استارس اند استریپس ـ جی. پی. لارنس
پایگاه هوایی بگرام، افغانستان ـ انبوه زبالههای تولیدشده در بزرگترین پایگاه ایالات متحده در افغانستان، اقتصاد میلیون دالری را تامین میکند که استفاده از گودالهای حریق زباله در فضای باز را محدود کرده است. استفاده از گودالهای دفع زباله، با عوارض صحی و مسائل بهداشتی میان مردم محلی و نیروهای بینالمللی مرتبط دانسته شده است.
این پایگاه بزرگ که در آن هزاران سرباز و غیرنظامی به سر میبرند، روزانه به طور متوسط نزدیک به 70 تُن زباله تولید میکند که کارگران افغان آنها را با دست از هم جدا و دستهبندی میکنند. در طول چند سال زیر و رو کردن زبالههای این پایگاه، آنها اقلامی مانند اسناد محرمانه، نارنجکهای استفادهنشده، سوزنهای پزشکی، سیم انفجار و حتا شمشیر پیدا کردهاند. آنها این اقلام را از سایر زبالهها جدا و کنار میگذارند تا از پایگاه خارج نشوند.
پیمانکاران این پایگاه میگویند که هر ماه، کارگران صدها یونیفورم نظامی را نیز از درون خروارها زباله جدا میکنند. سربازان باید این یونیفورمها را درون کانتینرهای مخصوص بیاندازند تا بعدا از بین برده شود و در دسترس شورشیان و شبهنظامیان قرار نگیرد.
با اینحال، حدود نیمی از این زبالهها برای بازیافت پاک میشوند و برای خود تبدیل به گنجی میشوند تا برای سایر استفادهها در قالب کالاهای بازیافتشده، آنطرف دیوارهای پایگاه به فروش روند. این کالاها به عنوان مثال شامل مبلمان ساختهشده از تختههای چوبی دورانداختهشده، بالشهای ساختهشده از بوتلهای آب و کاغذ توالت ساختهشده از جعبههای مقوایی میشود. تشکهای دورانداختهشده پایگاه به افراد مسن در جامعه اهدا میشود.
بلال مومند، مدیر عامل (Malika and Refa Environmental Solutions) شرکت قراردادی که زبالههای پایگاه بگرام را بازیافت میکند، میگوید: «آنچه که [در پایگاه] زباله خوانده میشود، برای مردم قابلاستفاده میشود.»
آقای مومند میگوید که حدود 500 افغان از لحاظ اقتصادی وابسته به زبالههای پایگاه بگرام میباشند.
کریس واچتر، مدیر عامل امور زیستمحیطی شرکت قراردادی (Fluor) که بسیاری از خدمات را در پایگاههای نیروهای ائتلاف در افغانستان ارائه میکند، میگوید که [قبلا] تقریبا همهچیز را در گودالها میسوختاندند. وقتی کریس در سال 2009 به افغانستان آمد، تقریبا 300 تُن زباله روزانه در گودالها سوختانده میشد.
او میگوید که در زمستانهای بگرام، وقتی که دود برای فرار از درهی اطراف پایگاه بگرام بیش از حد سنگین میشد، راهرفتن و قدمزدن درون پایگاه مانند دستوپازدن میان تودههای ابر کثیف بود.
واچتر میگوید: «وقتی بیرون میرفتم، میدیدم پایگاه درون مه و غبار گم شده است.»
مشکلات صحی میان کهنهسربازان جنگهای عراق و افغانستان، با ضایعات و گازهای سمی تولیدشده توسط گودالهای دفع زباله مرتبط دانسته شده است. ادارهی امور جانبازان و کهنهسربازان، فهرستی را برای پیگیری وضعیت سلامت کسانی ترتیب داده است که ممکن است در معرض سموم برخواسته از گودالهای زباله قرار گرفته باشند. گزارشی که به همکاری این اداره منتشر شده است، خواستار پیگیری و مراقبت از سلامت کودکان و نواسههای این جانبازان شده است.
به گفتهی داکتران، متخصصان بهداشت و مقامات دولت افغانستان که در سال 2011 با رادیو اروپای آزاد صحبت کردند، افغانهایی که در نزدیکی پایگاه بگرام زندگی میکنند، خون سرفه میکنند و به مشکلات کلیهای و کبدی که ممکن است به گودال حریق زباله مرتبط باشد، دچار شدهاند.
واچتر میگوید هرچند که آخرین گودال حریق زباله در این پایگاه، در سال 2014 بسته شده است، اما هستند پایگاههای کوچکی که هنوز زبالههای خود را میسوزانند و یا بدون بررسی آنها را به محلههای دفن زبالهی محلی میفرستند. تمرکز برنامهی بازیافت زبالهها این است که سوختاندن زبالهها و رفتن آنها به گورستانهای زباله را کاهش دهد.
پس از دستهبندی زبالهها، مواد قابل استفاده به خارج پایگاه به محوطهای منتقل میشود که در آن کارگرها و نجارهایی که برای شرکت مومند کار میکنند، چوبهای ضایعات و سایر اقلام را از میان چیزهایی که باید بازسازی و یا دور انداخته شوند، جدا میکنند. چوب یکی از بزرگترین منابع زباله در بگرام است. نجارها از این چوبهای دور انداختهشده، میز، نیمکت و یا حتا قفس و مرغدانی میسازند. بقیهی آن به عنوان مواد سوخت فروخته میشود.
در محوطهی دیگری که پشت کارگاه نجارها قرار دارد، کارگران کیسههای پلاستیکی بزرگ را روی کامیونها بارگذاری میکنند. پلاستیکها برای استفاده مجدد، ذوب میشوند. بوتلهای آب برای پرکاری و ساختن بالش، تکهتکه میشوند.
در کارگاه دیگری، زنان گوجهفرنگیها را پاک میکنند. این محصول از باغی میآید که در کود به دست آمده از 7.5 تُن زباله مواد غذایی تولیدشده در کافهتریاهای پایگاه در هر روز، برای پرورش سبزیجاتی که بعدا در فروشگاههای کابل فروخته میشود، استفاده میشود.
در محوطهای که درست آنطرف دیوارهای پایگاه بگرام قرار دارد، مومند کنار تودهای بزرگی از مواد مقوی نباتات به دست آمده از زبالهها ایستاده است و رول کاغذ توالت زمختی را که آنهم از زبالههای بگرام ساخته شده است، در دست دارد.
آنها برای تولید این محصول، کارتنهای مقوایی را له میکنند و با ترکیب مواد شیمیایی آنها را به شکل کاغذ توالت در میآورند. این کالا با 5 افغانی ـ حدود هفت سنت ـ در هر بسته، به اندازهی کافی ارزان است تا افغانهای فقیر بتوانند آن را خریداری و استفاده کنند.
الکس مومند، برادر بلال مومند که در سال 2013 شرکت خود را تاسیس کردند، میگوید که قرارداد بازیافت زبالههای پایگاه بگرام، حدود 100 هزار دالر در ماه درآمد تولید میکند و این 100 هزار دالر شامل فروش مواد خام به سایر شرکتهای بازیافتی نیز میشود. او میگوید که مواد زائد نسبت به مواد خام وارداتی ارزانتر است و او میتواند آن را به کارخانههای بازیافت زباله به قیمت عمده به فروش برساند.
چیزی که در پایگاه نظامی نیروهای امریکایی در بگرام بازیافت نمیشود، حدود 35 تن زباله در هر روز است که در یکی از دو کورههای حریق زباله سوختانده میشوند. این کورهها با هم حدود 1600 گالن سوخت را برای از بین بردن 35 تُن زباله میبلعند، که سوخت آن بیودیزل ساختهشده از روغن پختوپز پایگاه را نیز شامل میشود.
واچتر میگوید که این امر تفاوت قابلملاحظهای را ایجاد میکند. او قبلا خواب شبهایش را به خاطر نگرانی از آسیبهای زیستمحیطی گودالهای پایگاه بگرام از دست داده بود.
حالا میگوید: «کیفیت هوا در حال حاضر بهتر است.»