محمدظهیر شعبان
ارتباط گروه طالبان با کشورهایی مانند ایران، چین و روسیه به این معنی است که اگر امریکا به مذاکره با طالبان تمکین نکند، گزینه‌های دیگری نیز روی میز است تا پاکستان را به اهدافش برساند.
مردم افغانستان خواهان صلح هستند، اما نه به هر قیمتی و نه به ارزش از دست‌دادن دست‌آوردهای که با دادن هزاران قربانی آن را به‌دست آورده‌اند. درست است که این جنگِ خانمان‌سوز بیش از چهار دهه قربانی‌های زیادی از مردم کشور گرفته و سرنوشت پر از مشقت و دشوار را برای این سرزمین به‌بار آورده است، اما مردم ما به هیچ وجه نمی‌خواهند دوباره به عقب برگردند و چیزهای را که در این 18 سال به‌دست آوردند، از دست بدهند.
جنگ افغانستان به‌عنوان ابزاری برای تجارت مافیای اقتصادی (داخلی و خارجی) تبدیل شده و هر یک از کشورهای منطقه و جهان و مافیای داخلی و خارجی در ادامه‌ی جنگ، منافع خود را در افغانستان دنبال می‌کنند. پاکستان به‌عنوان حامی طالبان همواره از آن‌ها به‌عنوان ابزار برای کسب منافع خود استفاده کرده و این بار نیز با به راه‌اندازی درامه جدید و میزبانی از طالبان می‌خواهد از این گروه استفاده کند.
پاکستان تا توانست از نزدیکی طالبان با امریکا سود برد تا جایی که این روند بیش از 9 ماه دوام کرد و در این مدت پاکستان با سکوت و رضایت توانست از کشورهای منطقه نیز منافع قابل ملاحظه‌ای را به‌دست آورد. امکان امضای توافق‌نامه‌ی صلح بین طالبان و آمریکا، به‌اندازه‌ای نزدیک بود که ایران، روسیه و چین برای تضمین آن اعلام آمادگی کردند.
در این میان مقامات پاکستانی طوری وانمود می‌کردند که گویا بی‌طرف هستند و فقط برای پیشرفت روند مذاکرات صلح افغانستان، همکاری می‌کنند. پاکستان با واگذاری میزبانی این روند به قطر سود خوبی به‌دست آورد، همچنان با رو‌به‌روکردن این گروه با عربستان، چین، روسیه، ایران و … توانست به پول خوبی دست یابد و برای جلب اعتماد آمریکا، زمینه‌ی سفر دانه‌درشت‌های گروه طالبان از جمله ملابرادر را جهت گفت‌وگوهای صلح با امریکا در قطر فراهم کرد. این مذاکراتِ رمزآلود و کاملا غیرشفاف حدود یک‌سال پیش توسط زلمی خلیل‌زاد نماینده‌ی ویژه وزارت خارجه‌ی امریکا برای صلح افغانستان با هیأتی از گروه طالبان به رهبری عباس استانکزی کلید خورد و ادامه پیدا کرد.
جزئیات این مذاکرات که 9 دور ادامه یافت از دید مردم و حکومت افغانستان کاملا پنهان بود. پاکستان در این مدت با درج امارت اسلامی و بعضی دیگر از خواسته‌های خود در پیش‌نویس تفاهم‌نامه با امریکا، به مراد خود نزدیک شده بود. در این سناریو خلیل‌زاد نقش سازنده داشت، اما زمانی که معامله افشا شد و اختلافات داخلی در آمریکا بالا گرفت، ناگهان مذاکرات از سوی ترامپ متوقف شد.
پاکستان با توقف روند صلح افغانستان، منافع خود را در خطر دید و بی‌درنگ برای از سرگیری آن اقدام کرد. عمران خان نخست‌وزیر پاکستان درباره‌ی آغاز مجدد مذاکرات، دو بار با ترامپ گفت‌وگو کرد، اما ترامپ درخواست او را نپذیرفت.
زماني كه پاکستان از شروع مجدد مذاکرات صلح ناامید شد، وزیر خارجه این کشور تهدید کرد که اگر این روند آغاز نشود، اوضاع امنیتی افغانستان خراب می‌شود.
سپس طالبان به دستور پاکستان سفرهای منطقه‌ای به کشورهای روسیه، ایران و چین را شروع کردند تا آمریکا را از این طریق، تحت فشار قرار دهد. گروه طالبان که از ابتدا در صدد امتیازگیری از امریکا برای رسیدن به اهداف و آرمان‌های پاکستان بود، تلاش کرد با راه‌اندازی سفرهای خود به کشورهای رقیبِ ایالات متحده، دوباره زمینه‌ی گفت‌وگو با امریکا را فراهم کنند؛ زیرا طالبان گمان می‌کنند چیزی را که از طریق مذاکره با امریکا به‌دست می‌آورند، در جای دیگری میسر نیست.
سرانجام این اتفاق افتاد و خلیل‌زاد مجبور شد که دور جدید مذاکرات صلح را از پاکستان شروع کند. پاکستان همزمان با سفر خلیل‌زاد به این کشور، از طالبان نیز دعوت کرد که به پاکستان سفر کنند. با این اقدام پاکستان، آشکار شد که در پشت پرده‌ی مذاکرات صلح افغانستان، اسلام‌آباد قرار دارد.
طالبان از موضع برد و باخت با امریکا مذاکره کردند. ترمپ که می‌خواست از مذاکره با طالبان کارت «پایان طولانی‌ترین جنگ تاریخ امریکا» را به‌دست آورد و آن را به رای‌دهند‌گان امریکایی بفروشد، در پایان کار به این نتیجه رسید که سندی که قرار است واشنگتن با طالبان امضا کند، موضع او را در انتخابات ایالات متحده نه‌تنها که تقویت نمی‌کند، بلکه تضعیف می‌کند. بسیاری از رهبران حزب جمهوری‌خواه از جمله کاندولیزا رایس، مشاور امنیت ملی کاخ سفید در زمان بوش از سندی که قرار بود واشنگتن با طالبان امضا کند، انتقاد کردند و آن را به سود امریکا ندانستند. قتل یک افسر امریکایی توسط انتحار‌کننده‌ی طالب در کابل، ترمپ را به این نتیجه رساند که امضای توافق با طالبان هیچ سود سیاسی در کمپین انتخاباتی سال ۲۰۲۰ برایش ندارد. چهره‌های طرفدار مذاکره با طالبان در دستگاه قدرت امریکا، نفوذ قابل توجه دارند و بعید نیست مذاکره با این گروه از سوی واشنگتن از سر گرفته شود.
در حال حاضر مذاکره‌ی واشنگتن و طالبان به صورت غیر رسمی در پاکستان آغاز شده است.
این‌بار پاکستان با استفاده از این موضوع که روند صلح با طالبان میتواند برای ترامپ تکت برد باشد با سناریوی جدیدتر می‌خواهد طالبان را با امریکا نزدیک کند و با لابی چهرهای طرفدار مذاکره با طالبان در دستگاه قدرت امریکا در نظر دارد تا دوباره روند مذاکرات را با میزبانی خود آغاز کند.
بعید نیست با بازی جدیدی که پاکستان به راه انداخته، نتیجه‌ی انتخابات افغانستان را هم به چالش بکشد.