به تأخیر حداقل یک هفتهیی انتخابات در این ولایت شد. در ولایات دیگر، 10 نامزد در جریان مبارزات انتخاباتی کشته شدند.»
مقامات برآورد میکنند که فقط روزهای انتخابات، 78 نفر از جمله 28 عضو نیروهای امنیتی افغانستان در محلهای رأیگیری کشته شدهاند. در کابل بیش از ده حمله، از جمله یک حملهی انتحاری اتفاق افتاد که باعث کشتهشدن 10 رأیدهنده و 5 افسر پولیس شد. مهاجم انتحاری مواد منفجرهاش را در ورودی یک مرکز رأیگیری منفجر کرده بود. یکسوم همهی مراکز رأیگیری به این دلیل که دولت قادر نشد امنیت رأیدهندگان را تضمین کند، بسته ماندند.
خشونت، این سوال را که چه کسی در انتخابات برنده میشود، تقریبا به نگرانی دوم تبدیل کرده است. کارشناسان عمدتا بر این باورند که بدون دستیابی به مصالحه سیاسی با طالبان، هیچ آیندهی صلحآمیزی در انتظار افغانستان نیست. اما گروه طالبان هیچ علاقهیی به نرمکردن مواضع شان نشان ندادهاند. از طرف دیگر کمپین وحشت و دهشت این گروه علیه دموکراسی افغانستان، بهنظر میرسد هرگونه سازش را تقریبا غیرممکن میکند.
گذشته از امیدهای بیرمق برای صلح، نگرانی عمیقی دربارهی توانایی دولت برای محافظت از رهبران و شهروندانش وجود دارد. نظرسنجی (Asia Society) که از 2006 به اینسو، هر سال انجام میشود، دریافته است که حمایت عمومی از دموکراسی و نهادهای کلیدی در افغانستان رو به کاهش است. بیشتر از نیمی از مردم به کمیسیون مستقل انتخابات اعتماد ندارند و اطمینان به اعضای پارلمان رو به سقوط است.
در روزهای پیش از انتخابات، این شک و تردید کاملا آشکار بود. ترس از فساد و تقلب رأیدهندگان، موجب شود که دولت در دقیقه 90 با استفاده از تکنولوژی پیشرفته تدابیر ضد تقلب را روی دست بگیرد. اما در دو روز انتخابات، بسیاری از کارمندان مراکز رأیگیری قادر نبودند از این تجهیزات برای تأیید هویت رأیدهندگان استفاده کنند. در نتیجه، مراکز رأیگیری ناوقت باز شدند و صفوف رأیدهندگان به کندی به جلو حرکت میکرد. اما مقامات کمیسیون انتخابات میگویند که این تأخیرات تنها کمتر از 10 درصد مراکز رأیدهی را متاثر کرده است.
با آنهم، حدود 4 میلیون نفر از 8.8 میلیون نفر که برای انتخابات ثبت نام کرده بودند، در روز انتخابات پای صندوقهای رأی حاضر شدند؛ رقمی که با در نظر گرفتن خطرات مرگبار رفتن به مراکز رأیگیری، قابلتوجه است. آنهایی که پای صندوقهای رأی حاضر شدند، این کار را به خاطری کردند که آنها خواهان فرصتی برای کنترل آیندهی شان هستند. ضمیراحمد خاکسار از جلالآباد، شهری که هدف بمبگذاریهای مکرر قرار داشته است، روز یکشنبه به نیویورک تایمز گفت که او در مرکز رأیگیری یک ساعت منتظر مانده تا کارمندان انتخاباتی نام وی را در فهرست پیدا کنند. نام او [تا زمان مصاحبه با نیویورک تایمز] پیدا نشده بود، اما او مصمم بود: «من حتا اگر در شهر مرمی میبارید، فقط برای داشتن یک پارلمان مناسب، به رأیدادن میآمدم.»
با اینحال، دیگران چشمانداز تیرهتری ارائه دادند. آنها گفتند که بازگشت به حالت عادی در افغانستان درکار نیست و تنها امید آنها این است که اختلال عملکردی عمیق کشور جایش را به چیز کاملا جدید و احتمالا بهتر بدهد.
میرویس آریا، کارآفرین در کابل، به تایمز گفته است که «ما اقتصاد جعلی، پول جعلی و رفاه جعلی داشتیم. امنیت توسط خارجیها تامین میشد. نقش ما، ورودی ما و درک ما محدود بود. حس من این است که وضعیت بدتر خواهد شد، چرا که این وضعیت جعلی دارد فرو میریزد، اینکه ما پیش از حرکتی برای وضع بهتر، به لبهی سقوط میرسیم… اما زمانی که فرو بریزد، ما خواهیم دید که در سطوح زیرین این وضع جعلی، جامعه در واقع تغییر کرده است.»