رویترز – عبدال‌قادر صادقی، راد نیکل و روپام جین
منطقه‌ی سبز امنیتی کابل یا «گرین زون» جایی است که در آن
دیپلمات‌ها از نیویورک کیک‌پنیری و از اروپا جعبه‌های شراب را می‌آورند اما بسیاری
از کسانی که در داخل این محوطه‌ی محصور و به شدت محافظت‌شده زندگی می‌کنند، اجازه
ندارند بدون محافظ مسلح حتا فاصله 100 متری را قدم بزنند.
این منطقه‌ی رو به گسترش که سفارت‌خانه‌ها و اتاق‌های خبر را درون دیوارهای بلندش جا داده، محدودیت‌های شدیدی روی ساکنانش وضع می‌کند و خشم افغان‌ها را که خارج از آن زندگی می‌کنند، برانگیخته است.
پتر ستپانک، سفیر جمهوری چک می‌گوید: «بهترین استدلال ممکن برای بودن در افغانستان این است که نوعی درون‌گرا باشی. انتظار زندگی اجتماعی شکوفا را نداری.»
گرین زون کابل در مرکز شهر و در محله‌ی اعیان‌نشین وزیر اکبر خان قرار دارد. درختانی که قدمت آن‌ها به قبل از جنگ بر می‌گردد، هنوز از پشت سیم خاردار و دیوارهای بلند خودنمایی می‌کند. دیوارهای بتنی خیابان‌های کابل را که در آن پولیس و نیروهای امنیتی خصوصی در حال گشت‌زنی اند، از گرین زون جدا کرده است.
پس از سرنگونی طالبان در سال 2001 توسط نیروهای تحت رهبری امریکا، گرین زون کابل با تعدادی سفارت‌خانه‌های محافظت‌شده شکل گرفت. در سال 2017، یک موتر بمب‌گذاری‌شده در نزدیکی سفارت آلمان ـ یکی از نقاط ورودی گرین زون ـ انفجار کرد و باعث کشته و زخمی‌شدن صدها نفر شد. این امر باعث شد گرین زون بیشتر گسترش یابد.
گسترش سریع این منطقه نشان‌دهنده‌ی حملات روزافزون طالبان به کابل در سال‌های اخیر است. افزایش حملات در کابل، نتیجه‌ی تغییر استراتژی طالبان برای جبران کمبودی‌های این گروه در برابر حملات نیروی هوایی تحت حمایت ایالات متحده در خارج از دروازه‌های پایتخت است.
سید محمد روشن‌دل، فرمانده پولیس کابل می‌گوید که گرین زون موفقیت بزرگی بوده است.
او می‌گوید که پس از حمله به سفارت آلمان مشکل امنیتی دیگری در گرین زون که سه حوزه پولیس را در بر گرفته، رخ نداده است. حداکثر 150 موتر باربری در روز اجازه دارد که وارد گرین زون شود. رانندگان این موترها باید پس از تایید اسکنرهای بیومتریک وارد این منطقه شوند.
طرح توسعه
روشن‌دل می‌گوید که در حال حاضر پولیس آماده می‌شود تا یک «منطقه آبی» را برای احاطه‌کردن گرین زون ایجاد کند. با این کار منطقه محافظت‌شده بین 1.5 تا 4 کیلومتر وسیع‌تر می‌شود.
او می‌گوید که با کمک 42 میلیون دالری دولت استرالیا، شمار دوربین‌های مداربسته در سراسر کابل بیش از دو برابر یعنی به 800 دوربین خواهد رسید.
اما فراتر از دیوارهای استنادی که منطقه‌ی سبز را احاطه کرده است، برخی از افغان‌ها از خطرات و ناآرامی‌های که به گفته آن‌ها چنین مناطق محصور امن ایجاد می‌کند، خشمگین اند.
محمد طاهر 37 ساله راننده تاکسی به علت ایست‌های بازرسی پولیس که باعث توقف جریان ترافیک می‌شود، از رفتن به مناطق اطراف گرین زون خودداری می‌کند. با این حال، او می‌پذیرد افغان‌هایی که در ادارات خارجی کار می‌کنند، «معاشات دبل» می‌گیرند و این به اقتصاد کمک می‌کند.
تمیم 28 ساله دکان‌دار از «سبک زندگی غربی» در داخل گرین زون می‌گوید: «گاهی اوقات احساس می‌کنم که آن‌ها زندگی کاملات متفاوتی از ما دارند.»
افغان‌هایی که در اطراف گرین ولیج ـ یکی دیگر از مناطق محافظت‌شده که شرکت‌های بین‌المللی و موسسات خیریه را در خود جا داده ـ در شرق کابل زندگی می‌کنند، پس از اینکه موتر مملو از مواد منفجره در ماه جنوری در نزدیک آن منفجر شد، تلفات و خسارات شدیدی را متحمل شدند.
نورعلم 46 ساله دکان‌دار و از ساکنان قلای چمن قابل‌بای می‌گوید: «ما روستایی‌ها نمی‌توانیم این کمپ را تحمل کنیم زیرا زندگی ما در خطر است. حضور کمپ‌های خارجی در نزدیک مناطق مسکونی، برای مردم تهدید مرگ است.»
اما روشن‌دل فرمانده پولیس پایتخت می‌گوید که ساکنان نزدیک مناطق سبز آسوده‌اند.
او می‌گوید: «تا حال که مردم از این طرح استقبال می‌کنند. وقتی مردم در منطقه‌ای با محدودیت‌های امنیتی زندگی می‌کنند، باید آن را قبول کنند. در کل، ساکنان راضی هستند.»
ذبیح‌الله مجاهد، سخنگوی طالبان می‌گوید که گرین زون برای مقامات دولتی و خارجی صرفاً «آرامش روانی» فراهم کرده است.
او با بیان اینکه حملات گذشته طالبان بر گرین زون موفق بوده است، می‌گوید: «گرین زون آن‌قدر که آن‌ها فکر می‌کنند امن نیست.» مجاهد می‌گوید که اگر گروه طالبان به معاهده صلح توافق کند و درگیری متوقف شود، طالبان تلاش خواهند کرد که دیوارهای گرین زون برداشته شود.
توماس روتیگ، از مدیران شبکه تحلیل‌گران افغانستان ـ یک اندیشکده‌ی مستقل در کابل ـ می‌گوید که توسعه‌ی گرین زون، از جمله پایگاه نظامی ناتو در وسط یک شهر شلوغ نشان‌دهنده نادیده‌گرفتن و «بی‌احترامی آشکار» به امنیت مردم محل است.
آسایش نادر
برای آن‌هایی که در داخل هستند، گرین زون از ویژگی‌هایی برخوردار است که در سایر مناطق کابل دیده نمی‌شود. وقتی برق شهر قطع می‌شود، جنراتورهای گرین زون روشن است، سرمای زمستان را مرکز گرمی و گرمای تابستان را استخرهای شنا در این منطقه به چالش می‌کشد.
در کشوری مثل افغانستان، مشروب در اکثر سفارت‌خانه‌ها در دسترس است و طاووس‌های خانگی در محوطه دفتر سازمان ملل پرسه می‌زنند.
اما در سفارت‌خانه‌های واقع در گرین زون، از آزادی که در اکثر ماموریت‌های دیپلماتیک معمول است، چندان خبری نیست.
پتر پروگل، سفیر آلمان در افغانستان می‌گوید: «با اینکه من تقریباً هر روز [از گرین زون] خارج می‌شوم، اما مکان‌هایی که ما می‌توانیم برویم محدود است.» سفارت‌خانه‌ها تنها آن عده از افغان‌ها را می‌پذیرد که مقررات و الزامات امنیتی منطقه سبز را برآورده می‌کنند. این امر ارتباطات خارجی‌ها با این کشور را محدودتر می‌کند.
حتا گشت‌وگذار در داخل زون نیز محدود و وابسته به یک سری مقررات است. بعضی از دیپلمات‌ها اجازه ندارند پیاده به سفارت‌خانه‌های مجاور بروند. آن‌ها باید فاصله‌های کوتاه را با موتر، از دروازه‌های داخلی و از روی سرعت‌گیرها طی کنند.
یک دیپلمات کانادایی می‌گوید: «ما در اینجا کاملا داخل یک حباب به سر می‌بریم. در گرین زون این پندار شایع است که آنچه در کابل می‌بینی در بقیه کشور نیز معمول است.»