پس از برگزاری انتخابات ششم میزان، حالا مسألهی اصلی و حساس شمارش آرا و نتیجهی انتخابات است. متاسفانه چهارمین انتخابات ریاستجموری نیز با کاستیها و نارساییهایی همراه بود. بزرگترین مشکل در فهرست رایدهندگان بود. بسیاریها بهدلیل نیافتن نام خود در فهرست، از حق رای محروم شدند. مشکلات تخنیکی هم در دستگاههای بیومتریک در روز انتخابات گزارش شد که این امر نگرانیها و پرسشهای زیادی را در خصوص کارکرد دستگاهها بیومتریک برانگیخت. یکی از پرسشهای اساسی این است که کمیسیونهای انتخاباتی آرای پاک و ناپاک را چگونه از هم جدا میکند؟ خبر خوش این است که کمیسیون مستقل انتخابات تصمیم گرفته است که آرای بدون بارکُد بیومتریک نزد این کمیسیون اعتبار ندارد. بنابر این، در شمارش آرا، آرایی معتبر خواهد بود که بیومتریک شده باشد و آرای بدون بیومتریک باطل خواهد شد. کمیسیون شکایتهای انتخاباتی نیز با این تصمیم موافق است. این نهاد هم در صحبت با رسانهها گفته است که فقط آرایی «معتبر و قابل پذیرش» خواهد بود که بارکد ویژهی دستگاه بیومتریک را داشته باشد. این کار، تصمیم درستی است. دلیل درستی آن هم بسیار روشن است؛ تنها با این کار میتوان از تقلب جلوگیری یا دستکم سطح تقلب را کاهش داد.
تقلب گسترده در انتخاباتهای که تا حالا در کشور برگزار شده، بزرگترین چالش بوده است. این چالش دردسرهای بزرگی را نیز به همراه داشته است. آخرین نمونههای آن انتخابات 2014 ریاستجمهوری که کشور را تا مرز بحران پیش برد و در نهایت منجر به تشکیل حکومت توافقی شد و انتخابات سال گذشته پارلمانی که اعلام نتیجهی آن شش ماه زمان برد و هنوز جنجالهای آن کاملا پایان نیافته است. مشکل در انتخابات پارلمانی سال گذشته از جایی آغاز شد که دستگاهها بیومتریک در برخی مراکز قابل استفاده نبود، تخریب یا گم شدند که این روند باعث شد تا با موافقت کمیسیون انتخابات، آرای زیادی بدون بارکد بیومتریک به صندوقها انداخته شود. اتفاق و تصمیم که نتیجهی انتخابات را به چالش جدی کشید. در انتخابات روز شنبه نیز در سراسر کشور از دستگاه بیومتریک استفاده شد. بنابر گفتههای نهادهای ناظر انتخاباتی در بیش از 98 درصد مرکزهای رایدهی دستگاه بیومتریک وجود داشت. چنانچه قبلا هم گفتیم که این بار نیز استفاده از دستگاه بیومتریک با مشکلاتی همراه بود، اما به پیمانهای نبود که در انتخابات پارلمانی سال گذشته رخ داد. مهمتر اینکه گفته میشود دستگاههای بیومتریک قادر به ثبت مکان و زمان نیز هست. کمیسیون هم اعلام کرده است که فقط آرای قابل اعتبار است که از ساعت هفت صبح تا پنج پس از چاشت در دستگاهای بیومتریک ثبت شده باشد.
از طرف دیگر، یک روز پس از انتخابات، ویدیوهایی در شبکههای اجتماعی دستبهدست میشود که نشان میدهد افرادی ظاهرا به نفع یکی از نامزدان مشخص برگهها را نشانی میکنند و در صندوق میریزند. در ویدیوها دیده میشود کسانی که این برگهها به صندوق میریزند، تقریبا به تمام امکاناتی که باید در یک حوزه رایگیری وجود داشته باشد، از جمله بارکد بیومتریک را در اختیار دارد. به همین دلیل در دو روز گذشته نگرانی از تقلب گسترده در انتخابات پررنگتر شده است. در چنین شرایطی، از یکسو وظیفهی کمیسیون شکایتهای انتخاباتی این است که تمام موارد تقلب را بهدرستی شناسایی و به آن رسیدگی کند. و از طرف دیگر وطیفهی کمیسیون انتخابات هم این است تنها به آرای بیومتریکشده اعتبار قایل شود.
نظر ما این است که هدف اصلی استفاده از دستگاههای بیومتریک رأیدهندگان در انتخابات، جلوگیری از تقلب، صیانت از آرای واقعی و پاک مردم و تسهیل در روند رأیگیری از شهروندان بود. از اینرو، نباید مشکل سال گذشته تکرار شود، یعنی از دستگاه بیومتریک استفاده شد، اما نه تنها هیج کمکی به شفافیت در نتیجهی انتخابات نکرد که آن را پیچیدهتر کرد. این بار کمیسیون انتخابات باید از تکرار این مشکل جلوگیری کند. بدون شک برخورد بیطرفانه، مسلکی و درست نهادهای انتخابانی میتواند از بهوجودآمدن یک بنبست سیاسی جلوگیری کند. در واقع مردم حالا چشم امید به کمیسیونهای انتخاباتی دوخته تا از آرایشان پاسداری و عدالت انتخاباتی را تامین کند. در غیر این صورت از همین حالا کشور آبستن یک بحران و بنبست سیاسی دیگر است. در صورت غفلت نهادهای انتخاباتی از صیانت آرای مردم، بدون شک مسئول درجه اول هر نوع نابهسانی کمیسیونهای انتخاباتی است.