دو سال پیش که دونالد ترمپ، رییسجمهور امریکا، با افتخار خود را «نشنلیست» یا ملیگرا خواند، بسیاری از سیاستمداران سنتی امریکا نگران شدند. نگرانی آنان از دو جهت بود: یکی از این جهت که در آن سخن ترمپ را اشارهای نژادپرستانه به اصالت سفیدپوستان در امریکا میدیدند. دیگری از این جهت که وقتی رهبرشان چنان سخنی میگوید، کشورهای دیگر جهان (مخصوصا متحدین امریکا) از این پس برای امریکا نقش «رهبری جهان» را قایل نخواهند بود.
ولی آیا برای ترمپ این نگرانیها اهمیتی داشتند؟
برای پاسخدادن به این سوال نباید به تحلیل سیاستهای ترمپ در امریکا و در سطح بینالمللی روی آورد. پاسخ این سوال در کاراکتر و روان ترمپ یافت میشود. برای او جهان از خودش شروع میشود و در خودش پایان مییابد. مفید یعنی آنچه برای او مفید باشد و مضر یعنی آنچه به او ضرر برساند. درست همان است که با عقاید و خواستههای او همآهنگ باشد و غلط همان است که باورها و خواستههای او را نقض کند. هرچیزی که به ترمپ کمک کند تا قدرت و ثروت و شهرت بیشتری بهدست بیاورد، مشروع است و هر چیزی که از قدرت او بکاهد یا به ثروت و شهرت او زیان بزند نامشروع و به قول خودش «ننگین» است.
چرا در نظرگرفتن این وجه شخصیت ترمپ مهم است؟ برای اینکه وقتی ترمپ مذاکرات صلح با طالبان را لغو کرد و علت این تصمیم را ادامهی خشونت طالبان و قتل یک سرباز امریکایی در افغانستان اعلام کرد، افغانهای زیادی به ستایشهای اغراقآمیز از او شروع کردند. بسیاری گفتند رییسجمهور یعنی این که بهخاطر کشتهشدن یک سرباز ارتش خود مذاکرات نُهماههی دولت خود با طالبان را لغو میکند.
قبلا هم ترمپ در اوج تنش با ایران گفته بود که فلان حملهی هوایی به ایران را لغو کرده، چون به او گفته شده که در آن حمله 150 نفر ایرانی کشته میشوند. و این همان ترمپی است که مدتی پیشتر در یک گفتوگوی خصوصی بعضی کشورهای افریقایی را -با میلیونها آدمی که در آن کشورها زندگی میکنند- «کثافتدانی» خوانده بود.
ترمپ اگر احساس کند که بهترین کار دنیا بهنام معاون یا مشاور او ختم میشود، جلو آن کار را میگیرد. اگر احساس کند که برگشتن امارت اسلامی طالبان به انتخاب مجدد او به مقام ریاستجمهوری کمک میکند، ملا هبتالله را بهترین مرد روی زمین خواهد خواند. اگر فکر کند که کشتهشدن نیم میلیون افغان به او سودِ شخصی خواهد رساند، یک ثانیه هم بهخاطر آن نیم میلیون افغان چُرت خود را خراب نخواهد کرد.
معنای این سخن این است که تکیه کردن بر سیاستهای خود-محور ترمپ تکیه کردن بر باد است.