روز جمعه روابط دیپلماتیک هند و افغانستان 70 ساله شد. باور غالب این است که روابط هند و افغانستان پایدار و نامحدود است. هند در طول نزدیک به دو دههی گذشته از متحدان منطقهای عمده افغانستان بوده و سهم بزرگی در بازسازی کشور داشته است. به عبارت دیگر، در سالهای پس از شکست طالبان و روی کار آمدن نظم نو در افغانستان، هند پنجمین کشور بزرگ کمککننده به بازسازی افغانستان بودهاست. بازسازی بند سلما در هرات و ساخت بنای جدید پارلمان کشور از جمله دو پروژهی بزرگ هند در افغانستان است. در یک کلام روابط هند و افغانستان بهطور سنتی حسنه بوده و هند همواره تلاش کرده است که دل مردم افغانستان را بهدست آورد. بههمین دلیل در حال حاضر بسیاری ازمردم افغانستان به این باورند که هند دوستی برای تمام فصول است. صادرات فرهنگی هند به تحکیم روابط دیرینه بین دو کشور کمک میکند. به همین ترتیب، مردم افغانستان بهطور عموم دهلینو را عامل ثبات در منطقه میدانند و باور دارند که هند به مثابه یکی از قابلاعتمادترین کمککنندگان افغانستان، معمار پروژههای توسعهای بزرگ مانند ساختمان پارلمان افغانستان، شاهراهها، بند سلما و یکی از تأمینکنندگان خدمات صحی و آموزشی به هزارها شهروند افغانستان است و یکی از شریکان استراتژیک با تاریخ و ارزشهای مشترک، جای بزرگی در قلب مردم افغانستان دارد.
اما این روابط روی دیگری نیز دارد. همواره روابط دیپلماتیک کابل با همسایگان و متحدان منطقهایاش متاثر از روابط آنها بوده است. هند همواره تلاش کرده است که با تحکیم دوستی خود با کابل دست پاکستان را از افغانستان کوتاه کند. اسلا مآباد نیز همواره کوشیده است که با حمایت از گروههای تندرو مثل طالبان، مردم و حکومت افغانستان را مجبور کند که از هند دوری گزیند. به همین دلیل در بیش از 18 سال گذشته اغلب پروژههای هند درافغانستان با تهدید امنیتی مواجه بوده است. زیرا پاکستان رقیب منطقهای هند و همسایهی افغانستان از این نقش فعال هند در افغانستان ناراضی بوده است و حضور هند در افغانستان را تهدیدی برای امنیت خود پنداشته است. و بارها به صورت آشکار پاکستان از ایفای نقش درست هند در افغانستان ابراز ناخشنودی کرده است. فراز و فرود روابط کابل با همسایگان و متحدان منطقهایاش -مشخصا هند و پاکستان- سالها است که دستخوش تحولاتی است که در خارج از افغانستان رقم میخورد. به همین دلیل سالها است که کابل عرصهی رقابت اسلامآباد و دهلینو است.
دوستی هند با افغانستان میتواند برای خیلی از کشورها از جمله پاکستان درسی بزرگی باشد. اگر هر کشوری در افغانستان بخواهد نقش سازنده بازی کند، مردم افغانستان قدردان آنخواهد بود. باور غالب این است که روابط هند و افغانستان پایدار و نامحدود است اما برعکس، غالبا باور عمومی بر این است که پاکستان در تلاش ایجاد دولت دستنشاندهی خود در افغانستان میباشد تا از این طریق منافع خود را در این کشور تامین نموده و در مناسبات سیاسی در افغانستان دست بالایی را داشته باشد. از اینرو، مردم افغانستان نسبت به پاکستان از یکسو بهدلیل روابط نظامی این کشور با طالبان و سایر گروههای شبهنظامی در افغانستان و از سوی دیگر بهدلیل خصومتها و درگیریهای جاری در مرز، بیشتر نگاه منفی دارند.
افغانستان در آستانهی یک تحول جدی است. امیدواری این است که گفتوگوهای صلح جاری به نتیجه برسد و بر بیش از 40 سال جنگهای ویرانگر نقطهی پایان گذاشته شود. از اینرو روند صلح افغانستان از هر تحول ناخوشایند در منطقه متأثر میشود. انتظار مردم افغانستان از کشورهای همسایه و متحدان منطقهایاش این است که در روند صلح افغانستان نقش مثبت بازی کنند. افغانستان بارها اطمینان داده است که اجازه نمیدهد از خاک افغانستان علیه هیچ کشوری دیگری استفاده شود. از اینرو افغانستانِ در صلح، به نفع همه است. افغانستان به لحاظ موقعیت از اهمیت زیادی برای بازیگران کلان سیاست در منطقه برخوردار است. متاسفانه این اهمیت برای ابرقدرتهای اقتصادی و سیاسی به جای این که فرصت رقابتهای اقتصادی باشد جایی برای بازی سیاسی شده است. باید رقابتهای سیاسی جایگزین رقابتهای اقتصادی شود.