گروهی از فعالان مدنی و رسانهای کمپینی را زیر نام «یکمیلیون یکصدا» راه انداختهاند و از سیاستمداران افغان و رهبران کشورهای جهان میخواهند که در مذاکرات صلح با طالبان از حقوق شهروندی مردم افغانستان حفاظت کنند. آنها دادخواستی را نیز با همین نام در وبسایت «دادخواه» ثبت کردهاند؛ وبسایتی که به رسم یادبود از تتسو ناکامورا، امدادگر جاپانی و پنج تن از همکاران افغان او که در یک حملهی مسلحانه در دسامبر 2019 در ولایت شرقی ننگرهار کشته شدند، راهاندازی شده است.
امضاکنندگان ضمن امضا و اشتراکگذاری این دادخواست در شبکههای اجتماعی، سیاستمداران مطرح و شناختهشدهی جهان را مخاطب قرار داده و از آنها خواستهاند که در مذاکرات صلح افغانستان، نگذارند که حقوق اساسی شهروندیشان قربانی توافق صلح با طالبان شود. از اولین دور گفتوگوهای صلح که در 12 اکتبر سال 2018 در شهر دوحه میان نمایندگان سیاسی طالبان و دیپلماتهای ایالات متحده آغاز شد، رسانهها، فعالان مدنی و سیاسی افغانستان کماکان نگران قربانیشدن حقوق شهروندی مردم افغانستان برای توافق صلح هستند.
در دادخواستی که عنوانی سیاستمداران و رهبران کشورهای منطقه و جهان نوشته شده، بهطور صریح از آنها خواسته شده که حقوق انسانی شهروندان افغانستان را در مذاکره با طالبان نقض نکنند، از جمله آزادیهای فردی، حق مشارکت در فعالیتهای سیاسی و اجتماعی، حقوق برابر زنان و مردان برای کار، تحصیل، آزادی بیان و دسترسی به اطلاعات.
این دادخواست به 22 زبان مختلف ترجمه شده و از سیاستمداران افغانستان و رهبران کشورهای دخیل در امور صلح افغانستان و مسئولان سازمانهای بینالمللی خواسته شده که حقوق انسانی شهروندان افغانستان را در جریان مذاکرات صلح با طالبان در اولویت قرار دهند. از جمله محمداشرف غنی رییسجمهوری افغانستان، عبدالله عبدالله رییس اجرایی دولت افغانستان، دونالد ترامپ رییسجمهوری ایالات متحده امریکا، ینس استولتنبرگ دبیر کل ناتو، آنتونیو گوترش دبیرکل سازمان ملل، بوریس جانسون نخستوزیر بریتانیا، انگلا مرکل صدر اعظم آلمان، امانوئل مکرون رییسجمهوری فرانسه، تادامیچی یاماموتو نمایندهی دبیرکل سازمان ملل در افغانستان، ولادمین پوتین، رییسجمهور روسیه، رجب طیب اردوغان رییسجمهور ترکیه، شی جینپیگ رییسجمهور چین، نریندرا مودی نخست وزیر هند و ملک سلمان بن عبدالعزیز پادشاه عربستان سعودی.
همچنان ثبتکنندگان این دادخواست به اهمیت صلح و ضرورت کاهش خشونت در افغانستان پرداخته و گفتهاند که طرفهای مذاکره میتوانند روی باقی مسایل مثل ساختار سیاسی و چگونگی مشارکت طالبان در قدرت با هم به توافق برسند.
از حدود سه هفته قبل که این دادخواست ثبت شده، حدود دو هزار نفر آن را امضا و در شبکههای اجتماعی همرسانی کردهاند. عزیر حکیمی، سردبیر مجلهی نبشت و از حامیان اصلی وبسایت دادخواست میگوید که هدفشان جمعآوری واقعا یک میلیون امضا نیست: «شاید چنین چیزی ممکن نباشد. ولی حتا نگاهی گذرا به رسانههای افغانستان و صحبت با مردم کوچه و بازار نشان میدهد که بخش عمدهی از جمعیت افغانستان نگران تلفشدن حقوق انسانیشان در معامله با طالبان هستند. بنابراین ادعای بزرگی نیست که بگوییم خواسته این کمپین واقعا خواسته میلیونها شهروند افغانستان است. هدفی که کمپین تعقیب میکند در وهلهی اول جلب توجه شهروندان به این مسالهی مهم است؛ اینکه آنها متقاعد شوند که دادخواهی موثر واقع میشود و این که تک تک شهروندان با امضا خود میتوانند به موفقیت این دادخواست کمک کنند. در وهلهی دوم توجه رسانههای داخلی به این دادخواست و مسالهی مهم است و در وهلهی سوم رسانههای بینالمللی و از طریق آنها رهبران جهان و بهویژه کسانی که مستقیما مخاطب این دادخواست هستند. من خودم قویا باور دارم که این شیوه دادخواهی موثر است و مطمئنم موفق خواهد شد.»
با اینکه هدف اساسی این کمپین حفاظت از حقوق شهروندی مردم افغانستان است، اما آنچنانی که باید، مورد استقبال قرار نگرفته است. آقای حکیمی که در تهیه و ترتیب کمپین «یک میلیون و یک صدا» نقش اساسی داشته، میگوید مردم افغانستان سرخورده هستند و به سختی میتوانند باور کنند که دادخواهی آنها نتیجه میدهد: «انگیزهدادن به مردم و انسجام و بسیج آنها برای مشارکت در یک فعالیت مدنی که میتواند سرنوشتشان را تغییر دهد، کار دشواری است و زمان میبرد. ولی واقعیت این است که در شرایط فعلی واقعا هیچکس به جز خود مردم نمیتوانند کاری بکنند. اگر رهبران سیاسی افغانستان و جهان واقعا ببینند که شهروندان متحد و یکصدا از آنها میخواهند که حقوقشان تلف نشود، مسلما نمیتوانند به آن بیاعتنا باشند. فقط کافی است این کمپین در حد پنجاه یا صد هزار امضا جمع کند که توجه رسانههای خارجی هم به آن جلب شود.»
وبسایت دادخواه یک سامانهی مستقل و غیرانتفاعی برای ثبت دادخواستهای انفرادی و جمعی است. این سامانه هدف و مأموریت خود را تسهیل دادخواهی برای شهروندان و فعالان مدنی و رسمیتبخشی به فعالیت مدنی و کمک به گسترش عدالت، برابری قانونی و اجتماعی میداند. حامیان دادخواه میگویند که این سامانه قابلیت جمعآوری امضا و نظر شهروندان را دارد و میتواند آن را به آمار مشخص و اسناد قابل پیگیری در فرایندهای اداری ملی و بینالمللی تبدیل کند.
«بخش مدیریت سامانهی دادخواه به کنشگران و نهادهای فعال مدنی اجازه میدهد که نام، امضا و نظر افراد را به اسناد رسمی به فرمت پیدیاف یا چاپی تبدیل کنند و از آن بهعنوان یک سند معتبر در فرایندهای اداری استفاده کنند. بررسی صحت این اسناد در صورت لزوم از نظر فنی امکانپذیر است و از این رو میتوان در فرایندهای اداری با اطمینان خاطر به آن استناد کرد».
مجلهی نبشت، روزنامهی اطلاعات روز و روزنامهی هشت صبح از حامیان اصلی وبسایت دادخواه هستند اما در برابر دادخواستها بیطرفاند. رسانههای حامی دادخواه تنها به ضرورت این سامانه برای رسمیتبخشی و کمک به فعالیتهای مدنی تاکید میکنند.
از زمان راهاندازی سامانهی دادخواه چندین دادخواست در آن ثبت شده است، از جمله دادخواهی برای نامگذاری مکان مناسب بهنام امدادگر جاپانی، رسیدگی به وضعیت خوابگاه دخترانهی دانشگاه کابل و تصویب قانون حمایت از کودکان.