اکنون حدود 25 روز از زمان رسمی کارزارهای انتخاباتی گذشته است، اما این روند بهگونهی بی‌پیشنه کم‌رنگ است. تا کنون کارزار انتخاباتی بیش‌تر نامزدان از مرکز شهر کابل بیرون نرفته و شماری از آنان حتا به تعلیق درآمده است. شمار محدودی از نامزدان با برگزاری گردهمایی‌ها آن هم بهگونهی محدود و «انحصاری»، کارزارهای انتخاباتی‌شان را ادامه داده‌اند.
روند گفت‌وگوهای صلح میان نمایندگان طالبان و امریکا، نبود امنیت، استفاده از صلاحیت و امکانات دولتی از سوی شماری از نامزدان به‌خصوص تیم حاکم (دولت‌ساز) و بی‌باوری نسبت به برگزاری شفاف و به‌موقع از دلایل عمده‌ی کم‌رنگ‌بودن کارزارهای انتخاباتی است.
شماری از نهادهای ناظر با ابراز نگرانی از این موضوع می‌گویند که کم‌رنگ‌بودن مبارزات انتخاباتی در تاریخ انتخابات کشور بی‌پیشینه است.
یوسف رشید، رییس بنیاد انتخابات آزاد و عادلانه افغانستان به اطلاعات روز میگوید که تا کنون هیچ کارزار موثر و فراگیر از سوی نامزدان انجام نشده است. به گفته‌ی آقای رشید، کارزارهای محدود و منحصر به یکی‌دو نامزد در مرکز و در شمار محدود ولایت‌ها بیش‌تر جنبه انتقادی و اعتراضی نسبت به همدیگر داشته است. این کارزارها بدون ارایه‌ی برنامه‌ی مشخصی که مردم را نسبت به آینده‌ی بهتر امیدوار سازد و یا مشوق آن‌ها در راستای مشارکت در انتخابات باشد، بوده است. بیش‌تر این کارزارها صرف به نصب پوسترها خلاصه شده است.
نگرانی از کم‌رنگ‌بودن کارزارهای انتخاباتی در حالی مطرح می‌شود که این روند تاثیر مستقیم بر مشارکت مردم در پای صندوق‌های رای دارد. در ضمن با روند کارزارهای انتخاباتی است که انتخابات شفاف و دموکراتیک تحقق پیدا می‌کند.
صلح، انتخابات یا هر دو؟
با پایان هشتمین دور گفت‌وگوهای صلح میان نمایندگان امریکا و طالبان، طرف‌ها نسبت به امکان امضای توافق‌نامه‌ی صلح خوش‌بین‌اند؛ توافق‌نامه‌ای که محتوای آن تا هنوز دست‌کم برای مردم افغانستان روشن نیست. تردید‌ها در ستادهای انتخاباتی بیش‌تر نامزدان، نهادهای ناظر و شهروندان از این جهت افزایش یافته است که با امضای توافق‌نامه‌ی صلح ممکن است انتخابات در زمان معین آن برگزار نشود. برخی از نامزدان از احتمال تأخیر انتخابات در صورت امضای توافق‌نامه‌ی صلح میان امریکا و طالبان سخن گفته‌اند.
گلبدین حکمتیار یکی از نامزدان، اخیرا در گردهمایی انتخاباتی‌اش گفته است که روند صلح و انتخابات نمی‌تواند همزمان به پیش برود. به باور او در صورتی‌که صلح بیاید انتخابات به تاخیر می‌افتد.
عارف کیانی، سخن‌گوی تیم امنیت و عدالت به رهبری رحمت‌الله نبیل به اطلاعات روز میگوید که روند صلح مهم‌ترین دلیل کم‌رنگ‌بودن مبارزات انتخاباتی است. به باور آقای کیانی، در صورتی‌که روند صلح به نتیجه برسد، انتخابات را نفی می‌کند؛ زیرا به گفته‌ی او «گروه طالبان به روند دموکراتیک باور ندارند.»
حکومت وحدت ملی و تیم «دولت‌ساز» به برگزاری انتخابات در 6 میزان تأکید دارد و به آن باورمند است.
موازی‌بودن روند صلح و انتخابات و تقابل این دو، نگرانی‌ها و تردید‌ها را در نزد شهروندان نیز به‌وجود آورده است. اکنون شهروندان نمی‌دانند که صلح می‌آید، انتخابات برگزار می‌شود یا هر دو انجام خواهد شد. به باور آقای رشید این وضعیت، بزرگ‌ترین ضربه را در مشارکت مردم در انتخابات و کارزارهای انتخاباتی وارد کرده است.
مطیع‌الله، یکی از شهروندانی است که دکان‌دار است، میگوید روند صلح، انتخابات و ادامه‌ی نا‌امنی‌ها و تلف‌شدن غیرنظامیان در اثر حمله‌های انتحاری و انفجار مین او را متحیر و شوکه کرده است. به گفته‌ی او در این شرایط نمی‌تواند در انتخابات و تجمعات انتخاباتی شرکت کند: «از یک طرف می‌گویند صلح می‌آید، از طرف دیگر هر روز انتحاری می‌شود و مردم کشته می‌شوند. انتخابات هم گویا برگزار می‌شود. ما شوکه شده‌ایم.»
«تیم دولت‌ساز فضای رقابت را از بین برده است»
تا کنون پررونق‌ترین کارزار نیز از سوی تیم دولت‌ساز انجام شده است. این کارزارها به انتقادها و اتهام‌هایی نیز از سوی سایر نامزدان و شماری از شهروندان همراه است. این نامزدان تیم دولت‌ساز را در مداخله در امور کمیسیون‌های انتخاباتی، مهندسی انتخابات و استفاده از صلاحیت و امکانات دولتی متهم می‌کنند.
سخن‌گوی تیم امنیت و عدالت به رهبری رحمت‌الله نبیل میگوید که یکی از دلایل مهم کم‌رنگ‌بودن مبارزات انتخاباتی از بین‌رفتن موازنه در استفاده از امکانات دولتی است. آقای کیانی میگوید که سهولت‌های لوژستیکی، امنیتی، امکانات، پول و فرصت‌های دولتی ناعادلانه و غیرقانونی به بهانه‌های مختلف جشن استقلال و… در اختیار تیم دولت‌ساز قرار دارد. او میگوید در چنین شرایط ناعادلانه فضای رقابت سالم از بین رفته و از این‌رو کارزارهای انتخاباتی‌شان کم‌رنگ است.
سیدباقر کاظمی، سخن‌گوی تیم دولت‌ساز این اتهامات را رد می‌کند. او میگوید که شماری از نامزدان به‌دلیل این‌که برنامه ندارند، به نامزدانی که با برنامه کارزارشان را بهگونهی مشروع به پیش می‌برند، اتهام می‌بندند.
گلبدین حکمتیار، یکی از نامزدان نیز اخیرا در یکی از گردهمایی‌هایش از مهندسی انتخابات و زمینه‌سازی برای تقلب از سوی شماری از نامزدان یادآوری کرده است و گفته که باید از آن جلوگیری شود.
شماری از نامزدان انتقاد می‌کنند که حکومت به امور کمیسیون‌های انتخاباتی مداخله آشکار دارد. آنان می‌گویند که شماری از تیم‌ها به‌ویژه تیم دولت‌ساز از تمام فرصت‌ها، صلاحیت‌ها و امکانات دولتی استفاده می‌کند، اما کمیسیون شکایات انتخاباتی نسبت به آن سکوت کرده است.
چمن‌شاه اعتمادی، رییس دبیرخانه‌ی کمیسیون رسیدگی به شکایات انتخاباتی مداخله‌ی حکومت در امور این کمیسیون را رد می‌کند و میگوید شکایاتی که بهگونهی مستند ثبت شود، به آن‌ها رسیدگی می‌کنند. به گفته‌ی او تا کنون بیش از 20 شکایت نزد این کمیسیون ثبت شده است و بیش‌ترین شکایت‌ها نیز علیه تیم دولت‌ساز است.
رییس بنیاد انتخابات آزاد و عادلانه افغانستان میگوید که کمیسیون رسیدگی به شکایات انتخاباتی بسیاری از تخطی‌ها را نادیده گرفته و سهل‌انگاری می‌کند. به باور آقای رشید، ثبت 20 شکایت در برابر تخطی‌های زیادی که از سوی شماری از نامزدان انجام می شود، ناچیز است. او میگوید براساس ماده 90 قانون انتخابات، کمیسیون مکلف است تا تخطی‌ها را بدون این‌که شکایتی وجود داشته باشد، نیز مورد پی‌گرد قرار دهد. آقای اعتمادی میگوید که براساس قانون به شکایات و اعتراض‌ها رسیدگی می‌کنند، اما اولویت کاری‌شان رسیدگی به شکایاتی است که بهگونهی مستند از سوی افراد و نهادهای بیرونی ثبت شود.
به باور شماری از تیم‌های انتخاباتی، کمیسیون‌های انتخاباتی تا هنوز اعتبار از دست‌رفته‌اش را در نزد نامزدان و شهروندان به‌دست نیاورده است. این باعث می‌شود که مردم نسبت به برگزاری انتخابات شفاف و عادلانه بی‌باور باشند.
نبود امنیت
نبود امنیت از عامل‌های مهم کم‌رنگ‌بودن کارزارهای انتخاباتی گفته شده است. شماری از تیم‌های انتخاباتی به اطلاعات روز گفته‌اند که حتا نمی‌توانند گردهمایی‌شان را بعضا علنی برگزار کنند. اخیرا با وقوع رویدادهای انتحاری و انفجار، تلفات غیرنظامیان بهگونهی بی‌پیشینه افزایش یافته است. این وضعیت تأثیر مستقیم بر اشتراک مردم در تجمعات انتخاباتی گذاشته است. شماری از شهروندان به اطلاعات روز گفته‌اند به نسبت ناامنی نمی‌توانند در کارزارهای انتخاباتی شرکت کنند. شماری از آنان با انتقاد و نگرانی گفته‌اند برای‌شان امنیت، صلح و حفظ جان‌شان نسبت به انتخابات و کارزارهای آن در در اولویت قرار دارد.
محمد مدبر، آموزگار در یکی از مکتب‌های خصوصی میگوید: «رییس‌جمهور غنی می‌خواهد از فضای گِل‌آلود ماهی بگیرد. صلح و امنیت در اولویت است. اما حکومت می‌خواهد در فضای ناامن انتخابات را برگزار کند که شفاف و رقابتی نباشد تا او بتواند دوباره مشروعیت‌اش را از یک انتخابات غیرشفاف بگیرد.»
شماری از تیم‌های انتخاباتی نیز گفته‌اند که وزارت امور داخله به سایر تیم‌های انتخاباتی هیچ سهولت لوژستیکی و امنیتی فراهم نکرده و برعلاوه محدودیت‌هایی نیز وضع کرده است. آقای کیانی میگوید: «شرکتی که در فراهم‌سازی امکانات لوژستیکی و امنیتی با اداره‌ی تدارکات ملی قرارداد کرده است، خود طرفدار تیم دولت‌ساز است. امکانات و پرسونل امنیتی به ما نداده و محدودیت‌هایی در گشت‌وگذار ما نیز به بهانه‌ی امنیت هرازگاهی وضع می‌شود. بعضا نمی‌توانیم حتا گردهمایی علنی داشته باشیم.»
این در حالی است که پیش از این وزارت امور داخله به نامزدان انتخابات وعده داده بود که برای هر نامزد موترهای زره، پرسونل و امکانات امنیتی در نظر می‌گیرد. اما نمایندگان نامزدان می‌گویند تمام آن در اختیار تیم دولت‌ساز قرار گرفته و برای سایر نامزدان داده نشده است. نگرانی از نبود امنیت در حالی مطرح می‌شود که گروه طالبان از آغاز روند کارزارهای انتخاباتی این روند را تهدید کرده است.