اشاره: اطلاعات روز: تعداد کشته‌های هشت بمب‌گذاری مرگ‌بار که هتل‌های مجلل و مراسم عیدپاک در کلیساها را هدف قرار داد، به 290 نفر افزایش یافته است. این حملات حدود 500 نفر زخمی برجای گذاشته است.
صبح روز یک‌شنبه (21 اپریل)، در هشت انفجار همزمان که کلیساها و هتل‌های مجلل را در سریلانکا هدف قرار داد، بیش از 200 نفر کشته و چندصد نفر دیگر زخمی شده‌اند.
براساس گزارش‌های رسانه‌ای، این انفجارها چندین نقطه‌ی این کشور از جمله کلیساهای «نگامبو» و «کوچیکاد» در غرب و «باتیکالوا» در شرق سریلانکا را هدف قرار داده است. سه هتل مجلل در «کلمبو» پایتخت نیز هدف قرار گرفته است.
معلوم نیست این حملات کار چه کسی یا چه گروهی بوده است. دولت سریلانکا برای مدت نامحدودی مقررات حکومت نظامی در سراسر کشور وضع کرده و شبکه‌های اجتماعی مانند فیس‌بوک و واتساپ را برای جلوگیری از پخش شایعات که ممکن است موجب خشونت‌های فرقه‌ای شود، مسدود کرده است. چنان‌که در ماه مارچ سال 2018 شایعات و اطلاعات غلط، گروه‌های بودایی را برانگیخت و آن‌ها به مساجد، کسب و کار و خانه‌های مسلمانان حمله کردند.
اهداف حملات روز یک‌شنبه
سریلانکا 22 میلیون نفر نفوس دارد. از این میان، حدود سه-چهارم آن را قوم «سینهالی» تشکیل می‌دهد که بیشتر بودایی هستند. نزدیک به یک-پنجم سریلانکایی‌ها به عنوان تامیل ـ با اصل و نسب سریلانکایی یا هندی ـ شناخته می‌شوند که عمدتا هندو هستند. حدود 10 درصد نفوس این کشور مسلمانان هستند و 7 درصد نیز مسیحی. مسیحیان شامل مردم تامیل و سینهالی نیز می‌شوند.
با توجه به این‌که سه انفجار کلیساها را آن‌هم در مراسم عید پاک هدف قرار داده است، می‌توان نتیجه گرفت که دست‌کم بخشی از این حملات برای هدف قراردادن جمعیت 1.5 میلیونی مسیحیان این کشور انجام شده است. همزمانی انفجارها باعث شد که وقت کافی برای هشداردادن به سایر کلیسارَوها باقی نماند.
رویترز به نقل از ائتلاف ملی انجیلی مسیحی سریلانکا که از بیش از 200 کلیسا نمایندگی می‌کند، گزارش داده است که در سال گذشته 86 مورد تبعیض، تهدید و خشونت علیه مسیحیان به ثبت رسیده است.
دیگر هدف اصلی این حملات به نظر می‌رسد افرادی بوده‌اند که به هتل‌های کلمبو رفت‌وآمد می‌کنند. این افراد معمولا شامل توریست‌ها، تاجران و ثروت‌مندان محلی می‌شود. گفته می‌شود که بیش از 30 نفر از قربانیان حملات روز یک‌شنبه اتباع خارجی هستند.
این که چندین حمله به صورت همزمان نقاط مختلف سریلانکا را هدف قرار می‌دهد، نشان‌دهنده‌ی این است که عاملان آن از مهارت، دسترسی و منابع مالی کافی برای برنامه‌ریزی آن برخوردار بوده‌اند. در‌حالی‌که مقامات هنوز سرگرم چیدن قطعات پازل برای سردرآوردن از اتفاقات روز یک‌شنبه هستند، شباهتی در این انفجارها با حملات ماه نوامبر سال 2008 بمبئی که در آن دو هتل مجلل، یک ترمینال مزدحم و یک مرکز یهودی هدف قرار گرفتند، دیده می‌شود. استخبارات هند میگوید که حملات بمبئی نه‌تنها برای ایجاد بیشترین تلفات بلکه برای هدف قراردادن گروه‌های خاص مانند گردش‌گران غربی که منجر به بیشترین پوشش رسانه‌ای جهانی شود، طراحی شده بود. دولت هند یکی از مهاجمان حملات سال 2008 بمبئی را دست‌گیر و سایر عاملان آن را موفقانه شناسایی کرد و به دنبال آن گروه شبه‌نظامی لشکر طیبه مستقر در پاکستان را مسئول این حمله اعلام کرد، اما حمله‌ی بمبئی تفاوت‌هایی نیز با حملات روز یک‌شنبه در سریلانکا دارد. به ویژه این‌که حملات روز یک‌شنبه به جای تمرکز بر یک شهر، چندین نقطه‌ی سریلانکا را هدف قرار داد و برخلاف بمبئی، هیچ گروگان‌گیری اتفاق نیافتاد.
آیا هشداری در کار بود؟
گفته می‌شود که در 11 اپریل یک مقام ارشد پولیس سریلانکا یک هشدار احتیاطی را مبنی بر احتمال حملات انتحاری بر کلیساها صادر کرده بود. در این هشدار، پریالال دسانایاک معاون بازرس کل نوشته بود که یک گروه اسلام‌گرای تندرو به نام جماعت ملی توحید در حال برنامه‌ریزی حملاتی در سراسر این کشور است.
روز یک‌شنبه رانیل ویکرم‌سینگه، نخست‌وزیر سریلانکا در گفت‌وگو با خبرنگاران اذعان کرد که برخی اطلاعات در مورد یک حمله‌ی برنامه‌ریزی [در میان جامعه‌ی امنیتی و اطلاعاتی این کشور] دست‌به‌دست می‌شد. او گفت: «باید بررسی کنیم که چرا اقدامات احتیاطی لازم روی دست گرفته نشده بود.»
اظهارات ویکرم‌سینگه را می‌توان به عنوان انتقاد از مایتریپالا سیریسنا رییس‌جمهور و فرمانده نیروهای امنیتی این کشور تفسیر کرد.
کشمکش در رهبری
میدان سیاست سریلانکا اخیرا دچار آشفتگی شده است.
سیریسنا در سال 2015 پس از پیروزی غیرمنتظره در برابر رقیب قدرت‌مندش مهیندا راجاپاکسا که بیش از یک دهه سیاست این کشور را تحت کنترل داشت، رییس‌جمهور شد. سیریسنا متحدش ویکرم‌سینگه را به عنوان نخست‌وزیر تعیین کرد و دو نفر برای اصلاح اقتصاد این کشور آماده شدند و به دنبال رسیدگی به جنایاتی که در طول جنگ داخلی این کشور رخ داده بود، برآمدند.
اما سیریسینا و ویکرم‌سینگه در سال 2018 برخلاف شدند و این اختلاف باعث شد که رییس‌جمهور مجلس را به حالت تعلیق درآورد و رقیب قدیمی‌اش راجاپاکسا را به عنوان نخست‌وزیر جدید تعیین کند. چند هفته بعد از آن، فشار دادگاه عالی این کشور باعث شد که سیریسنا بار دیگر ویکرم‌سینگه را نخست‌وزیر تعیین کند. رابطه‌ی این دو نفر بهبود نیافته است و ناظران انتظار دارند که سیریسنا در انتخابات به دنبال انتخاب مجدد باشد.
در همین‌حال، اقتصاد سریلانکا رشد چهار درصدی نه‌چندان خوب داشته است، ارز این کشور اُفت کرده و کلمبو در پرداخت بدهی‌هایش به کمک‌کنندگان مالی مانند صندوق بین‌المللی پول به تقلا افتاده است. در یک مورد دیگر، سریلانکا پس از این‌که نتوانست وجهی را که برای پروژه‌های زیربنایی از چین قرض گرفته بود، پرداخت کند، یک بندر بزرگ و همچنین 15 هزار هکتار زمین را به چین باخت.
سابقه‌ی خشونت
با این‌که مشخص نیست آیا تاریخ این کشور در حملات روز یک‌شنبه نقشی داشته است یا خیر، اما سریلانکایی‌ها دهه‌ها خشونت فرقه‌ای را تجربه کرده‌اند.
در سال 1948، سریلانکا که در آن‌زمان سیلان (به فارسی قدیم سراندیب) نامیده می‌شد، استقلالش را از بریتانیا گرفت. اکثریت سینهالی این کشور در مقابله با آن‌چه که آن‌ها طرف‌داری استعماری از تامیل‌ها می‌دیدند، مهاجران هندی قوم تامیل را از حق رای محروم کردند که باعث به نادیده‌گرفته‌شدن این گروه‌ها شد.
این وضعیت به تشکیل گروه شورشی مسلح به نام «ببرهای آزادی‌بخش تامیل ایلم» در سال 1976 منجر شد. ببرهای تامیل در ابتدا برای قلمروی برای تامیل‌ها در شمال‌شرق سریلانکا مبارزه کردند، اما پس از این‌که ببرهای تامیل به دنبال شهرت ملی بیشتر به نیروهای پولیس و ارتش حمله کرد، این جنبش خشونت‌آمیز شد. ببرها از این جهت که یکی از اولین گروه‌های شبه‌نظامی پیشگام در راه‌اندازی حملات و بمب‌گذاری‌های انتحاری و استفاده از کودکان سرباز بود، نام و شهرتی برای خود دست و پا کرد. در سال 1997، وزارت امور خارجه ایالات متحده رسما ببرهای آزادی‌بخش تامیل ایلم را یک گروه تروریستی معرفی کرد.
ارتش سریلانکا ـ عمدتا بودایی و متشکل از سینهالی‌ها ـ کارزار‌های طولانی را برای ریشه‌کن کردن شورشیان از لانه‌های‌شان در شمال‌شرق این کشور راه‌اندازی کرد. این جنگ در نهایت در سال 2009 پس از آن‌که ارتش يلوپيلائي پراباكاران رهبر ببرهای تامیل را کشت، به پایان رسید. اما گروه‌های دیدبان می‌گویند که ببرهای تامیل و ارتش مرتکب جرائم جنگی و نقض حقوق بشر شده‌اند. به گفته‌ی سازمان ملل متحد، حدود 40 هزار غیرنظامی در مراحل پایانی جنگ داخلی سریلانکا کشته شده‌اند.
صنعت توریسم در سال‌های جنگ به شدت افت کرد و پس از وقوع سونامی در سریلانکا در سال 2004 به پایین‌ترین حد رسید. سریلانکا در سال 2009 تنها 500 هزار بازدیدکننده داشت. با این‌حال، این صنعت پس از جنگ بهبود یافته و سال گذشته 2 میلیون نفر را جذب سریلانکا کرد.
با آن‌هم، تنش‌های تاریخ خونین و جنگ داخلی سریلانکا تا هنوز ادامه یافته است. دوره‌ی پایانی و شدید جنگ داخلی صدها هزار تامیل را آواره کرد که هزاران نفر از آن‌ها تا هنوز مفقودالاثر هستند. تنش‌های فرقه‌ای سریلانکا سال گذشته شدت گرفت: مردم سینهالی بودایی به مساجد و نهادهای مسلمانان حمله کردند که در پاسخ به آن، کلمبو در سراسر کشور وضعیت اضطراری اعلام کرد.