واشنگتن‌پُست ـ سوزانا جورج
مترجم: جلیل پژواک
در اعماق قلمرو طالبان در ارتفاعات کوهستانی که مرز افغانستان و پاکستان را تشکیل داده، فرمانده‌ی ارشد این گروه که کلاشینکوفی را با خود حمل می‌کند، از پیروزی طالبان در برابر دولت اسلامی در این منطقه، با افتخار سخن می‌زند. او می‌گوید: «با آمدن طالبان، صلح نیز خواهد آمد.»
با این‌حال حمله‌ی مرگ‌بار چند ساعت قبل این گروه بر پایگاه نظامی نیروهای امریکایی در بگرام، پیام وی را تضعیف می‌کند. درحالی‌که مذاکره‌کنندگان این گروه برای سامان‌دادن توافقی برای صلح با ایالات متحده چانه می‌زدند، فرماندهان و جنگ‌جویان طالبان در حال توصیف گروه شبه‌نظامیِ بودند که به استفاده از خشونت برای دست‌یابی به هدفش که به دست گرفتن دوباره قدرت سیاسی پس از بیش از 18 سال جنگ با نیروهای امریکایی و افغان است، متعهد است.
اوایل ماه جاری، گفت‌وگوی مولوی محمدعلی جان احمد، سرپرست عملیات‌های نظامی طالبان با گروه کوچکی از روزنامه‌نگاران غربی، بیان‌گر تلاش این گروه برای کسب مشروعیت در صحنه جهانی پس از سال‌ها دیده‌شدن به‌عنوان دشمن است. طالبان نزدیک به نیمی از خاک افغانستان را تحت کنترل دارند یا بر سر کنترل آن با دولت افغانستان در نبرد قرار دارند؛ مذاکرات صلح می‌تواند به قدرت این گروه رسمیت بخشد.
مولوی احمد که دستار سیاه دور سر بسته و لباس استتار بر تن دارد و اطرافش را معاونان و دستیارانش احاطه کرده، می‌گوید: «ما در 18 سال گذشته با دولت افغانستان و امریکایی‌ها جنگیدیم؛ مبارزه‌ی ما ادامه خواهد یافت. آن‌ها سرزمین ما را اشغال کردند. حملات ما ادامه و افزایش خواهد یافت. انشاالله از تمام توان‌مان علیه آن‌ها استفاده خواهیم کرد.»
حمله طالبان در 11 دسامبر بر پایگاه بگرام که باعث کشته‌شدن دو نفر و زخمی‌شدن بیش از 70 نفر شد، مانع ادامه‌ی دور اخیر گفت‌وگوهای صلح بین طالبان و ایالات متحده در دوحه‌ی قطر شد. با این‌حال فرماندهان طالبان از این حمله به‌عنوان نمونه‌‌ای از فشاری یاد می‌کنند که این گروه می‌خواهد در ماه‌های آینده بر نیروهای امریکایی و افغان وارد کند.
سید که یکی از 14 فرمانده نظامی طالبان در ولایت ننگرهار است، می‌گوید: «در مقایسه با 10 سال پیش، من معتقدم که جهان ما را با مشروعیت بیش‌تری می‌بیند و همه‌ی این‌ها از طریق خشونت ما [ممکن شده] است.»
ملا نیک‌محمد رهبر 28 ساله که فرمانده طالبان در ولایت کابل است، با اشاره به منابع آزاده‌شده در نتیجه نبرد با دولت اسلامی در ننگرهار، می‌گوید که طالبان اکنون قادرند تا دوباره به انجام حملات کلان در کابل و جاهای دیگر رو آورند.
او می‌گوید: «خدا را شکر دیدید که ما امروز در بگرام به چه چیزی دست یافتیم. ما حملاتی را در کابل راه‌اندازی می‌کنیم، زیرا خارجی‌های بسیاری در آن‌جا اقامت دارند.»
با وجود این‌که طالبان ادعا کرده‌اند که تنها نیروهای خارجی و تأسیسات دولت افغانستان را هدف قرار می‌دهند، اما گزارش اخیر سازمان ملل متحد حاکی از کشته‌شدن 992 غیرنظامی و زخمی‌شدن 2901 غیرنظامی در حملات این گروه تنها در سال جاری است. فرماندهان طالبان در ننگرهار می‌گویند که این گروه تمام تلاشش را می‌کند تا تلفات غیرنظامیان کاهش یابد. آن‌ها می‌گویند که تشکیل کمیسیونی برای بررسی حملاتی که منجر به کشته‌شدن غیرنظامیان می‌شود، از جمله این تلاش‌ها است و آن‌ها افرادی را که از جانب این کمیسیون مقصر شناخته شوند، زندانی می‌کنند.
پیش از رسیدن به اعماق کوهستان برای ملاقات با رهبری ارشد، جنگ‌جویان طالبان روزنامه‌نگاران را از روستای «زاوه»ی ولسوالی شیرزاد عبور دادند. جنگ‌جویان طالبان سوار بر تویتا «پیکاپ»های کهنه‌شان به خانه‌هایی اشاره می‌کردند که گفته می‌شود هدف حملات هوایی قرار گرفته‌اند. آن‌ها با اشاره به مکتبی گفتند که در جریان یک حمله‌ی شبانه حریق شده و کلینیکی که به گفته‌ی آن‌ها تجهیزاتش نابود شده است. از بلندگوهای موترهای حامل طالبان که پرچم این گروه نیز بر آن نصب شده بود، صدای قرائت قرآن بلند بود.
یک مقام امریکایی به شرط پنهان‌ماندن هویتش می‌گوید که ایالات متحده صدها سرباز را در این منطقه در کنار هزاران سرباز نیروهای افغان، برای جنگ با جنگ‌جویان دولت اسلامی اختصاص داده است و آن‌ها عملیات‌های پاک‌سازی «دره به دره، خانه به خانه» را انجام می‌دهند. کارزار هوایی گسترده نیروهای امریکایی طی چند سال گذشته در ننگرهار، باعث کشته‌شدن صدها تن از فرماندهان رده متوسط و رده بالای دولت اسلامی شده است.
تعدادی از روستاییان که در حال چراندن گله‌ای گوسفند در نزدیکی خرابه‌ی خانه‌ای که هدف حمله‌ی هوایی قرار گرفته بود، از شدت کارزار هوایی علیه طالبان و دولت اسلامی پرده برداشتند. همه‌ی آن‌ها گفتند که یک عضو خانواده‌ی‌شان را در حملات هوایی یا حملات هواپیماهای بدون سرنشین از دست داده‌اند.
یک چوپان 35 ساله به‌نام رحیم‌الله گفت که کاکای خود را در حمله هواپیماهای بدون سرنشین از دست داده است. او گفت درحالی‌که هواپیمای بدون سرنشین در هوا دور می‌زد، نتوانست تا چند ساعت جسد کاکای خود را از تپه‌ای در همان حوالی به روستا بیاورد. پیرمردی داستان کشته‌شدن پسرش را دو سال پیش در حمله‌ی هوایی در باغی در همان حوالی بیان کرد. امین 28 ساله گفت که 7 ماه پیش موشکی به خانه‌ی وی اصابت کرد و جان سه کودکش را گرفت.
با این‌حال فرماندهان طالبان می‌گویند که این تلاش‌های امریکایی‌ها یا نیروهای افغان نیست که دولت اسلامی را از این منطقه بیرون رانده است. دولت اسلامی با استخدام آن عده از جنگ‌جویان طالبان که از تصمیم رهبران‌شان مبنی بر مشارکت در مذاکرات صلح راضی نبودند، برای طالبان به یک تهدید جدی شده بود و به این دلیل، فرماندهان طالبان در ننگرهار خواستار اعزام نیروهای طالبان از جنوب افغانستان به ننگرهار برای کمک به بیرون راندن جنگ‌جویان دولت اسلامی شدند.
سید می‌گوید: «ما نمی‌خواهیم جهان ما را فقط به‌دلیل کشتارمان بشناسد. ما با تروریست‌ها نیز در جنگ هستیم.»
مقامات امریکایی و افغان اذعان می‌کنند که سهم طالبان در نبرد با دولت اسلامی قابل‌توجه بوده است.
یک مقام امریکایی می‌گوید که طالبان «به‌صورت فاجعه‌باری» در نبرد علیه دولت اسلامی «موفق» بودند. او می‌گوید که «با وجود عملیات‌های زمینی و هوایی نیروهای امریکایی و افغان، دولت اسلامی می‌توانست به عمق این کوه‌ها پناه ببرد، تا زمان عقب‌نشینی ما صبر کند و بعد دوباره برای تصرف قلمرو برگردد. طالبان برخلاف نیروهای ما نیازی ندارند به پایگاه‌های خود برگردند.»
اشلی جکسون، پژوهش‌گر «موسسه توسعه خارجی» که کارهای میدانی گسترده‌ای را برای مطالعه گروه طالبان انجام داده است، می‌گوید این‌که طالبان روزنامه‌نگاران را به قلمرو خود در ننگرهار برای نشان‌دادن پیروزی این گروه علیه دولت اسلامی دعوت کرده‌اند، نشان‌دهنده‌ی «درک آهسته این مسأله از جانب طالبان است که آن‌ها تا کنون تصویر وحشتناکی را از خود در سطح بین‌المللی ارائه کرده‌اند و این برای‌شان مشکل‌ساز است.»
او می‌گوید: «به‌نظر من این بخشی از آمادگی آن‌ها برای مذاکرات صلح است که به‌زودی آن‌ها را قادر می‌سازد تا کنترل‌شان بر خاک افغانستان را گسترش بخشند.»
انتظار می‌رود امضای توافق‌نامه صلح بین مذاکره‌کنندگان امریکایی و طالبان منجر به مذاکرات بین‌الافغانی به هدف تشکیل دولت واحدی شود که در آن برخی از مقامات طالبان سمت‌های رسمی قدرت را به‌دست گیرند. اما امضای توافق‌نامه‌ی این چنینی می‌تواند سال‌ها طول بکشد، همان‌طور که مذاکرات ایالات متحده و طالبان بارها متوقف شد و دولت افغانستان هنوز نتوانسته به موضع واحدی در قبال مسأله‌ی صلح با طالبان دست یابد.
احتمال صلح این سوال را مطرح می‌کند که سرنوشت حدودا 80 هزار جنگ‌جوی طالبان چه خواهد شد.
فرماندهان متوسط و ارشد طالبان که در ننگرهار جمع شده بودند گفتند که اگر توافق صلح موفقیت‌آمیز باشد، آن‌ها انتظار دارند که همچنان به «خدمت» به کشور خود ادامه دهند.
مولوی احمد که مسئول نظارت بر عملیات‌های طالبان در 20 ولایت افغانستان است می‌گوید: «من مایل به خدمت به کشور خود به‌نحوی خواهم بود که اکنون خدمت می‌کنم. یا شاید هم از این بیش‌تر.»
اما ده‌ها تن از اعضای عادی گروه طالبان در حاشیه ملاقات ما با فرماندهان این گروه، گفتند که آن‌ها انتظار دارند سلاح خود را بر زمین بگذارند و به زندگی عادی بازگردند. با این‌حال مقامات امریکایی هشدار داده‌اند که جامعه افغانستان به‌صورت کافی آماده‌ی پذیرش و ادغام جنگ‌جویان سابق نیست، زیرا دولت توانایی لازم برای پی‌گیری و تأمین امنیت آن‌ها را ندارد.
علی‌خیل عمری 35 ساله که پیش از از دست‌دادن عضو خانواده‌اش در یک حمله‌ی هوایی و پیوستن به طالبان، معلم ریاضی مکتبی بوده که توسط یونیسف تمویل می‌شد، می‌گوید که او به تدریس باز خواهد گشت. اما برای بسیاری از جنگ‌جویان طالبان، عضویت در این گروه اولین و یگانه حرفه‌ای است که آن‌ها به‌عنوان بزرگ‌سال داشته‌اند.
عبدالرحمان 20 ساله که در 14 سالگی به طالبان پیوسته، در جریان مصاحبه آگاهانه بازوی خود را زیر جاکت خود پنهان می‌کند. او دستش را در جنگ و هنگام خنثا‌کردن مواد منفجره از دست داده است. او می‌گوید که در صورت برقراری صلح، با خوشحالی به مزرعه‌اش در ننگرهار بازمی‌گردد.
با این‌حال او می‌پذیرد که این گذار، گذار دشواری خواهد بود. او تجربه‌ی کار در مزرعه را ندارد. همچنین آشکار بود که او به ترک آنچه از نظر وی یک فریضه‌ی دینی است، میل چندانی ندارد. رحمان می‌گوید: «با کار در مزرعه شکم خود را در این جهان سیر می‌کنی [اما] با جهاد، آخرتت تضمین می‌شود.»