- نیویورک تایمز ـ راد نوردلند و توماس گیبنس-نف
تعدادی از جنگ‌جویان طالبان در داخل تانکر فاضلاب به این امید که بوی بد آن مانع بازرسی نیروهای امنیتی شود -که شد- مخفی شدند. آن‌ها به سمت یکی از مهم‌ترین پایگاه‌های نظامی در افغانستان حرکت کردند و پس از رسیدن به آن در یک انبار خالی پنهان شدند.
سایر شورشیان برای بالارفتن از دیوارها از نردبان استفاده کردند تا از جایی عبور کنند که زمانی توسط حس‌گرهای حرکت و دوربین‌های مادون قرمز محافظت می‌شد اما حالا فقط چند نگهبان خواب‌آلود برج دیدبانی آن را اشغال کرده بودند.
به گفته‌ی مقامات افغان و امریکایی، نفوذی‌ها دوستانی در رده‌های بالا نیز داشتند: یک دگرمن و یک ضابط کندک که شورشیان را راهنمایی می‌کردند که کجا بروند و در چه بخش از این پایگاه بزرگ پنهان شوند.
حمله‌ی این شورشیان به کمپ «بسشن» در ولایت هلمند در اول مارچ، از مرگ‌بارترین حملات در این کشور نبود، اما شاید خجالت‌آورترین آن‌ها بوده است. زیرا این سومین‌بار بود که طالبان به این پایگاه، مقر قول اردوی 215، رخنه می‌کردند.
در جریان این حمله 23 سرباز و کارمند این پایگاه کشته شدند و نظامیان امریکایی بار دیگر مجبور شدند برای نجات پایگاهی وارد عمل شوند که مدت‌ها پیش به نیروهای افغان واگذار کرده بودند. سرانجام حمله‌ی هوایی امریکا، پس از 20 ساعت درگیری به حمله‌ی شورشیان پایان داد.
طالبان که تعدادشان در این حمله یک نفر در برابر 200 نفر بود، بار دیگر ضعف ارتش افغانستان را آن‌هم در قلب پایگاهی که فعال‌ترین جبهه‌ی این جنگ را رهبری می‌کند، آشکار کردند.
اولین کسی که کشته شد بریدمل سراج‌الدین سراج، فرمانده گارنیزیون بود که به گفته‌ی فرمانده پیشین گارنیزیون، سمت مهمش را مدیون ارتباطات سیاسی‌اش بود. حدود 20 تا 30 جنگ‌جوی طالبان در گودال‌ها و حفره‌های وسط پایگاه موضع گرفتند و پس از این‌که شروع به تیراندازی کردند، بریدمل سراج با راننده‌اش سوار بر موتری مستقیم به سمت کمین راه افتادند. هم او و هم راننده‌اش کشته شدند.
شورشیان سربازان افغان را گروگان گرفتند و این سربازان را مجبور کردند در یافتن اهداف جدید به آن‌ها کمک کنند. با توجه به ارزیابی و نسخه‌ی بازسازی‌شده‌ی این حمله که توسط دو مقام امریکایی به نیویورک تایمز ارائه شده و مقامات افغان آن را تایید کرده‌اند، شبه‌نظامیان پس از شروع حمله مستقیم به سمت مرکز فرماندهی این قول اردو واقع در مرکز پایگاه، جایی که در آن مشاوران امریکایی مشغول کار بودند، راه افتادند.
در همان زمان شورشیان حمله‌ی جداگانه‌ای را بر پایگاه نیروی دریایی امریکا یعنی کمپ نولی در ولسوالی سنگین ولایت هلمند واقع در 40 مایلی قول‌اردوی 215 میوند، ظاهراً در تلاشی برای منحرف‌کردن توجه، نیز راه‌اندازی کردند، اما تفنگ‌داران نیروی دریایی به سرعت آن‌ها را عقب زدند.
در کمپ بسشن، نیروهای عملیات ویژه‌ی امریکا به نیروهای ارتش افغانستان کمک کردند که از خود دفاع کنند. تفنگ‌داران دریایی امریکا از برج‌های دیدبانیِ اطراف پایگاه خودشان ـ‌در داخل محوطه‌ی کمپ که برای محافظت از حدود 300 نیرو در برابر حملات خودی طراحی شده است‌ـ آتش گشودند. در همان حال که شورشیان از غرب به سمت قلب کمپ بسشن پیش‌روی می‌کردند، دوربین‌های مادون قرمز اطلاعات «ریال‌تایم» را در اختیار نیروهای امریکایی قرار می‌داد.
مقامات هیچ توضیحی مبنی بر این ندارند که چرا با وجود آرایه‌ای از تکنولوژی امریکایی که در اختیار داشتند ـ‌از هواپیماهای بدون سرنشین گرفته تا ابزارهای اطلاعاتی و شنود‌ـ نتوانستند از حمله باخبر شوند.
آب و هوای بد در ساعات اولیه‌ی حمله، هرگونه حمایت هوایی را مختل کرده بود. با آن‌هم تا زمان تحت کنترل درآمدن وضعیت با حمله‌ی هوایی نیروهای امریکایی ـ‌که انباری را که در آن مهاجمان طالبان پناه گرفته بودند، نابود کرد‌‌ـ ساعت‌ها از آغاز حمله گذشته بود.
نیروهای امریکایی پیشین مستقر در کمپ بسشن هشدار داده بودند که مرکز آموزشی منطقه‌ای واقع در غرب پایگاه مسیر احتمالی برای حمله‌ی شورشیان خواهد بود، اما ظاهرا این هشدار نادیده گرفته شده و هیچ اقدامی برای تقویت استحکامات این مرکز گرفته نشده بود. مقامات امریکایی می‌گویند کسانی که از درون پایگاه به شورشیان کمک کرده‌اند، مسئولیت این قسمت از پایگاه یعنی مرکز آموزشی منطقه‌ای را بر عهده داشته‌اند.
کمپ بسشن مقر اصلی جنگ علیه طالبان در ولایت هلمند در جنوب‌غرب افغانستان بود. هلمند منطقه‌ای است که در آن سربازان امریکایی، انگلیسی و افغان بیش‌تر از هرجای دیگری در این کشور کشته شده‌اند.
این کمپ که اصلا توسط بریتانیایی‌ها ساخته شده است، بزرگ‌ترین پایگاه خارجی آنان از زمان جنگ جهانی دوم بود. کمپ لیدرنیک در مجاورت آن، پایگاه بزرگ دیگری است که توسط تفنگ‌داران دریایی امریکا ساخته شده است. در اوج حضور نیروهای خارجی در افغانستان، این پایگاه‌ها حدود 30 هزار سرباز را با امکانات اساسی مانند سالُن‌های بدن‌سازی تهویه مطبوع، پیتزاپزی و کارخانه آب معدنی در خود جا داده بودند. هواپیماهایی که می‌توانستند به هرجای جهان پرواز کنند، روزانه 600 پرواز را از طریق باند دو مایلی آن انجام می‌دادند.
با این‌وجود، این پایگاه دوبار پیش چشم نیروهای بین‌المللی مورد نفوذ قرار گرفت.
در ماه مارچ سال 2012، یک بمب‌گذار انتحاری سوار بر SUV با عبور از موانع به این پایگاه حمله کرد. جنرال‌های امریکایی و بریتانیایی به سختی موفق شدند جان سالم به در ببرند. این جنرال‌‌ها منتظر شخص مهم دیگری یعنی لئون پانه‌تا وزیر دفاع وقت ایالات متحده بودند که هواپیمایش فقط چند دقیقه پس از حمله فرود آمد.
چند ماه پس از آن در سپتامبر سال 2012 شورشیان از سیم خاردار محوطه شرقی پایگاه عبور کردند و شش هواگرد تهاجمی ای‌وی-۸ بی هریر را نابود کردند، دو فروند دیگر را به‌شدت آسیب رساندند و اساسا کل مجموعه را فلج کردند. آن‌ها دگرمن کریستوفر اوتیس افسر فرماندهی نیروهای هوایی پایگاه و برادلی اتول، یک بریدمل نیروهای دریایی امریکا را نیز کشتند. به‌دنبال آن دو جنرال نیروهای دریایی پس از تحقیقات و بررسی پنتاگون از کار برکنار شدند.
نیروهای افغان پس از این‌که امریکایی‌ها به‌طور کامل این کمپ را ترک کردند و آن را در سال 2014 به ارتش افغانستان تحویل دادند، آن را به کمپ شوراب تغییر نام دادند. اما بسیاری از آن‌ها هنوز از نام قدیمی آن استفاده می‌کنند. نیروهای افغان برای چندین سال در جلوگیری از نفوذ و رخنه‌ی طالبان به این کمپ موفق عمل نکردند. اکثر بخش‌های این کمپ، ساختمان‌های خالی و خیمه‌های برافراشته‌شده در اطراف آن مورد استفاده قرار نگرفت و تکنالوژی بالای به‌کاررفته در ساختار دفاعی پایگاه به دلیل فقدان توجه و نبود حفظ و مراقبت، از کار افتادند.
دگروال نسیم‌الله علیشنگی فرمانده پیشین میگوید: «حتی اگر مهاجمان از درون پایگاه کمک دریافت می‌کردند، گارنیزیون اگر وظیفه‌اش را به‌درستی انجام می‌داد برای متوقف کردن آن‌ها کافی بود.»
نفوذ و رخنه یگانه مشکل قول‌اردوی 215 ارتش افغانستان نبوده است. مشاوران امریکایی دیرزمانی شکایت از این داشته‌اند که سربازان افغان حتا زمانی که طالبان در حال گسترش قلمرو و نفوذ خود در ولایت هلمند بودند، تمایلی به ترک پایگاه و گشت‌زنی نداشتند.
فساد دامن قول‌اردو را گرفته بود. در سال 2015، فرمانده آن پس از اتهامات مبنی بر این‌که او هزاران سرباز خیالی را در لیست توزیع معاش داشته، برکنار شد. سربازان خیالی افرادی هستند که حقوق دریافت می‌کنند اما یا وجود خارجی ندارند یا برای انجام وظیفه حاضر نمی‌شوند و همچنین برخی از آن‌ها کسانی هستند که کشته شده‌اند.
اواخر سال 2015 فرمانده جدیدی برای این قول اردو تعیین شد. امریکایی‌ها در ابتدا با چندصد مربی همراه با دسته‌ای از نیروهای عملیات‌های ویژه و بعدا با حدود 300 تفنگ‌دار دریایی بدان‌جا بازگشتند.
جنرال معین فقیر، فرمانده جدید این قول اردو سخن از حل مشکل سربازان خیالی زد و تعداد محدودی از امریکایی‌ها که در اوایل سال 2016 به کمپ بسشن بازگشته بوده بودند، امتیازات بالایی به او دادند.
اما در اوایل سال 2017 جنرال فقیر به اتهام سرقت از بودجه غذا و مهمات افرادش و سایر انواع فساد بازداشت شد. در حالی‌که مقامات افغان از دسترسی فزاینده‌ی طالبان به تجهیزات دید در شب شکایت داشتند، ده‌ها عینک دید در شب و لیزر از فرقه جنرال فقیر گم شد.
به گفته‌ی جمشید رسولی سخن‌گوی دادستان کل، جنرال فقیر که در ماه مارچ سال 2017 بازداشت شده است، اکنون در حال سپری‌کردن پنج سال محکومیتش در زندان است.
دگروال علیشنگی فرمانده پیشین گارنیزیون که پس از چهار سال اداره کمپ بسشن ـ‌بدون این‌که حمله‌ای اتفاق بیفتد‌ـ شش ماه پیش بازنشسته شد، میگوید آنچه که اتفاق افتاد نتیجه‌ی کلاسیک فساد بوده است.
او میگوید که جاگزین وی یعنی بریدمل سراج برای فرماندهی گارنیزیون واجد شرایط نبود: «او یک بریدمل بود، اما آن‌ها او را به فرماندهی گارنیزیون ارتقا دادند زیرا او مقامات عالی رتبه را می‌شناخت.»
اسدالله خالد، سرپرست وزارت دفاع افغانستان یک هفته بعد از حمله از این کمپ بازدید کرد و در سخنرانی‌اش قول داد کسانی را که مسئول رخ دادن این حمله هستند مورد پیگرد قرار دهد.
او گفت: «بدون شک که غفلت وظیفوی رخ داده است. بدون در نظرگرفتن رتبه و موقعیت، ما کسانی را که مسئول بودند تحت پیگرد قانونی قرار می‌دهیم و از چنین حوادثی در آینده جلوگیری می‌کنیم.» مقامات افغان می‌گویند که وزیر دفاع با بازداشت دست‌کم پنج مظنون کمپ را ترک کرد.
پیامد این حمله از مرگ 23 نفر فراتر رفت. دو مقام نظامی می‌گویند که به دلیل نگرانی از نفوذ شورشیان و حملات خودی، نیروهای امریکایی مشوره‌دهی و آموزش نیروهای افغان را در این پایگاه برای هفته‌ها به حالت تعلیق درآورده‌اند و به‌جای ملاقات رو در رو با همتایان افغان‌شان، به تماس‌های تلفنی متوسل شده‌اند.
عتیق‌الله امرخیل تحلیل‌گر نظامی و جنرال سابق میگوید که حس محاصره نیروهای افغان را مجبور کرده است بر حفظ حالت دفاع خود متمرکز باشند که به ضررشان است: «مقامات نظامی ما در آن‌جا دست بالا ندارند. آن‌ها اکثرا فقط منتظرند که در برابر طالبان واکنش نشان دهند.»
خطرات بالا است. عطاالله افغان رییس شورای ولایتی هلمند میگوید: «کمپ بسشن بزرگ‌ترین و مهم‌ترین پایگاه در افغانستان است. اگر ما هلمند را امن بسازیم به این معنی است که افغانستان را امن می‌کنیم و اگر هلمند را از دست دهیم، افغانستان را از دست می‌دهیم.»