حوالی ساعت 4:30 بامداد روز دوشنبه (21 دلو) یک مادر و دختر در منطقهی «یکابدشت» در حومهی 500 متری جنوب شهر سرپل در خانهیشان به ضرب گلوله بهگونهی مرموزی به قتل رسیدند.
نیروهای پولیس حدود سه ساعت پس از وقوع رویداد به محل حادثه میرسند. جسدهای آنان حوالی ساعت 7:30 صبح به شفاخانهی ولایتی سرپل انتقال داده میشوند. عاملان رویداد قبل از رسیدن پولیس به ساحه، فرار میکنند. پولیس تا کنون هیچ کسی را در پیوند به قتل این دختر و مادر بازداشت نکرده است.
نبیلا حبیبی، رییس امور زنان سرپل در صحبتی با روزنامه اطلاعات روز از این مادر بهنام «ضعیفه» و از دختر او نیز بهنام «مهرجان» نام میبرد. به گفتهی خانم حبیبی، مادر کشتهشده 40 ساله و مهرجان نیز 23 ساله بودهاند. آنان باشندهی اصلی روستای «آغو» بودند که در یکابدشت زندگی میکردند.
براساس گفتههای او، هیچ گونه سرنخی که پولیس را کمک کند تا عامل این رویداد را شناسایی کند، وجود ندارد.
کشتهشدن آنان آخرین مورد از اینگونه قتلها در ولایت ناامن سرپل در شمال کشور میباشد. بنا بر آمارهای ریاست امور زنان و شفاخانهی ولایتی سرپل، سه خانم دیگر در جریان پنج روز گذشته بهگونهی مرموز در شهر سرپل و ولسوالی سوزمهقلعهی این ولایت کشته شدهاند.
پنج روز پیش (پنجشنبه، 17 دلو) ساکنان روستای «کورک عربیه» شهر سرپل که در حاکمیت گروه طالبان قرار دارد، جسد «شفیقه»ی 23 ساله را به شفاخانه انتقال دادند. براساس گفتههای منابع صحی، عاملان این رویداد جسد سربریدهشدهی او را در خریطهای پیچانده و آن را در جوی آب انداخته بودهاند. ساکنان محل پس از یافتن جسد، آن را به نیروهای امن و نظم عامه در منطقهی مرزی حاکمیت دولت و طالبان تحویل میدهند.
تا کنون مشخص نشده که این خانم چه وقت و در چه زمانی کشته شده است. اما مسئولان صحی تأیید میکنند که علاوه بر بریدن سر او، آثار لتوکوب نیز در بدنش بوده است.
پولیس شوهر این خانم را به ظن قتل او بازداشت کرده است. ذبیحالله امانی میگوید که تحقیقات پولیس همچنان جریان دارد، اما تا بهحال دالی بر دستداشتن او در این قضیه ثابت نشده است.
«زرمینه» قربانی دیگری است که بهگونهی مرموز در روستای «دوآبه»ی ولسوالی «سوزمهقلعه» به قتل رسیده است. او که باشندهی اصلی «پیشباغ» شهر سرپل بود، حدود شش ماه پیش با یک مرد در ولسوالی سوزمهقلعه ازدواج میکند. رییس امور زنان سرپل میگوید که او بامداد روز جمعه (18 دلو) در خانهاش به قتل رسیده است. به گفتهی او، کبودیهایی که بر بدن زرمینه مانده، نشان میدهد که او بر اثر ضربوشتم «افراد مسلح» به قتل رسیده است.
آتیلا نوری، رییس شبکهی جامعهی مدنی سرپل به نقل از نزدیکان این خانم میگوید که او در خانهاش به قتل رسیده است. او ابتدا مورد لتوکوب قرار میگیرد و سپس با ضرب گلوله به قتل میرسد. تا کنون کسی در پیوند به این رویداد بازداشت نشده است.
همچنان براساس گفتههای مسئولان محلی، «فرزانه»ی 17 ساله نیز در تاریخ 17 دلو در جریان درگیریها میان نیروهای دولتی و جنگجویان طالبان در ساحهی «پنجشیر» شهر سرپل کشته شدهاند. یک منبع صحی در ریاست صحت عامهی سرپل اما میگوید که این خانم علاوه بر گلوله، مورد ضربوشتم نیز قرار گرفته است: «دختر خانمی که از ساحهی پنجشیر به شفاخانه منتقل شد، هم مرمی خورده بود و هم ضربوشتم شده بود. چندین جای بدن او کبود بود که نشان میدهد او پیش از شلیک گلوله، مورد ضرب و شتم قرار گرفته است.»
اما سخنگوی والی سرپل میگوید که این خانم از سوی جنگجویان طالبان هدف قرار گرفته است.
همچنان یک دخترخانم 17 ساله در تاریخ 19 دلو بهگونهی مرموز از ولسوالی بلخاب این ولایت ربوده شده است. به گفتهی سخنگوی والی سرپل تا کنون از سرنوشت این دختری خبری در دست نیست. او تأکید کرد که دو نفر به اتهام این مفقودی بازداشت شده است و تحقیقات نیز جریان دارد.
میزان بلند خشونت علیه زنان در سرپل
از آغاز سال روان خورشیدی ته بهحال بیش از 160 مورد شکایت از سوی زنان در ریاست امور زنان این ولایت به ثبت رسیده است. از این مجموع 84 مورد آن خشونت و متباقی آن، قضایای حقوقی بوده است. نبیله حبیبی میگوید که در جمع این موارد خشونت، 14 مورد قتل نیز به ثبت رسیده است.
از سویی هم به گفتهی خانم حبیبی، در مدت 11 ماه گذشته، 62 مورد اقدام به خودکشی زنان نیز در ریاست امور زنان این ولایت به ثبت رسیده است که اکثریت آنان با خوردن زهر اقدام به خود کشی کرده اند.
رییس امور زنان سرپل همچنان تأکید میکند که آمار ثبتشده در نهادهای دولتی و حقوق بشری بهمراتب کمتر از واقعههای است که در سراسر این ولایت رخ میدهد.
فقر، مشکلات خانوادگی، ازدواجهای اجباری، اعتیاد، ایجاد محدودیت برای زنان در خانوادهها و جامعه، مشکلات روحی و روانی و تعقیبنشدن رویدادهای خشونت علیه زنان از جملهی عوامل اصلی این خشونتها و خودکشی زنان خوانده میشود.
علاوهبر آنها جمیله عزیزی، وکیل مدافع در کابل معتقد است که آگاهیدهی زنان از طریق رسانهها نیز در مواردی منجر به خشونت میشود: «هنگامی که زنان در دهات و نقاط دوردست از طریق رسانهها متوجه میشوند که حق و حقوقی دارند و این حق و حقوقشان نقض میشود، آنان دست به دادخواهی میزند.» این موضوع اما برای جامعهی مردسالار افغانستان با برخوردها و پسلرزههایی مواجه میشود که به گفتهی خانم عزیزی در اکثر مواقع منجر به خشونتها میشود.
او همچنان عدم آگاهی زنان از حقوقشان، دسترسینداشتن آنان از مشاوران حقوقی در کشور و بهخصوص در مناطق دوردست را از دیگر عامل خشونت علیه زنان عنوان میکند. به باور او، در عدم آگاهی از این موضوعات، زنان و مردان در مورد مشکلاتشان تصامیمی میگیرند که به خشونت میانجامد.
ترس از خانهنشینشدن زنان
بلندبودن میزان خشونت علیه زنان در ولایت سرپل باعث شده که حضور زنان در فعالیتهای اجتماعی و ادارات دولتی کمرنگ باشد. با این حال زنان در این ولایت توانسته مبارزه کنند و حضور و فعالیتشان را در جامعه چشمگیر کنند.
براساس گفتههای رییس شبکهی جامعهی مدنی سرپل، زنان هماکنون در نهادهای مختلف اعم از دولتی و غیردولتی و بخشهای مختلف جامعه سهم بگیرند. آتیلا نوری میگوید که زنان در ولایت سرپل شانهبهشانهی مردان در فعالیتهای مختلف اجتماعی سهم میگیرند و حضور دارند: «در ادارات دولتی ملکی، نهادهای امنیتی، بازار تجارتی، و در نهادهای مدنی زنان حضور گسترده دارند.»
گلاب سعیدی، از فعالان مدنی زنان در سرپل میگوید که زنان در جامعهی سنتی این ولایت با دادن قربانیهای «جبرانناپذیری» به این حضور دست یافتهاند و ممانعتهای و دشواریهای زیادی را از سطح خانواده تا جامعه برداشتهاند.
دوام خشونتها علیه زنان در سرپل اما دوباره باعث میشود که به حضور و فعالیتهای زنان آسیب بزند و تمامی دستآوردهای زنان در این ولایت را آسیب بزند. خانم سعیدی میگوید که هماکنون زنان در این ولایت در حدی رسیدهاند که بتواند در حوزههای خصوصی زنان از جمله نوعیت پوشش خودشان تصمیم بگیرند. همین طور در حوزهی عمومی نیز زنان نقش فعالی دارند و در اکثر تصمیمگیریها حضور فعال دارند: «اما افزایش خشونتها به این حضور ما آسیب میزند و ما را مجبور میکند که در خانه بنشینیم.»