تردیدها از برگزاری انتخابات نسبتا کمتر شده است. در حال حاضر کمتر کسی، در برگزاری انتخابات شک دارد. پیش از این، انتخابات در سایهی گفتوگوهای صلح عملا در حاشیه قرار گرفته بود. حتا اشرف غنی و تکت انتخاباتی دولتساز که از موافقان سرسخت برگزاری انتخابات در زمان تعیینشدهی آن است، در روزهای که واشنگتن با طالبان آمادهی امضای موفقتنامه بودند، امید چندانی به برگزاری انتخابات نداشت؛ تا جایی که برای چند روز برخی دفاتر این تکت به حال نیمه تعطیل درآمد. سایر نامزدان و تکتهای انتخاباتی امید بسیار کمی به برگزاری انتخابات داشتند. به همین دلیل برنامههای کمپینی نامزدان انتخابات بسیار کمرنگ و بیروح است. هنوز هیچ نامزدی جز به دو-سه ولایت سفر نداشتهاند. اما پس از تویتهای اخیر و غیرمنتظرهی دونالد ترمپ در مورد لغو مذاکرهی صلح امریکا با گروه طالبان، فضای سیاسی افغانستان وارد مرحلهی تازه شد. خوشبینی به برگزاری انتخابات زیادتر شده است. اکنون نگرانی اصلی مردم سلامت انتخابات است. کمیسیون انتخابات با چالشهای زیادی مواجه است. هرکدام از این چالش میتواند برگزاری یک انتخابات شفاف و موفق را با چالش مواجه کند. از اینرو کمیسیونهای مستقل انتخابات مأموریتهای دشواری را در پیش دارد.
کمیسیون مستقل انتخابات میگوید کارهای این نهاد بهدرستی پیش رفته و این نهاد آماده است انتخابات را بهدرستی مدیریت و برگزار کند. اما تمام مسأله این نیست. کمیسیون با چند چالش بزرگ مواجه است. و این چالش آنگونه در بالا هم به آن اشاره شد، هرکدام به تنهایی میتواند انتخابات را به بحران ببرد. اول چالش ظرفیت تخنیکی کمیسیون مستقل انتخابات است. از این نظر کمیسیون انتخابات تا کجا آماده است شفافیت را در انتخابات درست مدیریت کند؟ در این بخش بزرگترین دستآویز کمیسیون مستقل انتخابات استفاده از دستگاه بیومتریک است. کمیسیون میگوید دستگاه انگشتنگاری این بار از دقت بالایی برخوردار است و بر مبنای میکانیزمی که این نهاد در نظر گرفته، امکان تقلب به پایینترین سطح خواهد رسید. اما سخنان کمیسیون هنوز یک ادعا است. گزارشهای وجود دارد که کارکرد درست این دستگاههای توسط هیچ نهاد آگاه و مهم بینالمللی تأیید نشده است. نهادهای ناظر هم میگویند، از کارکرد دستگاههای انگشتنگاری مطمیین نیستند. حتا خود کمیسیون هم از چگونگی کارکرد این دستگاه اطمینان کامل ندارند. رویهمرفته، واقعا هنوز معلوم نیست که آیا این بار دستگاههای انگشتنگاری در روز رأیدهی درست کار خواهد کرد یا خیر. کمیسیون تدابیر که دارد تنها در سطح برنامهریزی است. این اتفاق در انتخابات پارلمانی سال گذشته هم رخ داد. در سطح برنامهریزی تمام تدابیر برای استفاده از دستگاه بیومتریک سنجید شده بود، اما در عمل و در روز انتخابات سازوکار بیومتریک کاملا ناموفق بود. نهتنها که هیچ کمکی به شفافیت انتخابات نکرد که انتخابات را به بحران برد. آموزشهای لازم استفاده از این دستگاه، اطمینان از درست کارکردن دستگاهها و امنیت دستگاه موضوعاتی دیگری است که قابل نگرانی است. همچنین چگونگی تصحیح فهرست رأیدهندگان نیز با پرسشهای جدی روبهرو است. رسانهها چندی قبل گزارش دادند که کار تصفیهی تذکرههای «تزویری» و «اصلی» رأیدهندگان در غیاب ناظران صورت گرفته است. حتا در این روند به ناظران اجاره حضور داده نشده است. این کار انتقاد جدی نهادهای ناظر و نگرانی شماری از نامزدان را باعث شده است. در سوی دیگر، هنوز حتا روند استخدام هزاران کارمند کمیسیون نهایی نشده، درحالیکه زمانی زیادی به برگزاری انتخابات نمانده است.
چالش بزرگ دیگر، استقلال کمیسیون انتخابات است. پیوسته نامزدان دیگر تیم رییسجمهور غنی را متهم به مهندسی انتخابات میکنند. معنای این نوع گفتهها ذهنیتهای است که عدم اطمینان به استقلال کمیسیون مستقل انتخابات را میرساند. براساس گزارشها دودستگی و تشتت آرا در کمیسیون انتخابات نیز وجود دارد که در این صورت زمینهی مداخله در کمیسیون انتخابات که استقلال آن را با پرسش مواجه سازد، وجود دارد. مشکل بزرگ دیگر، امنیت روز انتخابات است. طالبان انتخابات را تهدید کردهاند. این گروه گفتهاند با تمام توان از انتخابات جلوگیری میکند. هرچند کمیسیون و نهادهای امنیتی برنامهی تأمین امنیت انتخابات را ریختهاند، اما با توجه به گسترش روزافزون ناامنیها در کشور نمیتوان نگران امنیت انتخابات نبود. در کنار این سه چالش بزرگ، کمیسیون مستقل انتخابات با مشکلات خرد و کوچک دیگری نیز مواجه است که بدون شک سلامت و موفقیت انتخابات را تهدید میکند.
از اینرو، نظر ما این است که کمیسیون با مدیریت درست انتخابات، باید زمینهی برگزاری انتخابات سالم و شفاف را فراهم کند. کوچکترین تعلل این روند را به بحران خواهد برد؛ تجربهای که مردم افغانستان به شدت از آن نگران است. بههمین دلیل است که میگوییم کمیسیون با مأموریت بسیار دشوار مواجه است.