پنج روز از عملی‌شدن طرح کاهش خشونت میان نیروهای امنیتی افغانستان، نیروهای نظامی بین‌المللی مستقر در کشور و گروه طالبان می‌گذرد. هرچند در جریان این پنج روز خشونت‌ها به گفته‌ی وزارت داخله «به مراتب» کاهش یافته است، اما بازهم بیش از 20 رویداد مخل امنیت در ولایت‌های مختلف رخ داده که به باور حکومت مسئول آن گروه طالبان است.
تمامی طرف‌ها از اجرای طرح کاهش خشونت در این پنج روز تاحدودی راضی به نظر می‌رسند. در عین حال حکومت افغانستان به‌صورت محتاطانه گروه طالبان را متهم می‌کند که با انجام حمله‌هایی بر نظامیان و غیرنظامیان، توافق کاهش خشونت را نقض کرده است.
آگاهان نظامی می‌گویند که جزئیات کاهش خشونت برای طرف‌های جنگ به ویژه نیروهای امنیتی افغانستان و جنگ‌جویان گروه طالبان روشن نبود، بناً حملاتی انجام شد که یک طرف آن‌را نقض توافق می‌داند و طرف دیگر آن‌را مشمول توافق کاهش خشونت نمی‌داند.
حملات انجام شده در پنج روز اخیر
وزارت داخله افغانستان می‌گوید که در جریان پنج روز نخست دوره‌ی هفت روزه کاهش خشونت، بیش از 20 حمله از سوی جنگ‌جویان گروه طالبان بر نیروهای امنیتی افغانستان و غیرنظامیان در ولایت‌های هلمند، قندهار، کاپیسا، سمنگان، بلخ، زابل، ارزگان، فراه، لغمان، لوگر، و غزنی انجام شده است. این رویدادها شامل انفجار ماین‌های کنار جاده‌ای، حمله بر کاروان‌های اکمالاتی و پاسگاه‌های نیروهای امنیتی، گروگان‌گیری و ره‌گیری از سوی طالبان میباشد که منجر به کشته شدن 19 نظامی و غیرنظامی و زخمی شدن 30 نفر دیگر شده است.
نصرت رحیمی، سخن‌گوی وزارت داخله در گفت‌وگو با روزنامه اطلاعات روز می‌گوید که در روز چهارشنبه، هفتم حوت (روز پنجم کاهش خشونت) ولایت‌های لغمان، زابل، غزنی، لوگر و قندهار شاهد حملات، انفجار ماین کنارجاده‌ای، ره‌گیری و قتل از سوی گروه طالبان بوده است. به گفته‌ی او، در این رویدادها چهار غیرنظامی و یک نظامی کشته و چهار نفر دیگر زخمی شده‌اند.
به گفته‌ی رحیمی، در روز سه‌شنبه (روز چهارم کاهش خشونت) ولایت‌های زابل و فراه شاهد انفجار دو ماین کنار جاده‌ای بود و در ولایت غزنی گروه طالبان بر کاروان اکمالاتی نیروهای امنیتی حمله کردند. ولسوال دره‌صوف بالای ولایت سمنگان از سوی طالبان ربوده شدند. او افزود در مجموع در این رویدادها پنج تن از نیروهای امنیتی کشته و 10 تن دیگر زخمی شدند.
همچنان او می‌گوید که در روزهای اول و دوم کاهش خشونت‌ها ولایت‌های بلخ، هلمند، کاپیسا، ارزگان و قندهار شاهد حملات طالبان بود که در مجموع پنج تن از نیروهای امنیتی کشته و 13 تن دیگر زخمی شدند.
سخن‌گوی وزارت داخله می‌گوید که در این پنج روز خشونت‌ها «به مراتب» کاهش یافته، هیچ حمله‌ی از سوی نیروهای امنیتی بر افراد گروه طالبان انجام نشده است. نیروهای امنیتی در حالت دفاعی قرار داشتند و در مواردی‌که بر آنان حمله شده، از خود دفاع کرده‌اند.
حمله‌ی گروه طالبان بر پاسگاه‌های نیروهای امنیتی در دو ولسوالی ولایت بلخ از دو رویداد مهم امنیتی در این روزها بوده است. در سوم حوت یا روز اول اجرای کاهش خشونت، منابع محلی در ولایت بلخ گفتند که جنگ‌جویان گروه طالبان بر پاسگاه‌های امنیتی در ولسوالی «زاری» این ولایت حمله کرده‌اند. منیراحمد فرهاد، سخن‌گوی والی بلخ به روزنامه اطلاعات روز گفت که در جریان درگیری دو سرباز ارتش کشته شده و سه سرباز دیگر ارتش زخمی شده‌اند. اما گروه طالبان حمله از سوی این گروه را رد کرد. ذبیح‌الله مجاهد، سخن‌گوی طالبان به روزنامه اطلاعات روز گفت: «نخیر، حمله بالای ولسوالی زاری نیست، بلکه عساکر دشمن به‌خاطر اجرای عملیات در ولسوالی زاری به ساحات ما آمده‌اند که طبعا با پاسخ ما مواجه شده‌اند.»
در سومین روز کاهش خشونت مقام‌های محلی در ولایت بلخ گفتند که در نتیجه‌ی حمله‌ی جنگ‌جویان گروه طالبان بر یک پاسگاه نیروهای خیزش مردمی در ولسوالی چهارکنت این ولایت هفت نفر از این نیروها کشته و پنج نفر دیگرشان زخمی شده‌اند.
گروه طالبان مسئولیت برخی از این رویدادها را به عهده گرفته است.
عدم وضاحت جزئیات کاهش خشونت
شاید پس از توافق بر سر کاهش خشونت بسیاری‌ها آن را آتش‌بس می‌پنداشتند، اما آگاهان نظامی می‌گویند که جزئیات توافق کاهش خشونت برای مردم افغانستان، نیروهای امنیتی و جنگ‌جویان گروه طالبان روشن نبود و برخی رویدادهای ضدامنیتی که در این چند روز رخ داد، ناشی از عدم وضاحت جزئیات این توافق بود.
گروه طالبان در ساعات اول روز نخست کاهش خشونت، جزئیات توافق را برای جنگ‌جویان خود روشن کرد. ذبیح‌الله مجاهد، سخن‌گوی این گروه در تویتی نوشت: «در مساعد نمودن فضای مناسب برای توافق‌نامه مراکز تمام ولایات، مراکز قول اردوها، فرقه‌ها و غندها، همچنان تمام مراکز خارجی‌ها شاملند. بدون جاهای مذکور، هر فیر و حمله مجاهدین باید تخطی تلقی نشود، چون این آتش‌بس عام نیست.»
جاوید کوهستانی، آگاه امور نظامی می‌گوید که طالبان این توافق را نه آتش‌بس، بلکه کاهش خشونت پذیرفته و از همین رو حملات خود را بر پاسگاه‌ها و قطارهای اکمالاتی نیروهای امنیتی توجیه می‌کنند. آقای کوهستانی می‌افزاید هر توافق و جزئیاتی که وجود دارد میان طالبان و امریکا است، نه میان طالبان و نیروهای امنیتی، چون دولت افغانستان مستقیم در این قضیه دخیل نبود: «در مجموع شاخص‌های اساسی و جزئیات این توافق میان امریکا و طالبان به اطلاع عام نرسید که در چه سطح است و کدام موارد را شامل می‌شد. یک متن مدون که در آن مجموع کاهش خشونت تعریف شده باشد وجود ندارد. توافق شده بود که بر نیروهای خارجی و قرارگاه‌ها، لواها و قول اردوها حمله نشود و شاهراهها باز باشد. طالبان این را کاهش خشونت پذیرفته نه آتش‌بس سراسری، به این لحاظ طالبان اقدامات خود را توجیه می‌کنند.»
تمیم عاصی، معاون پیشین وزارت دفاع در امور پالیسی و استراتژی می‌گوید که کاهش خشونت به دلایلی از جمله واضح نبودن جزئیات طرح صددرصد موفق نیست. آقای عاصی در صحبت با روزنامه اطلاعات روز می‌گوید که قواعد درگیری برای تمامی اطراف جنگ در سطوح استراتژیک، اوپراتفی و تاکتیکی واضح نبود و معلوم نیست که باید‌ها و نبایدها چه باشد: «بسیار سخت است که برای یک عسکر یا یک جنگ‌جوی بی‌سواد طالبان بگویید که کاهش خشونت‌ها چیست، تا زمانی‌که قواعد درگیری یا دایرکتیف جنگ برای‌شان واضح نباشد.»
رضایت از اجرای کاهش خشونت
حکومت افغانستان می‌گوید که پس از اجرای توافق کاهش خشونت، خشونت‌ها در سراسر کشور به مراتب کاهش یافته است. به گفته‌ی وزارت داخله، نیروهای امنیتی افغانستان هیچ حمله‌ای علیه گروه طالبان انجام نداده‌اند. نهادهای امنیتی برخلاف گذشته در جریان پنج روز اخیر هیچ اعلامیه‌ای از عملیات‌ها یا رویدادهای امنیتی در وب‌سایت‌ها و صفحه‌های اجتماعی خود منتشر نکرده‌اند. سخن‌گویان گروه طالبان نیز بر خلاف گذشته بسیار کم از فعالیت این گروه در صفحات تویتر خود گزارش می‌دهند.
حکومت افغانستان از اجرای کاهش خشونت در پنج روز اخیر تا حدودی راضی به نظر می‌رسد. دواخان مینه‌پال، معاون سخن‌گوی ریاست‌جمهوری می‌گوید حکومت رضایت یا عدم رضایت خود را در اخیر هفت روز ارزیابی می‌کند، اما درصدی خشونت‌ها کاهش یافته است: «تغییر چشم‌گیری آمده است، اما رضایت ما وقتی مطرح می‌شود که بعد از هفت روز ارزیابی کنیم و ببنیم که طالبان چقدر تعهد به کاهش خشونت داشته‌اند.»
آقای مینه‌پال در صحبت با روزنامه اطلاعات روز گفت که هدف کاهش خشونت یک آزمون برای طالبان است که ثابت کند به صلح باور دارند و آماده‌اند که خشونت را کاهش دهند. او با ذکر این که از سوی حکومت افغانستان هیچ حمله‌ای علیه طالبان انجام نشده است، از حملات طالبان ابراز تأسف می‌کند: «در اخیر هفته اگر طالب از این آزمون کامیاب برآمدند، دنیا آماده است با طالبان معامله کند و امریکا سند را همراه‌شان امضا کند. باز ما به طرف مذاکرات بین‌الافغانی می‌رویم.»
جاوید کوهستانی آگاه امور نظامی می‌گوید که کاهش خشونت به‌عنوان یک آزمایش و پیش‌شرط امضای توافق‌نامه صلح برای طالبان بود که این گروه نشان دهد بر ساحات زیر کنترل‌شان تصرف و تسلط دارند یا نه یا از فعالیت سایر گروه‌های که زیر پرچم این گروه‌اند جلوگیری می‌تواند یا نه. آقای کوهستانی به این باور است که کاهش خشونت بسیار مؤثر است و پنج روز گذشته نشان می‌دهد که طالبان این تسلط را دارند.
کوهستانی اجرای کاهش خشونت را یک دوره‌ی موفقیت‌آمیز می‌داند، خصوصا برای نیروهای امریکایی و طالبان: «به نظر من یک عملیه موفق بوده است. خوشبینی ایالات متحده را به وجود آورده است. احتمالاً زمینه‌ساز شود برای امضای توافق‌نامه میان امریکا و طالبان برای خروج نیروهای خارجی.»
اما تمیم عاصی معتقد است که کاهش خشونت به‌صورت صددرصدی کامل اجرا نشد و موفق نبود، بلکه موفقیت و نتیجه‌ی نسبی داشت: «در چندین ولایت تخلفاتی رخ داده. بناً این موفقیت صددرصدی نداشته، بلکه موفقیت نسبی داشته که بالاتر از 60 الی 70 درصد است.»
آقای عاصی می‌افزاید که براساس اطلاعات منابع امنیتی افغانستان و امریکا، بیش از 300 سرگروپ و فرمانده طالبان شناسایی شده که از توافق کاهش خشونت سرپیچی کرده‌اند. به‌همین دلیل در برخی ولایت‌ها حملاتی صورت گرفت: «تمامی صفوف نظامی طالبان از این طرح کاهش خشونت استقبال و پیروی نکردند.»
به باور آقای عاصی، تبدیل کاهش خشونت به آتش‌بس دایمی یکی از معیارهای اساسی ارزیابی موفقیت کاهش خشونت است، در غیر آن کاهش خشونت یک نسخه‌ای است که برای یک مدت خشونت‌ها پایین آمده و دوباره از سر گرفته می‌شود: «هدف اصلی طرح کاهش خشونت این بود که اول طرح کاهش خشونت بیاید، خشونت که به‌صورت قابل ملاحظه کاهش یافت، تبدیل به یک آتش‌بس دایمی یا موقت شود، بعد از آن زمینه‌ساز گفت‌وگوهای بین‌الافغانی. اساس گپ این است که چطور رهبری نظامی سه طرف منازعه (امریکا، طالبان و حکومت افغانستان) طرح کاهش خشونت را به یک آتش‌بس دایمی تبدیل می‌کنند.»
احتیاط حکومت افغانستان از متهم کردن صریح طالبان به نقض کاهش خشونت
حکومت افغانستان به‌صورت محتاطانه گروه طالبان را متهم به نقض توافق کاهش خشونت می‌کند و می‌گوید که این گروه خلاف توافق، در چندین مورد بر نظامیان و غیرنظامیان افغان حمله کردند. سخن‌گویان حکومت در این مورد با احتیاط صحبت می‌کنند.
دواخان مینه‌پال، معاون سخن‌گوی ریاست‌جمهوری می‌گوید که براساس طرح کاهش خشونت، طالبان باید بر مراکز ولسوالی‌ها حمله نمی‌کردند و انفجار نمی‌دادند، متأسفانه سر مراکز ولسوالی‌ها حمله کردند: «نقض است. ما می‌خواهیم چیزهای که در متن کاهش خشونت جابه‌جا شده، باید به‌طور کامل تطبیق شود. رضایت ما وقتی مطرح می‌شود که همه موارد به طور کامل مراعات شود.»
نصرت رحیمی، سخن‌گوی وزارت داخله در مورد نقض کاهش خشونت از طرف طالبان می‌گوید: «قضاوت را می‌مانیم برای شما و مردم. به‌خاطری که چند حمله داشتیم. بالای بیس ما در بلخ حمله شده. انفجار ماین‌های کنار جاده‌ای نیز بوده که آن‌ها حمله کرده‌اند. در شاهراهها نیز بر کاروان‌های نیروهای امنیتی حمله کرده‌اند. واضح است چون آن‌ها گفته انفجار ماین‌های کنار جاده‌ای را متوقف می‌کنند. بالای بیزها و شاهراهها حمله نمی‌کنند.»
جاوید کوهستانی به این باور است، از آن‌جایی‌که جزئیات کاهش خشونت مشخص نیست و از طرف دیگر حکومت افغانستان به‌صورت مستقیم در این توافق دخیل نبود، بناً حکومت نمی‌تواند مدعی شود که طالبان کاهش خشونت را نقض کرده است: «چون دولت افغانستان مستقیم در این قضیه دخیل نبود، نمی‌تواند مدعی باشد که طالبان نقض کرده است، چون با دولت افغانستان تعهد نداشتند.»
خوشبینی از امضای توافق امریکا و طالبان و شروع مذاکرات بین‌الافغانی
اجرای کاهش خشونت، به‌صورت بی‌پیشینه امیدواری را برای امضای توافق‌نامه صلح میان امریکا و طالبان و آغاز مذاکرات بین‌الافغانی خلق کرده است. اخیراً دونالد ترمپ، رییس‌جمهور امریکا گفت که اگر این هفت روز موفقانه سپری شود، او خود توافق‌نامه را امضا می‌کند.
ریاست‌جمهوری افغانستان ابراز امیدواری می‌کند که بعد از ختم هفته‌ی کاهش خشونت، توافق‌نامه‌ی صلح میان امریکا و طالبان امضا و مذاکرات بین‌الافغانی آغاز می‌شود.
جاوید کوهستانی می‌گوید که پیش از این امریکا زیر تأثیر این مسائل بود که طالبان چند شاخه‌اند یا یک‌دست، این گروه بر ساحات زیر کنترل‌شان تسلط و تصرف دارند یا نه و طالبان ابزار جنگ‌های نیابتی و استخباراتی کشورهای مختلف اند یا نه؟ به گفته‌ی او، امریکا به این منظور بر کاهش خشونت تأکید داشت که ببیند طالبان یک‌دست و متعهد استند و از یک مرکز و محور رهبری می‌شوند یا نه: «در جریان این پنج روز نشان داد که طالبان تصرف و تسلط بر کمیته‌های نظامی خود دارد. بناء این خوشبینی را ایجاد کرده برای ایالات متحده، حتا ترمپ را ذوق‌زده کرده که خودش توافق‌نامه را امضا کند. تا این حد خوشبینی برای نیروهای خارجی به‌وجود آمده و احتمالا این توافق‌نامه امضا شود.»
اما آقای کوهستانی از آغاز نشدن فوری مذاکرات بین‌الافغانی پس از امضای توافق‌نامه امریکا و طالبان ابراز نگرانی می‌کنند. او می‌گوید که طالبان پس از امضای توافق‌نامه با امریکا وجاحت به‌دست می‌آورد، خود را برنده و قهرمان می‌دانند، اما در طرف دیگر اگر اجماع عمومی مردم افغانستان شکل نگیرد، مذاکرات بین‌الافغانی آغاز نشود، اوضاع وخیم می‌شود.
کوهستانی تأکید می‌کند که بهتر است مذاکرات بین‌الافغانی پس از امضای توافق‌نامه امریکا و طالبان فوراً آغاز شود: «در غیر آن، با امضای این توافق‌نامه بین امریکا و طالبان، طالبان قهرمان و برنده‌ی این جنگ استند و دیگر تمکین به نیروهای امنیتی افغانستان نمی‌کنند. اگر کاهش خشونت پایان یابد و درگیری دوباره آغاز شود، دوباره با این مسأله برخورد درست و آگاهانه صورت نگیرد، امریکا راه خود را گرفته و بروند، دولت افغانستان هم بر همان دیدگاه موجود خودش پافشاری کند، برای ما فاجعه در راه است. در آن حالت منتظر حالات بدی باشیم.»
تمیم عاصی هرچند در مورد آغاز مذاکرات بین‌الافغانی چیزی نمی‌گوید، اما باور دارد که «به احتمال زیاد» توافق‌نامه در 29 فبروری امضا شود. آقای عاصی می‌افزاید که ارزیابی امریکایی‌ها این است که کاهش خشونت تا 80 درصد موفق بوده است.